Dünya Bankası, Emtia Piyasaları Görünüm Raporu’nun Nisan 2022 sayısını “Ukrayna Savaşı’nın Emtia Piyasalarına Etkisi” başlığıyla yayımladı.
Raporda, Ukrayna savaşından kaynaklanan gıda ve enerji fiyat şoklarının yıllarca sürebileceğine işaret edildi.
Ukrayna’daki savaşın emtia piyasalarında büyük bir şok yarattığı belirtilen raporda, bunun küresel ticaret, üretim ve tüketim kalıplarını, fiyatları 2024’ün sonuna kadar tarihi yüksek seviyelerde tutacak şekilde değiştirdiği aktarıldı.
Raporda, son 2 yılda enerji fiyatlarında yaşanan yükselişin “1973’teki petrol krizinden bu yana görülen en büyük artış” olduğu kaydedildi.
Rusya ve Ukrayna’nın büyük üreticilerinden olduğu gıda ürünleri ile üretim girdisi olarak doğal gaza bağlı gübre fiyatlarında da 2008’den bu yana en büyük artışın yaşandığı belirtilen raporda, çoğu emtia için fiyatların 2022’de 2021’e kıyasla önemli ölçüde yüksek seyretmesinin ve orta vadede de yüksek kalmasının beklendiği ifade edildi.
Raporda, emtia fiyatlarının son 5 yıllık ortalamanın oldukça üzerinde kalacağının tahmin edildiği aktarılarak, savaşın daha uzun sürmesi veya Rusya’ya ek yaptırımlar gelmesi durumunda fiyatların öngörülenden daha yüksek seyredebileceği ve daha değişken olabileceği ifade edildi.
Raporda; petrol, doğal gaz ve kömürün oluşturduğu enerji emtia fiyat endeksinin bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 50,5 yükseleceği, tarım ürünleri, metaller ve mineraller gibi enerji dışı emtia fiyatlarından oluşan endeksin ise yüzde 19,2 artmasının beklendiği kaydedildi.
Enerji emtia fiyat endeksinin gelecek yıl yüzde 12,4 düşmesinin beklendiğine dikkat çekilen raporda, enerji dışı emtia fiyat endeksinin ise yüzde 8,8 azalacağı tahminine yer verildi.
Raporda, Brent türü ham petrolün varil fiyatının bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 42 artışla ortalama 100 dolar seviyesinde gerçekleşerek 2013’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaşması öngörülürken, 2023’te ise yüzde 8 azalışla ortalama 92 dolara gerilemesinin beklendiği aktarıldı.
Avrupa’da doğal gaz fiyatlarının 2022’de geçen yılın 2 katı olmasının beklendiği kaydedilen raporda, ABD’de ise yüzde 35 artmasının tahmin edildiği bildirildi.
Raporda, değerli metallere ilişkin fiyat endeksinin ise bu yıl yüzde 3 artmasının, gelecek yıl yüzde 8,9 azalmasının beklendiği belirtildi.
Dünya Bankasının raporunda, altının ons fiyatının bu yıl geçen yıla göre yüzde 4,5 artacağı, 2023’te ise yüzde 9,6 azalacağı tahmini yer aldı.
Tarımsal ürünlerin fiyat endeksinin ise bu yıl yüzde 17,6 artmasının beklendiğine işaret edilen raporda, gelecek yıl yüzde 7,7’lik azalış öngörüldüğü aktarıldı.
Raporda, buğday fiyatlarının yüzde 40’tan fazla artarak bu yıl nominal olarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmasının beklendiği kaydedildi.
Dünya Bankası Adil Büyüme, Finans ve Kurumlardan Sorumlu Başkan Yardımcısı Indermit Gill, rapora ilişkin değerlendirmesinde, bunun 1970’lerden bu yana yaşanan en büyük emtia şoku olduğunu belirtti.
Söz konusu şokun gıda, yakıt ve gübre ticaretinde kısıtlamaların artmasıyla daha da ağırlaştığına dikkati çeken Gill, “Bu gelişmeler, stagflasyon tehlikesini artırmaya başladı.” ifadesini kullandı.
Gill, “Politika yapıcılar, ülke içinde ekonomik büyümeyi artırmak için her fırsatı değerlendirmeli ve küresel ekonomiye zarar verecek eylemlerden kaçınmalı.” değerlendirmesinde bulundu.
Dünya Bankası Beklentiler Grubu Direktörü Ayhan Köse de emtia piyasalarının Ukrayna’daki savaş nedeniyle on yılların en büyük arz şoklarından birini yaşadığını belirtti.