Seray Şahinler – Gelişen teknolojilerle birlikte sanat dünyasında engelli bireylerin ihtiyaçlarına karşılık verecek yeni projeler geliştiriliyor. Sesli kitaplar, sinema, tiyatro ve konserlerdeki görsel ve işitsel betimlemeler bireylerin etkinliklere katılım düzeyini ve tatminini artıyor. Fakat iş sadece salonun içiyle sınırlı değil. Sanat mekânlarına erişim, hâlâ istenen düzeye ulaşamamış durumda.
Tiyatro Kooperatifi ve Erişilebilir Her Şey iş birliğinde, engelli bireylerin, -raporun deyimiyle engellenen bireylerin- kültür sanat hayatına katılımını, tiyatro faaliyetlerinin erişilebilir hâle getirilmesini amaçlayan “Tiyatroların Erişilebilirliği Projesi” tamamlandı. Sivil Toplum için Destek Vakfı ve Turkey Mozaik Foundation tarafından hayata geçirilen ve Kültür Sanat Fonu desteğiyle yürütülen çalışmadaki tespit ve çözüm önerileri ise “Tiyatroların Erişilebilirliği Kılavuzu”nda Türkiye’deki tüm tiyatroların faydalanması için erişime sunuldu.
Şartlar oluşursa talep de artar
“Tiyatroların Erişilebilirliği Kılavuzu”, Türkiye’de farklı engel gruplarından bireylerin koşulları ve ihtiyaçları gözetilerek tasarlanmış tiyatro mekânları ve bu doğrultuda kurgulanmış tiyatro oyunları bulunmaması, yetişkinlere ve çocuklara yönelik pek çok tiyatro oyunu sahnelenirken engellenen bireylerin bu etkinliklere erişiminin kısıtlı olmasından hareketle yapılan araştırmaları kapsıyor. Araştırma sonuçları “Tiyatro çalışanları deneyimi araştırması” ile “Erişilebilir tiyatro kontrol listesi” olarak iki ayrı başlıkta sunulmuş. Tiyatro emekçileri kendi deneyimlerini ve tanıklıklarını paylaşarak meselenin boyutunu ortaya koyuyor.
Bu kapsamda tiyatro çalışanları gösterimlerde, engellenen bireyler ile ‘nadir olarak’ karşılaştıklarını söylyüyor. ‘Çok sık’ karşılaşan katılımcı ise maalesef yok. Bu da tabloyu en çarpıcı biçimde ortaya koyuyor.
Çözüm sırasında bekleyen ilk madde ise erişim. Bilgi almak ya da oyun izlemek için sahneye gelen bireyler genelde erişim sorunuyla karşılaşıyor. Mekâna bir şekilde varabilse dahi engelli platformu olmadığı için salona giremeyip oyunu izleyemeyen izleyicilerin sayısı çok fazla. Fiziksel altyapı sorunlar, sosyal/iletişimsel ve oyun içeriklerine dair sorunları ve dijital altyapılara dair sorunlar öncelikli engeller. Sürecin bir parçası olan tiyatro dünyasından katılımcılar ise gerekli şartlar oluşturulduğunda, engellenen bireylerin tiyatro seyircisi olma yönündeki taleplerinin artacağını belirtiyor.
Fırsat eşitsizliğini gidermeye yönelik çalışmaların devlet ve kamuoyu desteğiyle karşılık bulmaya süreçte hazırlanan “Tiyatroların Erişilebilirliği Projesi” herkesi ‘eşit bir sahne’ye davet ediyor. Araştırma sonuçları ve detaylara https://tiyatrokooperatifi.org/ adresinden ulaşabilirsiniz.
Haftada en az bir oyun
Tiyatro Kooperatifi ve Erişilebilir Her Şey, erişilebilir tiyatro sahneleri ve oyunları için ilk adım olarak kurguladıkları ve insan hakkı temelinden yaklaştıkları projenin ikinci adımında, engellenen bireylerin haftada en az bir oyuna erişebileceği bir uygulama planlanıyor. Tiyatro Kooperatifi ortağı tiyatro sahnelerinin ve oyunlarının dahil olacağı uygulama ile İstanbul’da yaşayan engellenen bireylerin haftada en az bir tiyatro oyununu izleyebilmesi, uygulamanın yaygınlaşması ve projeyle elde edilecek deneyimin ülke çapında yaygınlaşması hedefleniyor. Tiyatro Kooperatifi ve Erişilebilir Her Şey, ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarını ve özel sektörü konuyla ilgili kaynak yaratmak ve birlikte çalışmak üzere iş birliğine çağırıyor.