Kriptoparalar hayatımıza girdiği günden beri finans ve teknoloji dünyasının kanaat başkanlarından kimileri, geleceğin kriptoparada olduğunu, kimileriyse kıssanın büsbütün spekülatif olduğunu argüman ediyor. Avrupa Merkez Bankası Lideri Christine Lagarde, “Tüm kripto varlıklarının son derece spekülatif, çok riskli varlıklar olduğunu başından beri söyledim. Hiçbir pahaları yok. Hiçbir şeye dayanmıyorlar” biçiminde açıklama yapsa da dünyada kriptoparalar her geçen gün daha fazla kullanılıyor.
Şu anda dünyada 150 milyon kadar kriptopara hesabı olan kullanıcı var ve kripto varlıkların piyasa kıymeti 1 trilyon doların üzerinde seyrediyor. Türkiye’de de ferdi yatırımcı sayısının 10 milyon seviyesinde olduğu iddia ediliyor.
PİYASALAR ÇÖKÜŞÜ GÖRDÜ
Fed’in 4 Mayıs’taki faiz kararının akabinde kriptopara piyasasında çok önemli bir dalgalanma oldu. Bilhassa en çok kullanılan ünitelerden biri olan ve 40 milyar dolarlık varlık oluşturan Terra Luna’nın yüzde 99 paha kaybetmesi ve sabit kriptoparaları da aşağı çekmesi, piyasalarda çöküşe neden oldu ve bir şok başladı, satışlar ise hızlandı. Geçen yıl bedeli 70 bin dolara kadar yükselen Bitcoin’in pahası 25 bin dolara gerçek gerilerken, en tanınan ikinci kriptopara olan Ethereum, yüzde 20’nin üzerinde paha kaybetti. Kripto varlıklarının toplam kıymeti, geçen sonbahara nazaran yüzde 60’ın üzerinde kıymet kaybetti. Yaşanan çöküş toplumsal ağlarda #cryptocrash etiketiyle tüm dünyada paylaşılırken varlıklarını kaybeden birçok beşerden hüzünlü öyküler de duyduk.
UZMANLAR NETLİK İSTİYOR
Merkez bankaları ve devletlere güvensizlik, finansal istikrarsızlıklar, enflasyon, faiz üzere pek çok nedenden, global manada tanınan olan kriptopara dünyası yolun çok başında. Her yeni sistemin doğuşu sancılı olur ve yolun başında olan kriptopara dünyası da sancılı süreçlerden geçiyor. Global finansal istikrarsızlıkların tetiklediği bu çöküşün tekrar yaşanması muhtemel görünse d e piyasalardaki düşük düzey nedeniyle, yeni kişisel kullanıcıların da iştahını kriptopara dünyasına yönlendirdiği gözleniyor. Ferdi kullanıcıların, kripto dünyasını tahlil etmeden yatırım yapmaması ve finansal istikrarsızlığın önüne geçilebilmesi için global kuralların netleştirilmesi gerektiği, tüm piyasa oyuncuları ve uzmanların ortak görüşü.
‘BAŞKA LUNA’LAR YAŞANMA MÜMKÜNLÜĞÜ VAR’
Ekonomist Erkan Öz:
Luna ekosistemi, UST kullanıldıkça Luna’nın bedelinin artması mantığı üzerine inşa edilmişti. UST kullanılmayıp daima satılınca algoritma bilakis işledi ve Luna’nın bedeli de bir günde 100 dolar seviyesinden 1 dolara düştü. Yatırımcılar büyük ziyana uğradı. Klasik piyasalarda uzun yıllar dolar faizi daha yeni yüzde 0.75’e çıkmışken Luna, UST’yi özendirmek için yüzde 20 dolar faizi veriyordu. Bu yüzden piyasa kasımdan itibaren satış ortamına girmişken birçok yatırımcı için parasını UST’ye çekmek çok kârlıydı. Lakin Luna bu faizi nasıl veriyordu? Bedel kayıpları vakitle derinleşirse öbür Luna hadiselerinin olması ihtimali var. Fed daraltma siyasetine devam ederse, klasik borsalar ve teknoloji paylarında olduğu üzere kripto varlıklarda da kayıplar sürebilir. Elbette daima düşüş olmayacak, ortada üst yanlışsız hareketler de görülecektir. Bitcoin’in bir yıl içinde 100 bin doları görmesi doğal ki imkânsız değil fakat hayli düşük bir ihtimal. Yatırımcılar düşük ihtimalin gerçekleşmesi muhtemelliğine karşı şöyle bir önlem alabilir: Bitcoin’nin kısa müddette 100 bin doları aşması ihtimaline yüzde kaç mümkünlük veriyorsunuz? Mesela yüzde 1 mi? Portföyünüzde bu oranda yani yüzde 1 oranında kripto varlık tutabilirsiniz. Bu biçimde durum alırsanız ve Bitcoin düşmeye devam ederse zararınız çok az olur fakat bir sürpriz yaparak üst giderse bu sefer de önemli bir rallide yeniden düzgün para kazanmış olursunuz.
(Erkan Öz)
‘REGÜLASYON OLUMLU ETKİLER’
WOO Network Türkiye Ülke Müdürü Ali Buğra Gökağaçlı:
Kriptopara dünyasının ilerleyen devirleri için Fed’in yapacağı regülasyona dair karar sürecini takip etmek büyük değer taşıyor. Dalın regülasyonla düşüş trendine girebileceği ama yetkinliği olan projeler sayesinde blokchain teknolojisinin ve kripto ekosisteminin ileride daha gelişmiş ve inançlı bir alana dönüşeceğini düşünüyoruz. Nitelikli ve yetkinlik sahibi projeler, aslında regülasyonla birlikte bu kesimin müspet yanını artıracak, yatırımcılara olumlu tarafını sunacaktır.
(Ali Buğra Gökağaçlı)
‘SEKTÖRE YENİ YATIRIMCILAR GİRDİ’
Bitay Yatırım ve Araştırma Yöneticisi Onur Uzun:
Dokuz haftalık negatif süreç, yüksek oynaklıkla ilerlerken, Bitcoin 28.600 dolar ile 30.500 dolar aralığına sıkıştı. Kripto tutan cüzdan sayısında ise yüzde 15’lik artış var. Bu da yeni yatırımcıların dala girdiğini gösteriyor. Fed’in iki faiz artışı ve haziranda başlatacağı 47.5 milyar dolarlık bilanço daraltımının, enflasyona olumlu tesirlerini önümüzdeki aylarda görmemiz gerekiyor. Enflasyon ve faiz artışı baskılarının azalması, kripto ve küresel piyasalarda hareketliliği beraberinde getirebilir.
(Onur Uzun)
‘FİYATLARDA DÜŞÜŞ BEKLEMİYORUZ’
BYBİT Türkiye Araştırma Müdürü Beste Naz Süllü:
Wall Street şirketlerinin Luna batığına rağmen şirket satın almaları ve fon kurmaları, kriptonun varlığını sürdüreceğinin göstergesi. Piyasadan para çıkışı yok, tersine borsaların stabil coin rezervlerinde artış var. Terra’nın dışlama tesiriyle öteki kriptoparalarda bir düzeltme daha yaşatabilir fakat süreksiz olur. ABD’de kriptopara yasa taslağının da haziranda gelmesi bekleniyor. Düzenlemelerin bölümü geliştireceği fikri ile fiyatlarda regülasyonlara bağlı düşüş beklemiyoruz.
(Beste Naz Süllü)
‘HÂLÂ ÖNEMLİ BİR SEÇENEK’
Bitget CEO’su Sandra Lou:
Hükümetlerin kriptopara ünitesi için düzenlemelere devam etmesi, dijital varlığın hayatımızın bir kesimi olarak kalacağını gösteriyor. Ayrıyeten, stabil coin’lerin geliştirilmesine ve farklı sanayilerde kriptonun yaygın kurumsal benimsenmesine ilgi arttı. Öbür taraftan, rastgele bir yatırım aracında olduğu üzere kripto da risk taşır. Oynaklık anlık olsa da portföylerini çeşitlendirmek isteyenler için hâlâ önemli bir seçenek.
(Sandra Lou)
‘UZUN DEVİRDE DEĞİŞİKLİK OLMAZ’
KuCoin Türkiye İş Geliştirme Yöneticisi Mete Umut Elmas:
Fiyatlardaki ani değişimlerin, temel kıymetlerde ve uzun devir fiyat amaçlarında değişiklik yaratmayacağı kanısındayız. Piyasanın küresel ekonomik belirsizlikler nedeniyle bir müddet daha dalgalı ilerlemesini bekliyoruz. Bilhassa küçük yatırımcıların piyasa girişlerinin artması ve hane halklarının yatırım hedefli dijital varlık edinmesi ile hareketlenme bekliyoruz. Kurumsal yatırımcıların bölüme yatırım ölçülerini artırması pazarı olumlu etkileyecektir.