İktisatta önüne geçilemeyen zahmetli gidişat hayat pahalılığını geniş kısımlara yayıyor.Milli para, dolar karşısında son üç ayda yüzde 18 bedel kaybetti, son iki aydaki mutfak enflasyonu yüzde 107 oldu. Rutin haline gelen artırımlar ise iş bulamayan kesim bir yana çalışanların ömür standardını da ‘karnını doyurma’ eşiğine getirdi. Türk-İş datalarına nazaran mayısta açlık sonu minimum fiyatı aşarak 6 bin 17 liraya çıktı.
Yüksek gelir kümesinde olduğu düşünülen hekim, mühendis üzere kısmın de bulunduğu 16 milyon kişinin ortalama geliri 6 bin lirada kalarak açlık sonunun gerisine düştü. Yoksulluk hududu 19 bin liraya ulaşırken bekar çalışanın ömür maliyeti 7 bin 836 lira oldu. Çarpıcı tablo alım gücünün tabana vurduğunu gösterdi. ‘Düşük gelir yüksek fiyat’ dengesizliği hem alt hem üst gelir kümesini geçim hesabı yapmak zorunda bıraktı.
HESKES AÇLIK HUDUDUNDA ÇALIŞIYOR
Taban fiyatlı daha üçüncü ayda enflasyona yenik düştü. Son aylarda güzelce tesirini hissettiren yüksek enflasyon karşısında ezilen fiyatlı çalışanlar, neredeyse besin harcamasını bile karşılayamaz hale geldi. TÜRK-İŞ bilgilerine nazaran, mayıs ayında açlık hududu 6 bin 17,85 TL’ye yükselirken, yaklaşık 16 milyon çalışan nüfusun fiyat ortalaması da bu noktada oldu. SGK bilgilerine nazaran, personelinden tabibine ortalama maaş 6 bin 176 lira olarak gerçekleşti.
Türkiye iktisadında yaşanan enflasyon ve maliyet sorunu maaşlı çalışanların gelirlerini neredeyse yok etti. Bilhassa minimum fiyatlı daha yılın üçüncü ayında enflasyon altında ezilirken, yalnızca yaşamak için gereken para 6 bin liranın üzerine çıktı. Türkiye Personel Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ), mayıs ayına ait açlık ve yoksulluk sonlarını açıkladı. Buna nazaran; 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için aylık besin harcaması meblağı yani açlık hududu 6 bin 17,85 TL’ye yükseldi. Besin harcaması ile giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi muhtaçlıklar için yapılması zarurî başka aylık harcamalarının toplam fiyatı, yoksulluk hududu ise 19 bin 602,14 TL’ye çıktı.
Buna nazaran Türkiye genelinde 4-A kapsamında sigortalı çalışanların ortalama fiyatı 6 bin 167 lira. Yani yaklaşık 16 milyon çalışanın aldığı ortalama fiyat karşısında herkes açık hududunda. Türkiye’nin çabucak hemen yarısından fazlası minimum fiyatın az üzerinde maaş alırken, ekmek hengamesi gün geçtikçe büyüyor. Ne alt ne de orta sınıf artık ekonomik kaideler karşısında yalnızca geçinmeyi düşünürken, yeni krizlerle artık de besin sorunu büyümeye başlıyor. Fiyat artışlarının önünün alınamadığı paylaşılan araştırmada, üretim ve tedarik maliyetlerinin artmasıyla arz tesiri ve her gün düşen alım gücünü korumak için öne çekilmiş talep tesiri nedeniyle başta besinde olmak üzere fiyat artışlarının önü alınamıyor. Bunların ek olarak düşük faiz oranları ve kredi genişlemesi sonucu fiyatlama istikrarı bozulan piyasada temel besin hususları ve kimi temel muhtaçlık hususlarında yapılmış olan KDV indirimleri fiyat artışlarının çok gerisinde kaldı, ancak bunun yanında vergi gelirlerinin düşmesine neden oldu.
TL KIYMET KAYBETMEYE DEVAM EDİYOR
Enflasyonun yavaşlamadığını ve tıpkı vakitte alım gücünün yükselmediğini belirten TÜRK-İŞ açıklamasında şu ayrıntılara da yer veriliyor: “Kur Muhafazalı Mevduata (KKM) karşın risk artışlılarından kaynaklı olarak döviz sepetinin tamamına karşı TL bedel kaybetmeye devam ediyor. Yeni TL paraları kullanmaya başladığımız Ocak 2009’dan Nisan 2022’ye geçen devirde, Merkez Bankası datalarına nazaran tedavüldeki banknotların kupür dağılımının 5 TL’den sonra açık orta en çok 200 TL ve 100 TL banknotlarda olması, TL’deki büyük kıymet kaybının ispatlarından birisi olarak kabul ediliyor.”
MARKETLERDE POLİSİYE HADİSE GİRİŞİMLERİİ ARTTI
Emekçi, memur, emekli, öğrenci ve esnafın nefes alamadığını paylaşan TÜRK-İŞ, yüksek enflasyon, sürdürülebilir güçlü büyümenin önündeki en büyük pürüzlerden olduğundan işsizliğin büyümesine yol açtığını açıkladı. Kurum birebir vakitte yüksek enflasyona da değinerek: “Yükselen enflasyon sonucunda alım gücü günden güne daha da düşen vatandaşlardan kimilerinin karıştığı polisiye hadise teşebbüslerinin artış gösterdiği, süpermarket yöneticileri tarafından tabir ediliyor.”
