Narsistik kişilik bozukluğu, fonksiyonellik açısından kişinin karakterinde değerli bozulmalara sebebiyet veren ve buna bağlı birtakım patolojik karakter özellikleri geliştirmesine sebep olan bir kişilik bozukluğudur. Öbür kişilik bozukluklarında olduğu üzere, narsistik bozuklukta da toplumsal ortam, aile ve arkadaş münasebetleri başta olmak üzere kişinin değişik alanlarda kendisini ve etrafındaki insanların hayatını negatif olarak etkilemesine neden olur. Narsist kişilik neden gelişir? Narsistik kişilik bozukluğunun belirtileri nelerdir? Narsistik kişilik bozukluğunun tedavisi var mı?
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU SEBEPLERİ NELERDİR?
Kişilik bozukluğunun gelişiminde, 0-6 yaş, çok değerli bir devirdir. Bu devirde çocuk aileyle münasebet kurar. Bilhassa anneyle kurduğu bağ, onun kişilik gelişiminde ve sonraki hayatında tesirli olacaktır. Çocuk aileden gelen beklentileri karşılamak durumundadır ve aile çocuğu bu beklentileri karşılaması için, belirli bir düzeyde fiyat. Fakat, aile bunu şuurlu olarak yapmaz. O, aile için en zeki, en başarılı, en uslusu olmalıdır. Durum bu türlü olunca, çocuk kendi potansiyelini ortaya koyamaz ve kendi kararlarını alamaz hale gelir.
Narsist kişilik bozukluğunun temelinde, erken çocukluk periyodunda anne babanın kâfi eş duyum göstermemeleri; çocuğun uygun anne babalık ortamında gerçek dünyanın düş kırıklıkları ile gereğince karşılaşamaması yatmaktadır. Anne babanın, çocuğun özelliklerini çok yüceltmeleri ve vurgulamaları ile daima beslenen çocuk, gereksizce büyüklenen öz-benlik duygusu oluşturur. Bunun da “Narsizmin” oluşumunda kıymetli bir hissesi vardır. Ayrıyeten narsistlerin hikayelerinde, çocuklukta duygusal ihmal besbellidir.
Narsist bireylerin derinlerine bakıldığında, ağır bir değersizliğin hâkim olduğu görünür. Bu histen kurtulabilmek için, daima bedellerini yükselten aktiviteler içinde bulunurlar. Bunlar başarılı olmaya çalışmak ve muvaffakiyet peşinde koşmak üzere olabilir. Lakin, tüm bu süreçlerin farkında değildirler, bunları bilinçsizce yaparlar.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU NASIL ANLAŞILIR?
*Kendini tenkitlerin üstünde görür.
*Manipüle edici davranışlar stantlar.
*Diğer bireyleri kendi kazanımları için kullanır.
*Kendisiyle tıpkı statüye sahip beşerlerle arkadaşlık kurmak ister. Ama bu gerçekleştiğinde bile önde olma dürtüsü ile etrafıyla yarış halinde olur.
*Kendi yetenek ve muvaffakiyetlerini abartıp, üstün görür.
*Sürekli haklı çıkacağı ortamları yaratıp onaylanmak ister.
*Sürekli övgü bekler ve bunun için baskı ortamı kurar.
*Diğer insanları kendinden daha yeteneksiz, daha başarısız, daha az zeki ve daha az hoş bulur.
*İnsanların kendine hizmet etme durumunda olduklarını varsayar.
*Kendisini toplumun kesimi olarak görse de bu toplumun içerisinde özel muameleyi hak ettiğini düşünüp, o toplumun en üstündeki kişi olduğunu sav eder.
*Başkaları üzerinden var olur.
*Genellikle bu bozukluğun temelinde çocuklukta yaşanılan değersizlik ve sevgisizlik üzere kavramlar vardır.
*Ne kadar dışarıya özgüven sahibi gözükse de, içinde kendine itimat kavramı kırılgandır ve bunu göstermek en büyük kaygısıdır.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU NASIL TESPİT EDİLİR?
Resmi bir teşhis sırf kaliteli bir psikiyatri hekiminin yardımı ile yapılabilmektedir. Buna ek olarak bu teşhisin yapılabilmesi için narsist kişinin;
*Büyük öznellik duygusu,
*Dikkat çekme,
*Empati,
*Merhamet,
*İlişkiler de olmak üzere farklı alanlardaki kişilik fonksiyonlarında bozukluklar sergilemesi gerekmektedir.
*Kişilik fonksiyonlarında görülen bozukluklar ve kişilik işlevlerinin dışa vurumu da vakit içinde ve çeşitli durumlar karşısında istikrarlı bir formda seyretmelidir. Ayrıyeten bu davranış bozuklukları uyuşturucu bir unsurdan yahut tıbbi bir durumdan ötürü kaynaklanmamalıdır.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Narsistik şahıslar, terapiye sıkıntı gelen bireylerdir. Onlara nazaran, terapiye gelmek zayıflık göstergesidir. Bu nedenle, temel sebebin ruhsal meseleler olduğunu düşünemezler ve terapiye gelmezler. Geliş sebepleri, ekseriyetle depresyon, dert, panik atak, mutsuzluk, boşluk hissi ve cinsel meselelerdir. İnsan ilgilerinde problemler yaşadıkları için gelirler; aile içi çatışmaları vardır, parteri terk etmiştir ya da bir başarısızlığa uğramış olabilirler. Terapiye başvurma sırasında, temel sebep göz önünde bulundurulmalıdır.
Narsistik kişilik bozukluğu, dinamik psikoterapi ile tedavi edilebilir. Terapist için sıkıntı olaylar olabilir. Terapist, vakit zaman idealize edebileceği üzere, vakit zaman da öfke duyulan kişi olabilir. Terapi müddetleri değişkenlik göstermekle birlikte, kimilerinde bu durum uzun sürebilir. Konusunda uzman ve tecrübeli bir terapist ile sonuç verimli olacaktır.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU OLAN BİREYE NASIL DAVRANILMALI?
*Narsist bir beşere karşı davranış sonları bariz hale getirilmelidir.
*Duygusal ve ruhsal manada bütün manipülatif davranışları sonlandırılmalı ve müsaade verilmemeli.
*Onu kaybetme korkusu ile yaklaşıldığı gösterilmemeli ve hissettirilmemeli.
*Eğer kişiyi kaybetme endişeniz varsa altında yatan neden de belirlenmeli.
*Narsist bir insanın karşısında suçluluk, değersizlik, yetersizlik üzere hislere kapılmamalıyız. Narsist kişiliğin egosunu besleyici misyon edinilmemeli.
*Onu değiştirme ve düzeltme gayretine girilmemeli.
*Narsist bir beşere karşı olumlu ya da olumsuz hissedilen hisler net bir formda söz edilmelidir.