Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, pek çok ülkede görülmeye başlanan ‘maymun çiçeği’ hastalığının,”Şu anda Türkiye’de hadise olma mümkünlüğünün çok yüksek olmadığını belirterek, “Ama bu Türkiye’ye gelemeyecek manasına gelmez bilhassa insan teması hadiseler gelebilir” dedi.
Ceyhan, 1990’da Körfez krizinde Saddam Hüseyin’in çiçek virüsünü biyolojik silah olarak kullanacağı argümanı üzerine ABD ve Batı Avrupa ülkelerinin çiçek aşısı üretmeye başlamasıyla aşıyı sakladıklarının ortaya çıktığını belirtti.
Türkiye’de o yıllarda kendisinin de içinde bulunduğu komite kurulduğunu belirten Ceyhan, “O vakit Refik Saydam’da çiçek aşısının çok az ölçüde saklandığını söylediler sonra onu çoğaltmaya kalktık, çoğalmadı; zira canlı değildi virüs. Şu anda ABD ve Batı ülkelerinin birkaç tanesi bu aşıyı geliştirip çoğaltabilme imkanına sahip” dedi.
Avrupa, Kuzey Amerika, Avustralya ve Asya’da görülen maymun çiçeği virüsünde olumlu sonuç veren testlerin yapıldığı ülke sayısı, 18’e çıktı.
Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, yeni, duyulmayan ya da çok az görülen hastalıkların ansızın görülebileceğini belirtti.
Ceyhan, şöyle konuştu:
-*Bunun birincil nedeni, pandemi sırasında kendimizi güzel müdafaamız, hastalıklardan uzak durmamız, o nedenle de bu tip hastalıklara karşı bağışıklığımızın tam gelişmemesi, sonra da aniden bütün önlemleri kaldırmamız.
*Böyle olunca da bağışıklığı yetersiz olan, apansızın temasa son derece açık toplum haline geldik. Maymun çiçeği hastalığı da aslında beşerde çiçek yapan, sonra ortadan kaldırılan; ancak milyonları öldüren, kör bırakan virüsün akraba virüslerinden bir tanesi.
*İzole edildiği hayvanın ismi ile anılan, ‘sığır çiçeği’, ‘maymun çiçeği’, ‘domuz çiçeği diye isimlendirdiğimiz değişik akrabaları var.
*Bu maymun çiçeği virüsü de maymunlarda ağır olarak hastalık yapmış; lakin sonra kemirgenler dahil birçok diğer hayvandan da bulaştığı gösterilmiş.
*Genelde endemik salgın halinde değil tek tek hadiseler halinde görülen hastalık oluşturdu.
*Pandeminin akabinde ABD ve Avrupa’ya sıçradı. Onlar hadiselerini sıkı takip ettikleri için rapor ettiler. Muhtemelen dünyanın öbür yerlerinde de hastalık var.
‘HER ÜLKE AŞISINI SAKLAMIŞ’
Prof. Dr. Ceyhan, maymun çiçeği için özel aşı olmadığını; lakin başka akrabaları olan virüsler için geliştirilmiş aşıların yaklaşık yüzde 85 esirgeyici olduğunu vurgulayarak, şu sözleri kullandı:
*Bunların içinde tabi en yaygın kullanılanı insan çiçek virüsü aşısı, sığır çiçek virüsü aşısı. Olağanda insanların elinde çiçek aşısı olmaması gerekir; zira çiçek hastalığı ortadan kaldırıldıktan sonra 1972’deki son görülen hadiseden sonra bütün dünya, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) liderliğinde ülke önderleri bir ortaya geldi, kararlar imzalandı.
*Bunların yok edileceğine dair bütün ülkeler kelam verdi. DSÖ, laboratuvarları denetledi; çiçek aşısı, çiçek virüsü olmadığına dair kontroller yapıldı.
*İlk sefer bunun hakikat olmadığını 1990’da Körfez krizinde gördük. Bütün dünyada bir laf çıktı ‘Saddam’ın elinde biyolojik silah olarak hazırlanmış çiçek virüsü’ olduğuna dair.
*Bu dehşetli bir şey; bir hastalığı ortadan kaldırmış, sonra tedbirleri ortadan kaldırmışsınız. O yabanî virüsü ortama salarsanız çok sayıda insan ölür.
*Bunun üzerine bakıldı ki ABD aşı hazırladı, Batı Avrupa ülkeleri çabucak çiçek aşısı üretmeye başladı. Öğrendik ki kelamlar tutulmamış. Her ülke aşısını saklamış.
‘TÜRKİYE’DE DE 1 AŞI SAKLANMIŞ; LAKİN ÖLMÜŞ’
Prof. Dr. Ceyhan, o yıllarda Türkiye’de kendisinin de içinde olduğu bir kurul kurulduğunu kaydederek, şöyle konuştu:
*Biz gerekli önlemleri aldık. O ortada da o vaktin ismiyle Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi’nde bir çiçek aşısının çok az ölçüde saklandığını söylediler sonra onu çoğaltmaya kalktık, çoğalmadı; zira canlı değildi virüs.
*Bizim elimizde yoktu yani. Dünyanın kimi ülkelerinde bu virüsün yasak olmasına karşın saklandığını o devir öğrendik.
*Şu anda ABD ve Batı ülkelerinin birkaç tanesi bu aşıyı geliştirip çoğaltabilme imkanına sahip lakin şimdilik daha çok sığır çiçeği virüsü kullanılıyor.
*Daha fazla yayılım gösterilirse insan çiçek virüsü de geliştirip aşı halinde uygulanabilecek durumda.
*Herkes ne olur ne olmaz, diye saklamış virüsü. Şu anda bizim elimizde canlı çiçek virüsü yok, hasebiyle aşı geliştirecek bir virüs yok elimizde ve öteki bir ülke de size vermiyor aşıyı. Bu türlü bir tehlike durumunda evvel kendisini aşılıyor.
*Gerekirse muhakkak kümelere herkese değil pandemide olduğu üzere herkesin aşılanması durumu kelam konusu olmaz.
*Özellikle hayvan temaslılarına, risk atında bulunan hayvanat bahçesi çalışanları, yurt dışında bu işin yaygın olduğu bölgelere gidip gelenlere uygulanması lazım lakin çabucak bir protokol oluşturulup, turizm dönemi başladığı için şayet o yolla girerse bizde de yayılabilir, buna yönelik tedbirler de alınması lazım.
‘TÜRKİYE’YE GELMEYECEK MANASINA GELMEZ’
Prof. Dr. Ceyhan, şu anda Türkiye’de olay olma mümkünlüğünün çok yüksek olmadığını da belirterek, “Ama bu Türkiye’ye gelemeyecek manasına gelmez bilhassa insan teması olaylar gelebilir. Bunun için kesinlikle ülkeye giriş çıkışlarda yeterli önlemler almalıyız. Yırtıcı hayvanlardan uzak durmak birincil önlem. Maymun beslemek, kemirgenler beslemek, bunlar riskli. Bir de bu hayvanların doğal hayat alanlarına yerleşim merkezi kurmak sıhhat açısından çok akla yatkın değil. Onlardan beşere bulaşacak yüzlerce virüs var” diye konuştu. (DHA)