ANKARA – Dünyada ve Türkiye’de Covid-19 salgını şimdi gündemdeki yerini korurken, son haftalarda Orta ve Batı Afrika’dan yayılarak birçok Avrupa ülkesinde tespit edilen maymun çiçeği virüsü sıhhat otoritelerini alarma geçirdi.
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), birinci olarak 7 Mayıs günü İngiltere’de ortaya çıkan ve sonrasında birçok Avrupa ülkesine yayılan maymun çiçeği virüsünün 80 şahısta görüldüğünü açıkladı.
Bu evrede virüsün takibi genişledikçe olayların da artacağı vurgulanırken maymun çiçeği virüsü, son 2 haftada ortalarında İsrail, İsviçre, Avusturya ve Güney Amerika olmak üzere 10’dan fazla ülkeye yayıldı.
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, hafta sonu yaptığı Twitter paylaşımda, virüse Türkiye’de rastlanılmadığını söyledi ve kamuoyuna “müsterih olma” davetinde bulundu. Bakan Koca’nın yaptığı paylaşımda, “Hayvan kaynaklı olan, bazen insanlara da bulaşan bu hastalık bir pandemiye yol açmaz. Semptomların çoklukla 2-3 hafta içinde zaten düzeldiği bilinmektedir. Afrika’da görülen hastalığa ülkemizde rastlanmamıştır” denildi. Dünyada tasayla izlenen yeni virüsü uzmanlarla konuştuk.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Kurulu Lideri Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı ‘BULAŞMASI KOLAY DEĞİL, VEFAT ORANLARI DÜŞÜK’
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Kurulu Lideri Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı’ya nazaran virüsler, hayvanların doğal hayatına yapılan müdahalenin bir sonucu olarak ortaya çıkıyor. “Dün Covid-19, bugün maymun çiçeği virüsü yarın ise öbür virüsler” tabirlerine yer veren Fincancı, “Maymun çiçeği virüsü, yağmur ormanlarındaki bilhassa kemirgen tipi canlıların taşıdığı bir virüs. Beşerler bu alanlara girip işgal edince biz de bu hastalıkla karşı karşıya kaldık” dedi.
Maymun çiçeği virüsünün lakin yakın temas ile mümkün olduğunu söyleyen Fincancı, bir şahıstan başkasına lezyonlar, beden sıvıları, teneffüs damlacıkları, yatak örtüsü ve gibisi kontamine malzemelerle yakın temas yoluyla bulaşabileceğini kaydetti. Fincancı, virüsün olağan kaidelerde çiçek hastalığından daha hafif seyrettiğini; lakin vakit zaman ağır hadiselere da yol açabildiğini söz ederek, “Son zamanlardaki vaka-ölüm oranı yüzde 3-6 civarındadır” dedi.
‘VİRÜSÜN TAKİBİ YAPILMALI, LABORATUVAR ÇALIŞANLARI AŞILANMALI’
Kelam konusu virüsün yayılımını ‘toplumsal hareketliliğin artmasına’ bağlayan Fincancı, alınabilecek tedbirleri ise şu formda sıraladı:
“Çiçek hastalığına nazaran daha hafif belirtileri olan bir hastalık maymun çiçeği hastalığı. Bu virüs toplumsal hareketliliğe bağlı olarak Türkiye’de de görülebilir. Bilhassa bu virüsünün takibinin yapılması, yurtdışı girişlerde taramaların uygulanması, korunma yollarının bakanlık tarafından açıklanması gerekiyor. Ayrıyeten da taramaların incelendiği laboratuvardaki çalışanların aşılanması da kıymetli bir önlem. Dünyada da laboratuvar çalışanları aşılanıyor.”
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı ve Klinik Derneği üyesi Prof. Dr. Bülent Ertuğrul ‘VİRÜSÜN ENDEMİK OLDUĞU BİR BÖLGEDEN DİĞER ALANLARA YAYILIYOR OLMASI RİSKLİ OLDUĞUNU GÖSTERİR’
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı ve Klinik Derneği üyesi Prof. Dr. Bülent Ertuğrul’a nazaran ise virüsün endemik olduğu bir bölgeden öbür alanlara yayılıyor olması bilimsel araştırma ve tedbir gerektirir. Virüsün, Orta ve Batı Afrika’da endemik olarak bulunan bir hastalık olduğunu söz eden Ertuğrul şunları söyledi:
“Covid-19 üzere kolaylıkla bulaşan bir virüs değil lakin bu kadar çok ülkede yine ortaya çıkması insanlarda tedirginliğe yol açıyor, açmalıdır da. Zira olağanda virüsün endemik olduğu bir bölgeden öteki alanlara gidiyor olması o virüsün riskli olduğunu gösterir. Bu da durumun bilimsel nedenlerinin araştırılmasını mecburî kılar. Daha çok kemirgenlerde bulunan bir virüs olması sebebiyle farklı ülkelere hayvan ticareti yoluyla da yayılmış olabilir; bu da bir ihtimal. Şu an bulaş yolları araştırılıyor. İklim değişikliği de bu cins virüslerin endemik olduğu bölgelerden dışarıya yayılması için yardımcı faktör vazifesini de görebiliyor.”
‘PANDEMİYE DÖNÜŞMESİ ÇOK İMKANLI DEĞİL’
Prof. Dr. Ertuğrul, “Maymun çiçeği virüsünün pandemiye dönüşmesi bulaşma yolu bakımından çok imkanlı değil; fakat önlemi de elden bırakmamak gerekiyor” dedi ve ekledi:
“Hastalığın başlangıcında yüksek ateş, baş ağrısı, lenf bezi şişmeleri meydana gelirken akabinde bedende döküntüler ve içi su dolu kesecikler oluşarak ilerliyor. Çiçek hastalığı gibisi bir virüs lakin çiçek hastalığından daha hafif seyrediyor. Bundan yaklaşık üç-dört ay evvel Nijerya’dan gelen ve bu semptomları gösteren bir hasta vardı. O periyot aklımıza gelmemişti lakin artık maymun çiçeği miydi sanki diye düşünüyoruz. Bu türlü bir hastalıkla müsabakanız durumunda izolasyona girilmesi gerekir. Her şeyden evvel Sıhhat Bakanlığı, bu mevzuya ait açıklayıcı ve müsabaka anında yapılması gerekenleri anlatan bir genelge yayınlaması gerekiyor. Orta ve Batı Afrika’dan ülkeye giriş yapanlara tarama testleri yapılabilir. Yani bu mevzuya ait bir aksiyon planı oluşturulup sıhhat çalışanlarına gönderilmeli ve dikkat edilmesi ihtarında bulunulmalı.”
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Akova ‘VİRÜSÜN TIPKI ANDA PEK ÇOK ÜLKEDE ORTAYA ÇIKMASININ DİKKAT ÇEKİCİ’
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Akova da maymun çiçeği virüsünün tıpkı anda pek çok ülkede ortaya çıkmasının dikkat cazibeli olduğunu tabir etti. Kelam konusu virüsün Orta ve Batı Afrika olmak üzere iki tipi olduğunu belirten Akova şunları söyledi:
“Maymun çiçeği virüsü olayı birinci olarak 1970’te ortaya çıkmış ve sonrasında Afrika’da yahut o bölgeye seyahat edenlerde görülen bir hastalık halinde seyretmiş. Bu yeni ortaya çıkan daha çok Batı Afrika tipine benziyor. Zira bu tipte, hastalığa bağlı vefat oranları yüzde 1 civarında. Hâlbuki Orta Afrika tipinde mevt oranları yüzde 10-13’e kadar öngörülebiliyor. Hastalığı taşıyanların büyük çoğunluğu 40 yaş altı genç erkekler ile gay yahut biseksüel erkeklerden oluşuyor. Bu virüs temel olarak teneffüs yoluyla bulaşıyor lakin Covid-19 üzere değil. Daha yakın bir temas sonunda bulaşıyor. Bu yüzden de birden fazla partner konusunda dikkatli olunmalı.”
‘SALGIN HALİNE DÖNÜŞSE DE AŞI VE İLAÇ VAR’
Akova, virüsün şimdilik pandemiye dönüşme riskinin düşük olduğuna dikkat çekerek, “Yine de araştırılmalı, dikkat edilmeli. Şimdi bilgi toplanması ve araştırılması gereken bir basamaktayız. Bakıldığında bu virüsün asıl kaynağı da bilinmiyor. Burada maymun ve insan orta konak. Bu virüsün temel olarak kemirgenlerde olduğu kestirim ediliyor. Hasebiyle o kemirgenden maymuna ve beşere bulaşıyor. Lakin en azından süratle yayılıp salgın haline dönüşse de çiçek hastalığında kullanılan aşı ve ilaç da virüste tesirli. Mesela çiçek hastalığının tedavisi için geliştirilen bir antiviral ilaç, maymun çiçeği hastalığı için de ruhsatlandırıldı” dedi.