İktisatta tartışılan siyasetler en büyük olumsuz tesirini enflasyonda gösteriyor. İğneden ipliğe gelen artırımlar milyonları geçim düşüncesiyle karşı karşıya bırakıyor. Vahim gidişata varsayım de dayanmıyor. Merkez Bankası’nın piyasa iştirakçileri anketinde yıl sonu enflasyon beklentisi bir evvelki periyoda nazaran 10 puanlık artışla yüzde 57.92 oldu. MB’nin anketinde bile oranın bu düzeylere gelişi problemli gidişatı gösterdi.
MERKEZ’İN ANKETİNDE KUR VARSAYIMINA DE DÜZELTME GELDİ
Vatandaşın mutfağında hissedilen enflasyonun bu oranın çok daha üstünde olduğu belirtildi. ENAG da 12 aylık enflasyonu yüzde 150 olarak duyurdu. MB anketinde bir ‘düzeltme’ de kurda geldi. Yıl sonu dolar beklentisi 16.85 düzeyinden 17.57 liraya yükseldi. Hükümetten yapılan kestirimlerle gerçekleşen ortasındaki büyük fark karşısında ‘Bu gidişatla daha çok varsayım güncellenir’ değerlendirmeleri yapıldı.
ENFLASYON DURMUYOR KESTİRİMLER YÜKSELİYOR
Türkiye’nin nisan ayı enflasyonu yüzde 70’e yaklaştı. İktisat idaresinin aldığı kararla birlikte hanehalkı alım gücünde en güç yılları geçirirken, kestirimler de daima yükselmeye başlandı. Her ne kadar mayıs 2022 sonrasında enflasyonun düşeceği belirtilse de Merkez Bankası’nın yıl sonu öngörüsü yüzde 46’dan 57’ye yükseldi. Mutfaktaki vatandaş ise bu oranların çok daha üstündeki fiyat artışlarından yakındı.
Tüm dünyayı tesiri altına alan yüksek enflasyon Türkiye’de çok daha sert ilerliyor. Fiyat artışları artık durdurulamaz hale gelirken, tüketici artık ne pazara ne de çarşıya çıkabiliyor. İktisat idaresinin aldığı kararlar Türkiye’nin enflasyonunu tepelere taşımaya devam ederken, ne kestirimler ne de beklentiler tutuyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, Nisan 2022’de tüketici fiyat endeksi aylık bazda yüzde 7,25 artarken, yıllık yüzde 70’e yaklaştı. ENAG ise son 12 aylık enflasyonu yüzde 150 olarak açıklamıştı. Nisan 2022 sonlarına gerçek yayınlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yılın ikinci enflasyon raporunda 2022 yıl sonuna ait enflasyon varsayımını yüzde 23,2’den yüzde 42,8’e, 2023 kestirimini de yüzde 12,9’a yükseltilmişti. Merkez’in mayıs ayında yaptığı piyasa iştirakçileri anketi sonuçlarına nazaran ise iştirakçilerin cari yıl sonu tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi bir evvelki anket periyodunda yüzde 46,44 iken, Mayıs ayı anket devrinde yüzde 57,92 oldu. 12 ay sonrası TÜFE beklentisi bir evvelki anket devrinde yüzde 28,41 iken, Mayıs ayı anket devrinde yüzde 33,28 oldu. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi ise birebir anket periyotlarında sırasıyla yüzde 17,68 ve yüzde 19,54 olarak gerçekleşti. Böylelikle hem beklentilerde hem de anketlerde revizeler gerçekleştiği görüldü. Vatandaşın mutfağında hissedilen enflasyonun bu oranın çok daha üstünde olduğu belirtildi. Hükümetten yapılan iddialarla gerçekleşen ortasındaki büyük fark karşısında ‘Bu gidişatla daha çok kestirim güncellenir’ değerlendirmeleri yapıldı.
2022 yılı Mayıs ayı anket devrinde, iştirakçilerin 12 ay sonrasına ait ihtimal iddiaları değerlendirildiğinde, TÜFE’nin ortalama olarak yüzde 17,75 ihtimalle yüzde 31-34,99 aralığında, yüzde 17,60 ihtimalle ise yüzde 35-38,99 aralığında artış göstereceği öngörüldü. Tıpkı anket devrinde nokta iddialar temel alınarak yapılan değerlendirmeye nazaran ise, iştirakçilerin yüzde 19,05’inin beklentilerinin yüzde 31-34,99 aralığında, yüzde 19,05‘inin beklentilerinin ise yüzde 35-38,99 aralığında olduğu gözlendi.
2022 yılı Mayıs ayı anket periyodunda, iştirakçilerin 24 ay sonrasına ait ihtimal kestirimleri değerlendirildiğinde, TÜFE’nin ortalama olarak yüzde 33,17 ihtimalle yüzde 14-17,99 aralığında, yüzde 19,93 ihtimalle ise yüzde 22-25,99 aralığında artış göstereceği öngörüldü. Tıpkı anket devrinde nokta varsayımlar temel alınarak yapılan değerlendirmeye nazaran,24 ay sonrası TÜFE enflasyonu beklentileri değerlendirildiğinde, iştirakçilerin yüzde 30,77’sinin beklentilerinin yüzde 14-17,99 aralığında, yüzde 25,64‘ünün beklentilerinin ise yüzde 18-21,99 aralığında olduğu gözlendi.
KUR BEKLENTİSİ YÜKSELMEYE DEVAM EDİYOR
İştirakçilerin BİST Repo ve Ters-Repo Pazarı’nda oluşan cari ay sonu gecelik faiz oranı beklentisi bir evvelki anket devrinde ve Mayıs ayı anket devrinde yüzde 14 oldu. TCMB bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı cari ay sonu beklentisi de bir evvelki anket periyodunda ve Mayıs ayı anket periyodunda yüzde 14 olarak gerçekleşti. İştirakçilerin cari yıl sonu döviz kuru beklentisi bir evvelki anket periyodunda 16,85 TL iken, Mayıs ayı anket devrinde 17,57 TL oldu. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise birebir anket periyotlarında sırasıyla 17,84 TL ve 18,47 TL olarak gerçekleşti. İştirakçilerin GSYH 2022 yılı büyüme beklentisi bir evvelki anket periyodunda yüzde 3,2 iken, Mayıs ayı anket periyodunda yüzde 3,3 olarak gerçekleşti. GSYH 2023 yılı büyüme beklentisi ise bir evvelki anket devrinde ve Mayıs ayı anket periyodunda yüzde 4 olarak gerçekleşti.
ALIM GÜCÜ GİTGİDE AZALDI
Moody’s’in Ülke Riskleri Kümesi Kıdemli Lider Yardımcısı Kathrin Muehlbronner, Türkiye ekonomisindeki gelişmelere ait değerlendirmelerde bulundu. “Büyümeye ait görece hala iyimseriz. Türk lirasında yaşanan bedel kaybı nedeniyle ihracat düzgün seyrediyor. İhracatçılara ve yatırımlara verilen açık teşvikler mevcut” tabirini kullanan Muehlbronner, hükümetin, verdiği dayanaklar yoluyla halkın en fakir bölümünü enflasyona karşı müdafaaya çalıştığını söyledi.
Muehlbronner “Turizm epeyce uygun olabilir. Türkiye’nin yüzde 3 civarında bir büyüme kaydetmesini bekliyoruz. Hatta bu yılın sonunda büyüme bunun biraz üzerinde bile gerçekleşebilir. Geçen yıla nazaran yavaşlama olmasına karşın büyüme birçok ülkeye kıyasla hala hayli âlâ rakamlarda” diye konuştu. Aralık 2021’de enflasyonun epey yüksek düzeylere ulaştığını aktaran Muehlbronner “Aralık ayında geçen yıla emsal bir artış olmadıkça enflasyon dikkate bedel halde düşecektir. Artık yılın sonuna kadar, aralık ayında, enflasyonun yüzde 70’ten yüzde 55’e düştüğü bir durumla karşılaşabiliriz” dedi. Enflasyonun hanehalkının satın alım gücünü azalttığını tabir eden Muehlbronner, Avrupa’da ekonomik büyümenin yavaşlaması halinde Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olması nedeniyle bu durumun Türkiye’ye birtakım tesirleri olabileceğini kaydetti. Kur muhafazalı mevduat sisteminin olumlu bir adım olduğunu anlatan Muehlbronner şöyle devam etti: “Kur Muhafazalı TL Vadeli Mevduat Hesabı, para ünitesinin dengelenmesine yardımcı oldu. Bu eser ile mevduatların dolarizasyonu yaklaşık 10 puan azaldı. Böylelikle şu anda dolar cinsinden mevduatlarda, son para ünitesi krizi öncesindeki düzeylere dönüldü. Bu natürel ki olumlu bir adım. Gözlemlediğimiz bir başka müspet öge ise yüksek enflasyona, Fed’in nakdî sıkılaştırmasına, tansiyonlara karşın mevduat sahiplerinin Türk bankalarına olan itimadı devam ediyor. Mevduat sahiplerinin Türk lirası ve ABD doları ortasında geçişler yaptığını görüyoruz. Lakin kimsenin parasını bankacılık sisteminden çıkardığını görmüyoruz.”
DOLAR 16 EURO 17 LİRADAN DÖNDÜ
Türk Lirası yaklaşık iki haftadır bedel kaybını sürdürüyor. Dolar/TL, aralıksız yükselişin akabinde neredeyse 16’ya ulaşırken euro/TL yeni haftanın birinci gününde 17 düzeyinin üzerine çıktı. Aralık 2021’den sonra euro, birinci sefer 17 liranın üzerine çıktı. Piyasalarda kısa vadeli yüksek getirili bir bono, enflasyona endeksli tahvil üzere adımlarla dövize olan talebin düşürülüp düşürülemeyeceği ya da bu sistemlerle kamuya yeni döviz kaynağı sağlanıp sağlanamayacağı takip edilenler ortasında. Hükümet enflasyon muhafazalı tahvil için hazırlıklarını tamamladığını açıklarken, yeni eserin cazip olması durumunda TL, döviz ve hatta KKM mevduattan kaçışa yol açabileceği konusu bankacılık bölümü için kaygı yaratıyor. Reuters dün sabah şu haberi paylaştı: “Hafta boyunca dolar/TL’de yeni savunma sınırı 16’yı koruyan TCMB, epeyce yüksek bedel ödedi. Çeşitli kaynaklardan edindiğimiz bilgi ve anektodlara nazaran, günde 1 milyar dolar döviz satmış olabilir. Sonuçta, TCMB’nin müdahale için kullanılabilecek rezervleri 30 milyar doların da altına gerilemiş olmalı” dedi. Akşam kapanışa yanlışsız dolar 16 liranın altına euro ise 17 liranın altına düştü.
BAKAN NEBATİ: YIL SONUNDA YÜZDE 30’A DÜŞECEK
Ocak 2022’de Türkiye gazetesine demeç veren Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, enflasyonun bir mühlet yüzde 40 civarında seyredeceğini, yıl sonunda baz tesiriyle yüzde 30’un altına düşeceğini söylemişti. O periyotta yeni ekonomik modelin bir takvime bağlı olmadığını anlatan Nebati “Bir takvime dayalı program ilan etmeyeceğiz. Islahat programımız olmayacak. Adımlarımızı sırayla uygulamaya koyacağız. Takvime bağlamayacağız. Atacağımız adımlar olgunlaştıkça Cumhurbaşkanı ilan edecek ve çabucak uygulamaya girecek. Gayemiz enflasyonu aşağı çekmek. Bir mühlet yüzde 40’lar civarında olacak. Yaz aylarında bir ölçü düşme olacak. Yıl sonunda baz tesiriyle yüzde 30’ların altına indirmeyi hedefliyoruz. Direkt yabancı yatırımların önümüzdeki periyotta artmasını bekliyoruz. Türkiye yönelik bir ilgi olduğunu görüyoruz. Bunun istihdama da katkısı olacak. Yakın tarihte yurt dışına kimi ziyaretlerimiz olacak. Yatırımcılarla görüşeceğiz” dedi.
KAVCIOĞLU: MAYIS AYINDAN SONRA GERİLEME BAŞLAR
TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu, Nisan 2022’deki rapor sonrasında enflasyon ile ilgili değerlendirmelerde bulunmuştu. Kavcıoğlu, şu an en kıymetli sorunun enflasyon olduğunu, döviz kurundaki hareketin enflasyon konusunda Türkiye’yi olumsuz manada ayrıştırdığını ve kalıcı fiyat istikrarını kısa müddette sağlayacaklarını kaydetti. Enflasyonun kademeli olarak azalacağını kaydeden Kavcıoğlu “Enflasyon varsayım aralığımızın orta noktaları 2022 sonunda yüzde 42,8, 2023 sonunda yüzde 12,9 ve 2024 sonunda yüzde 8,3 düzeylerine tekabül etmektedir. Bir evvelki rapor devrine nazaran Türk lirası cinsinden ithalat fiyatlarına bağlı güncelleme enflasyon kestirimini 5,5 puan artırırken; besin fiyatları varsayımındaki artıştan 2,8 puan katkı gelmektedir. 2023 yıl sonu enflasyon kestirimini de yüzde 8,2’den yüzde 12,9’e yükselttik. Düşürülmesi noktasında önlemler almaya devam ediyoruz. Biz para siyaseti araçlarını en güzel formda kullanmaya devam edeceğiz. Enflasyon patikasındaki yol haritamıza da baktığımızda mayıs ayından sonra aşağı gerçek enflasyonun inmeye başladığını görüyoruz” açıklamasını yapmıştı.
