Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, ABD’ye resmi ziyaret gerçekleştiriyor.
Türkiye-ABD ortasındaki stratejik sistemin 18 Mayıs’ta düzenlenecek bakanlar seviyesindeki birinci toplantısında ele alınması öngörülen mevzuları ve ikili ilgilere dair yeni durumu derledi.
ÇAVUŞOĞLU TÜRK-AMERİKAN TOPLUMU MENSUPLARIYLA BİR ARYAA GELECEK
Bakan Çavuşoğlu, ziyaret kapsamında New York’ta Birleşmiş Milletler (BM) Genel Heyeti çatısı altında birinci sefer düzenlenecek Uluslararası Göç Gözden Geçirme Forumu’na katılacak.
Blinken’ın konut sahipliğinde, BM Merkezinde düzenlenecek “Küresel Gıda Güvenliği Hareket Çağrısı” isimli bakanlar seviyesindeki toplantıya da katılacak Çavuşoğlu, burada kimi ikili görüşmelerde bulunacak ve New York’ta Türk-Amerikan toplumu mensuplarıyla görüşecek.
MASADA PEK ÇOK MEVZU VAR
Çavuşoğlu ve Blinken’ın, iki ülke ortasındaki problemlerin tahliline ve olumlu gündeme odaklanacak stratejik sistem kapsamında birinci defa yapacakları toplantıda da Türk-Amerikan bağlarının bütün boyutlarıyla masaya yatırılması öngörülüyor.
Toplantıda, bir yandan Türkiye ve ABD’nin mevcut ve yeni iş birliği alanlarında daha fazla hangi adımları atabileceği ele alınırken öbür yandan iki ülkenin kimi hususlardaki görüş ayrılıklarının giderilmesi için neler yapılabileceği pahalandırılacak.
Çavuşoğlu ve Blinken’ın, stratejik düzenek kapsamında verimli ve sonuç odaklı geçmesi öngörülen toplantıda, ekonomik iş birliğini, terörle çabayı, savunma ve askeri alanda iş birliğini değerlendirmesi ve bölgesel bahislerde istişarelerde bulunması bekleniyor.
ÜST SEVİYE İKİLİ DİYALOG
İki ülke ortasındaki stratejik sisteme ait birinci adım, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden’ın 31 Ekim 2021’de İtalya’nın başşehri Roma’daki görüşmelerinde atıldı.
Erdoğan ve Biden, Türkiye ve ABD’nin tam olarak birebir görüşte olmadığı mevzuların yanı sıra birlikte çalıştığı bahisleri da ele alan ve yüksek seviyeli diyaloğu teşvik eden bir stratejik sistem kurulmasını kararlaştırdı.
Çavuşoğlu ve Blinken’ın, NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı için bulundukları Letonya’nın başşehri Riga’da 1 Aralık 2021’de bir ortaya gelmesi, stratejik düzeneğin kurulma sürecinin de kıymetli bir ayağı oldu.
İki ülke önderlerinin Roma’da yaptığı görüşmede değerlendirdiği hususlara ve aldığı kararlara ait sürecin devamı niteliğindeki bu görüşmelerinin akabinde Çavuşoğlu ve Blinken, telefon temaslarını sürdürdü, iki ülke ortasında karşılıklı ziyaretler bakan yardımcıları seviyesinde ivme kazandı.
ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman 27 Mayıs 2021’de ve 4 Mart 2022’de Türkiye’ye gelerek Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’la görüştü.
Avrupa ve Avrasya İşlerinden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Karen Donfried de geçen yıl kasım ayında Türkiye’de temaslarda bulundu.
Bu süreçte, ABD-Türkiye Yüksek Seviyeli Siyasi Diyaloğu çerçevesinde ve iş birliği alanlarına ait öteki görüşmeler kapsamında Türkiye’den ABD’ye üst seviye heyet ziyaretleri de yapıldı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Siyasi İşler Müsteşarı Victoria Nuland’ın 4 Nisan 2022’deki Ankara ziyaretinde, “Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması” başlatıldı ve bu çerçevede dışişleri bakanları seviyesindeki toplantının bu yıl düzenlenmesinin amaçlandığı bildirildi.
BLİNKEN’DAN ÇAVUŞOĞLU’NA DAVET
Sisteme ait olumlu ilerleyen süreçte, bakanlar seviyesindeki görüşmeye ait davet, ABD Dışişleri Bakanı Blinken’dan geldi.
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Blinken’ın kendisini davet ettiğini ve 18 Mayıs’ta görüşeceklerini, “Bu düzeneğin sonuç odaklı olmasını istiyoruz. Her iki tarafın bu mevzuda adım atmasını istiyoruz” kelamlarıyla duyurdu.
Türkiye-ABD ortasındaki diyaloğun giderek ağırlaştığının ve derinleştiğinin göstergesi niteliği taşıyan yarınki bakanlar görüşmesinde, ekonomik ve savunma iş birliği, terörle uğraş, bölgesel ve global problemler dahil olmak üzere iki ülkenin ortak çıkarlarının bulunduğu bahis başlıkları masada olacak.
İLGİLERİN İVME KAZANMASI BEKLENİYOR
Türkiye-ABD ilgileri tahlil bekleyen birçok sorunun gölgesinde ilerlese de stratejik düzeneğin başlatılması, iki ülke ortasındaki diyalog sistemlerinin harekete geçmesi ve esaslı müttefiklik bağlantılarının her seviyede ve hususta diyalog ve diplomasi ekseninde yürümesi için değerli bir adım oldu.
Görüş ayrılıklarını çözmek ve mevcut fırsatları daha düzgün kıymetlendirmek için Türkiye ve ABD’nin her seviyede yakın ve sonuç odaklı diyalog içinde olmasının bağlara olumlu ivme kazandırması öngörülüyor.
Stratejik düzenek ile geleceğe yönelik olarak ilgileri tamir ederken iş birliğinin nasıl güçlendirilebileceğine de odaklanan Türkiye ve ABD için birlikte çalışılacak en kıymetli alanların başında ise ticaret ve yatırımlar geliyor.
TİCARETİN ARTMASI HEDEFLENİYOR
Geçen yıl, bir evvelki yıla nazaran yüzde 32 artışla yaklaşık 28 milyar dolar tutarında ticaret yapan iki ülke, bu oranı yükseltmek için Amerikalı ve Türk iş insanlarını daha fazla bir ortaya getirmeyi, ekonomik bağlantıları daha da geliştirmeyi hedefliyor.
ABD Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Marisa Lago, stratejik düzeneğin kurulmasının çabucak akabinde geçen ay ekonomik iş birliği fırsatlarını görüşmek üzere Türkiye’ye yaptığı ziyarette, “ABD şirketlerinin, Türkiye’yi bölgesel bir merkez olarak gördüğü” iletisini verdi.
MÜNASEBETLERDE İHTİLAFLI MEVZULAR
Türkiye-ABD bağlantılarını zedeleyen çeşitli problemlerin başında ise ABD’nin terör örgütü PKK/PYD-YPG ile iş birliği, Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) ile ilgili tavrı, S-400 konusundaki uyuşmazlıklar ve ABD’nin Türkiye tersi yaptırımları geliyor.
ABD’nin “DEAŞ ile mücadele”yi öne sürerek Suriye’de YPG/PKK terör örgütüne verdiği takviye, bağlardaki en kıymetli meselelerden biri. ABD’nin terör örgütleriyle iş birliği yapması ve bunun sonucunda Türkiye’ye yönelen önemli güvenlik tehdidi, müttefiklik alakalarını zedeledi.
FETÖ’nün 15 Temmuz 2016 askeri darbe girişimiyle açıkça gözler önüne serilen faaliyetlerine karşın ABD’nin, FETÖ için hür bir hareket alanı olmaya devam etmesi de münasebetlerdeki en büyük düğümlerden biri olmaya devam ediyor.
ABD’nin, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 tedarikini, F-35 programıyla ilişkilendirerek Türkiye’nin program iştirakini sonlandırması ve S-400 konusunu CAATSA (ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Çaba Yasası) yaptırımlarıyla ilişkilendirmesi de münasebetlerin seyrini olumsuz tarafa çeken hususların başında geliyor.
TERÖRLE ÇABA KONUSUNDA TÜRKİYE’NİN BEKLENTİSİ
Çavuşoğlu ve Blinken’ın görüşmesinde, Türk tarafının artık iki ülke ortasında yeni bir diyalog sistemi tesis edildiğine nazaran, terörle çabada de yeni ve somut iş birliği adımları atılmasına yönelik ABD’den beklentisini bir kere daha lisana getirmesi bekleniyor.
Öte yandan Türkiye’nin ABD’den FETÖ’ye karşı net bir tavır takınması talebinin, iki ülke ortasındaki tüm temaslarda masadaki yerini koruduğu üzere, bakanlar görüşmesinde de gündeme gelmesi öngörülüyor.
Görüşmede, stratejik sistem ile ABD’nin yaptırım lisanının yerini iş birliğine bırakması, Türkiye’nin güvenlik muhtaçlıkları doğrultusunda attığı adımların yaptırımlarla ilişkilendirilmemesi istikametindeki beklentilerin lisana getirilmesi de bekleniyor.
F-16 SORUNU
Türkiye-ABD bağlarında, yeni jenerasyon F-16’ların alınması ve mevcut F-16’ların modernizasyonu konusunda görüşmeler de sıcaklığını koruyor.
F-16’lara ait müzakereler olumlu halde seyretse de son etapta, ABD Kongresinin oynayacağı rol ehemmiyet teşkil ediyor.
Buna ait ABD idaresinin, Türkiye’ye F-16 parçaları ile bu uçaklarda kullanılacak birtakım füze ve radar sistemlerinin satışı konusunda Kongreye ön bilgilendirme yaptığı ve Türkiye’ye F-16 satışının da önünü açabilecek yeni silah satışları konusunda çalışmalarını artırdığı tarafında ABD medyasındaki son haberler, Çavuşoğlu ve Blinken’ın görüşmesinde F-16’lara ait aktüel durumun masaya gelmesini de kaçınılmaz kılıyor.
UKRAYNA-RUSYA SAVAŞI
Stratejik sistemin, Türkiye ve ABD’nin global ve bölgesel gelişmelerle ilgili istişare ve eşgüdüm içinde hareket etmesine de olumlu katkı sunması hedefleniyor.
Çavuşoğlu ve Blinken’ın görüşmesinde de Ukrayna-Rusya savaşına ait yeni gelişmeler ile Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üyelik sürecine ait tartışmaların kıymetlendirilmesi bekleniyor.
ABD idaresi, Rusya ile Ukrayna arasındaki krizin tahlili konusunda Türkiye’nin gösterdiği diplomatik eforları memnuniyetle karşıladıkları tarafında olumlu bildiriler vermiş, Çavuşoğlu ve Blinken krizin birinci günlerinden itibaren sık sık telefonda görüşerek Ukrayna’daki son gelişmeler çerçevesinde ortaya çıkan insani durumu ve ateşkesin sağlanması istikametindeki eforları ele almıştı.
İki mevkidaşın, New York’taki görüşmede, bir an evvel ateşkes ilan edilmesine, insani durumun güzelleştirilmesine ve savaşın durdurulmasına yönelik eforları, müzakere süreçlerini değerlendirmesi de bekleniyor.