Karadeniz bölgesinde her sene yaşanan sel felaketleri hafızalara kazındı. Sellerde en değerli neden iklim krizinin yanı sıra insan müdahalesi olarak görülüyor. Bozkurt ve Ayancık’ta geçen yıl ağustos ayında meydana gelen sel felaketinde ölen çok sayıda kişinin acısı hâlâ taze. Pekala sellerden, kaybedilen canlardan ders çıkarılıyor mu?
‘SORUMLULUK KİMİN’
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Rize, Çamlıhemşin, Merkez Mahallesi’nde Fırtına Deresi yanındaki ağaçlık, çimenlik, çalılık ve tarla üzere vasıflarda görünen parselleri imar planı değişikliğiyle, turizm, ticaret ve konut alanına dönüştürdü. Planı yapmadan evvel Tarım ve Orman Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 22. Bölge Müdürlüğü’nden görüş de alındı. Müdürlük plan değişikliğine ait görüşünü Çamlıhemşin Belediye Başkanlığı’na gönderdi. Çarpıcı ikazların aldığı görüşte imar planı değişikliği yapılmak istenen parsellerin Fırtına Deresi’nin sağ kıyı bitişinde yer aldığı belirtilerek “Bahse bahis parsellerin Fırtına Deresi’nin taşkın tehdidi altında bulunduğu belirlenmiştir. Bu sebeple bahse bahis mevcut hali ile imar planı değişikliği yapılması uygun görülmemektedir” denildi.
Alınması gereken önlemleri sıralanarak “Olası taşkın nedeniyle oluşabilecek can ve mal kaybından kurumumuzun sorumlu olmadığının bilinmesi” notu da düşüldü. Görüşte “taşkın tesisi olan yerlerde de taşkın ihtimali bulunmaktadır” uyarısı da yer aldı. Lakin tüm hususlar sıralandıktan sonra tüm kurallar yerine getirildiğinde imar değişikliği yapılabileceğinden de bahsedildi.
‘DAVA AÇILDI’
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da çok sayıda parseli içeren büyük ve küçük ölçekli imar planlarını onayladı. Bölgede yaşayanlar bakanlığa karşı kelam konusu imar planlarının iptali istemiyle dava açtı. Davaya Çamlıhemşin Belediye Başkanlığı da müdahil oldu. Yöre halkı dilekçelerinde alanın doğal SİT alanı olduğu, değerli su havzası olduğu, etraf kirliliğinin önlenmesi ve korunması hedefiyle dava açtıklarını belirterek alanın tamamının Fırtına Deresi yatağında ve yamaçlarında yer aldığını, yamaç eğiminin yüzde 60 – 70 olduğunu vurguladı. Bakanlık ise savunmasında alanın 3. derece doğal SİT alanı olduğunu tabir ederek davanın reddinin gerektiğini savundu.
‘İNSAN SIHHATİ İÇİN ÖNEMLİ’
Davaya bakan Rize Yönetim Mahkemesi, uzman raporunu da dikkate alarak kelam konusu imar planı değişikliklerini hukuka uygun buldu ve yöre halkının açtığı davayı 7 Nisan’da reddetti. Yöre halkı 9 Mayıs’ta Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi’ne başvurarak alt mahkemenin kararını temyiz etti. Yöre halkı dilekçesinde uzman heyeti ve lokal mahkemenin DSİ teklif ve ihtarlarını dikkate almadığına vurgu yaptı ve bu görüşlerin insan sıhhati ve ömrü için de kayda bedel kıymete sahip olduğunu anlattı.
‘KABUL EDİLEMEZ’
Dilekçede özetle şu noktalara dikkat çekildi:
“- Bilhassa Doğu Karadeniz’de dere yataklarının imar planlarıyla yerleşime açılması; Kastamonu/Bozkurt, Sinop/Ayancık, Artvin/Hopa ve Giresun/Dereli’de yaşanan felaketlerin en önemli nedenidir. Bu surette; DSİ ve başka kurum görüşlerinin dikkate alınmaması kabul edilemez.
– Plan Açıklama Raporu’nun eki olarak, DSİ yazısında böylesi önemli ihtar, teklif ve tespitler mevcutken: uzman heyeti, keşifte bu konularla ilgili hiç bir inceleme/tespit yapmamış; DSİ’nin önerdiği hususların yerine getirilip getirilmediğine yönelik raporlarında rastgele bir açıklama ve değerlendirmeye yer vermemiştir.
– Raporda, planlama alanının “orman vasfında olmayan ağaçlık alan ve çay bahçelerinden” oluştuğu yazılmıştır. Fakat, plan açıklama raporun 16 sayfasındaki tabloda; mevcut alandaki 4.678.m2’lik orman alanın, planla birlikte büsbütün sıfırlandığı görülmektedir.
– Raporda tarım alanlarıyla ilgili rastgele bir tespit ve değerlendirmeye yer verilmemiştir. Meğer; raporda planlama alanında ‘çay tarımı’ yapıldığı belirtilmiştir. Organik çay üretilen Çamlıhemşin’de, tarım alanları coğrafik yapı nedeniyle bu kadar sınırlıyken; mevcut ziraî alanların imar planıyla yapılaşmaya açılması hususu bakımından, ‘arazi kullanım kararları’ ve ÇDP kararlarının birlikte ele alınması gerekirdi.
– İnsan sıhhati ve hayatı için önemli tehlike olduğuna işaret eden kurum görüşleri dikkate alınmaksızın verilen karar hukuka alışılmamıştır.”
Sonuç olarak alt mahkemenin kararının kaldırılması ve kelam konusu planların yürütmesinin durdurulması istendi.
‘KATLİAMA DAVETİYE’
Telefon konuşup süreci sorduğum yöre halkı avukatlarından İbrahim Demirci şöyle konuştu:
“DSİ o denli bir görüş bildirmiş ki; eksperlerin vazifesi bu görüşleri okuyup pahalandırmak. Lakin uzman olduğu varsayılan eksperler DSİ’nin ihtarlarını zerre dikkate almamış ve raporlarına yansıtmamış. Bu durum da mahkemenin işine gelmiş; uzmanların kifayetsiz raporlarına uygun karar vermişler. Bozkurt’ta, Ayancık’ta, Dereli’de, Hopa’da ne olduysa, kaç can feda olmuşsa Fırtına’da da olabilir. Bu işin vebali kimlerin omuzundadır, bu rapor ve kararla aşikardır. Biz kararı istinaf mahkemesine gönderdik. Münasebetlerimiz açıktır: İnsan hayatı ve tabiatın korunması. Dere yataklarının yerleşime açılması kırmızı pazartesi misali aleni bi cinayete, katliama davetiyedir.”
Temyiz sonucu önümüzdeki günlerde belirli olacak. Pekala felaketlerden sahiden ders çıkarıyor muyuz?