MİKDAT KARAALİOĞLU/ALMANYA
Rusya resmi telaffuzunda her vakit yurtsever ve savaşçı bir ton hakimdi. Fakat Putin’in iktidara gelmesi ve bilhassa 2012 yılından sonra ulusal birlik ve uyanışı sistematik bir anlatıya dönüştüren kıymetli adımlar atıldı. Bu yeni anlatının merkez üssü Putin tarafından kurdurulan Rus Askeri Tarih Topluluğu isimli kurum. Bu kurumun emeli Rus ulusal tarih şuurunun geliştirilmesini teşvik etmek. Kurumun resmi açıklamalarında “ Devlet ve toplum gücünün Rusya’nın askeri tarih araştırmaları aracılığıyla konsolide edilmesi… Askeri tarihi çarpıtmaya yönelik teşebbüslerin engellenmesi… Yurtseverlik eğitimi verilmesi’’ üzere sözler yer alıyor.
Rus Kültür Bakanlığı ve Savunma Bakanlığı ile ortak çalışan tarih kurumu bu vakte kadar Rusya’nın farklı bölgelerine tarihi şahsiyetleri ve savaşları temsil eden 200’ün üzerinde heykel ve anıt yaptırdı. Kurum bu anıtlarla ilgili tarihi günlerde stantlar, şenlikler, dijital şovlar, otoyollarda, metrolarda afişler vs. üzere etkinliler yapıyor.
ÖNCELİKLİ GAYE ÇOCUKLAR VE GENÇLER
Kurumun öncelikli maksat kitlesi ise çocuklar ve gençler. Rusya’daki 2 bin 100 okulda Rus tarihinin kahramanları için anma köşeleri kuruldu. Tarih kurumu ayrıyeten gençler ve çocuklar için “Askeri Yurtsever Kampları“ organize ediyor. Tarihi üniformalar giydirilen 12-18 yaşları ortasındaki gençler bu kamplarda geçmiş savaşları öğreniyorlar ve temel askeri eğitimden geçiyor.
Ülkenin farklı yerlerinde kurulan heykel ve anıtlar Rusya’nın bir vakitler ne kadar büyük ve güçlü olduğu, kudreti, kahramanlıkları ve zaferlerini içeren sembol ve iletilerle dolu. Bu anlatılar okul dersleri, yayınlar, stantlar ve sinemalar üzere insanlara ulaşabilecek hangi kanallar varsa vatandaşlara aktarılıyor. Bütün bunlar en değerli amaç kitlenin çocuklar ve gençler olduğu unutulmadan yapılıyor. Rus rektörler 4 Mart 2022’de Ukrayna savaşında Rusya’ya takviye için yayımladıkları ortak bildiride “Üniversitelerin en değerli vazifesi gençleri yurtsever olarak yetiştirmektir“ tabiri yer alıyor. Bu yalnızca sıradan bir dayanak değil, rektörlerin büyük bir tutkuyla gerçekleştirmeye çalıştıkları bir ülkü birebir vakitte.
RUHSAL SİLAHLANMA
Toplumu ruhsal manada teyakkuza geçirmeyi hedefleyen bu teşebbüslerden en dikkat çekeni ise “Rusya- Benim Tarihim“ isimli geniş kapsamlı siyasi tarih standı projesi. 2013 yılında bir stant olarak tasarlanan aktiflik için 2015 yılından beri Moskova’da bu emelle büyük bir pavyon inşa edildi.
Vatandaşlara yurtsever bir tarih şuuru aşılamayı hedefleyen projenin ortaklarından birisi de Rus Ortodoks Kilisesi. Multimedial bir tarih parkı haline gelen projenin günlük 15 bin ziyaretçisi var. 2017 yılından itibaren bu parkın benzerleri 22 başka kentte inşa edildi.
Stantta en son teknolojiler kullanılıyor. Dijital animasyonlarla ziyaretçiler tarihi savaşlara interaktiv biçimde iştirake edebiliyor. Müzik ve renk oyunları ile tarihi anlar gerçeğe yakın bir hisle deneyim ediliyor. Sunumlar savaş sanatına karşı olumlu bir yaklaşım duygusu yaratırken, bu enstelasyonlara Putin ve öteki kıymetli tarihi şahsiyetlerin şahsen verdiği kelamlı bildiriler eşlik ediyor.
MERKEZİ YÖNETİM YOKSA SEN DE MAHRUM
Stantta verilen en kıymetli bildiri “Merkezi yönetim güzel bir hareket ve kaçınılmaz bir olgu. Merkezi yönetim olmazsa her şey çöker“ Bu ileti, 11. Yüzyıldan günümüze kadar Rus tarihinde yaşanan tüm krizler ve savaşlar örnek gösterilerek nerdeyse ziyaretçilerin gözüne sokuluyor.
Gerçi bu tarih anlatısında en büyük düşman Batı. Batı’dan her türlü tehlikenin gelebileceği, Batı’nın ülke içindeki yandaşları aracılığıyla bütün belaların müsebbibi olduğu anlatılıyor fakat Türkler de öteki sınıflandırılmasından hissesini alıyor. Stantta İkinci Katerina’nın Osmanlıya karşı kazandığı zaferler ve Kırımı Rus topraklarına katması bilhassa anlatılıyor.
Batı’nın Rusya’yı yıkmaya yönelik en büyük teşebbüsü olarak 1917 yılındaki Bolşevik ihtilali gösteriliyor. Rusya’yı yıkıma getiren bu hareketlerin öncüleri ise Batı menfaatleri için çalışan Rus seçkinleri. Ülkesini satan seçkinler, 5. Kol hainleri, aymazlar ihanet anlatısının merkezinde bulunuyor. Ukrayna’nın bağımsızlık çabası de tıpkı bağlam üzerinden ziyaretçilere sunuluyor.
GÜÇLÜ BAŞKAN GÜÇLÜ DEVLET
Stantta sunulan metinler, fotoğraflar, sinemalar, renkler, sesler ve müzik ziyaretçilere net bir ileti veriyor: “Ruslar gurur duyabilecekleri çok parlak bir geçmişe sahip. Rus tarihi , ülkenin birlik olduğu, güçlü ve merkezi bir yönetimin ve önderin olduğu, devletle kilisenin birlikte olduğu her vakit başarılı olmuştur.’’
Verilen öbür ileti ise ‘‘Rusya başından beri Batı’dan gelen düşmanlara ve saldırganlara kendisini savunmak zorunda kalmıştır. Batı her vakit Rusya’yı zayıflatmak ve ikilik çıkarmak istemiştir. Bunun için palavralar yaydı, ülke içindeki muhalif güçleri destekledi ve ihtilaller yaptırdı. Rusya’nın savaşları her vakit savunma savaşları olmuştur‘‘ halinde.
Stanttaki gösterilen tarihi şahsiyetlerin verdiği iletiler da aslında tıpkı. Önderler, dini şahsiyetler, generaller ve filozoflar ziyaretçilere tarihiymiş üzere görülen aslında aktüel bildiriler veriyor. Kurdukları cümlelerde güçlü başkan, otorite, güç, kahramanlık ve düşmana karşı savaş her vakit yer alıyor. Ziyaretçiler de bu bildirilerden bugün hangi sonuçları çıkarmaları gerektiğini çok uygun anlayabiliyor.
GÜNLÜK KULLANIM İÇİN TARİH
Tarihin anlatılış hali günlük siyasette kullanılmak üzere programlanmış. Zati Rusya da bu öğretinin dışında bir tarih yorumuna karşı önlemlerini almış durumda. 2014 yılında çıkan “Büyük ana vatan savaşı hakkında yalanlar“ isimli yasa İkinci Dünya Savaşı’nda resmi öğretiyi rahatsız edecek her türlü yorumu cezalandırıyor. Hitler ve Stalin’in kıyaslanmasını yasaklayan yasa da 2021 yılında çıktı.
Resmi tarih yorumu anayasada da yer alıyor. Rus Anayasası’nın 67. Maddesi’nde “Rus Federasyonu Ana vatanın (Rusçada bu aslında baba vatan) savunucuların anısına hürmet duyar ve tarihi gerçeklerin korunmasını garanti eder. Ana vatanın korunmasında halkın gösterdiği kahramanlıkların küçük düşürülmesine müsaade verilmez“ deniyor.
Putin Ukrayna’ya saldırmadan evvel halkını yıllar öncesinde hem mental olarak hem de yasal olarak bu savaşa hazırladı. Lakin Putin’in tarih projesi de askeri projeleri üzere batağa saplanma tehlikesi yaşıyor. Aslında bu dünyadaki tüm resmi tarih yazımı teşebbüslerinin ortak bahtı.
NOT: Bu yazı 9 Mayıs 1922’de Frankfurter Allgemeine Zeitung’da yer alan ‘’Die Verteidigung im Westen staerken’’ (Batı’daki savunmayı güçlendirmek) başlığı altında Prof. Dr. Dietmar Neutatz tarafından yazılmış bir makaleden derlenmiştir.