Fed Finansal İstikrar Kısmı Ekonomisti Levent Altınoğlu Bloomberg HT’de yayınlanan Piyasa Sınırı programına konuk oldu. Altınoğlu, stagflasyon ortamında merkez bankalarının atması gereken adımlardan bahsederken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) gevşek para siyasetinin tesirleri üzerine değerlendirmelerini aktardı.
Altınoğlu’nun konuşmasında öne çıkanlar şöyle:
“STAGFLASYON MERKEZ BANKALARINA ZORLUK TEŞKİL EDER”
“Stagflasyon iktisatta hem sakinliğin hem de enflasyonun bir ortada olmasıdır. Stagflasyon ortamları merkez bankaları için zorluk teşkil eder. Bu türlü bir ortamda merkez bankası para siyasetini sıkılaştırırsa sakinliği daha da derinleştirebilir. Gevşek para siyaseti ile enflasyonu daha da körükler, o yüzden merkez bankaları için zorluk oluşturur. Bu türlü ortamlarda merkez bankasının kredibilitesinin kıymeti ortaya çıkıyor. Burada da demek istediğim şey merkez bankasının enflasyonun denetimi dışına çıkmasına müsaade vermeyeceğine kamuoyunu inanmasıdır. Kredibilite varsa stagflasyon ortamlarında bile enflasyon beklentileri süratle yükselmez. Merkez bankası da bundan istifade ederek daha gevşek bir siyaseti güderek büyümeyi sağlayabilir.
“ENFLASYONİST BASKI ARTARSA GLOBAL FAİZ ARTIŞINI ÖNGÖRMEK ZOR”
Global faizler artışa geçti. Bunun ne kadarının tedarik zinciri ile alakası var bilmek güç ancak bu türlü bir ortam gelişen ülkeler için risk teşkil ediyor. Bunun nedeni de birtakım firmalar uzun vakittir devam eden düşük faiz ortamından faydalanarak çok borçlandılar. Faizler artınca bu firmaların yükümlülükleri gerçek olarak arttı. Bu sebeple bu ülkelerde ani sermaye çıkışları yaşanabiliyor. Sermaye çıkışları faiz artışları ile karşılanmazsa, kurun daha da yükselmesine neden olabiliyor. Emtia fiyatlarındaki artış enflasyonist bir baskı oluşturduğuna dair birden fazla ekonomist hemfikir. Enflasyonist baskı artarsa global faiz artışının devamını bilmek sıkıntı.
“TÜRKİYE’DE FAİZ ARTIŞI GEREKEBİLİR”
Enflasyonun yüksek seyirde olmasına karşın Türkiye’de gevşek para siyasetinin sürdürülmesi Türkiye iktisadı için değerli riskler doğuruyor. Türkiye’de birçok firma Döviz cinsinden çok borçlanmış durumda ve borçların büyük kısmının kısa vadede ödenmesi gerekiyor. Münasebetiyle gevşek para siyaseti enflasyonu körüklüyor, enflasyon da kurun artmasına sebep oluyor. Döviz artınca firmaların gerçek yükü artıyor. Buradaki risk bu firmaların borçlarını ödeyemeyecek duruma gelmesi tasasıyla ani bir sermaye çıkışının yaşanmasıdır. Gerçek dalda sakinlik olursa banka bölümüne de sirayet edebilir. Geçmişteki krizlerde olayların bu türlü geliştiğini gördük. İhtiyatlı para siyaseti riskler ortaya çıkmadan faiz artışını gerektirir.
“KUR MUHAFAZALI MEVDUAT ORTA VADEDE ENFLASYONİST BASKI OLUŞTURABİLİR”
Bu türlü bir ortamda enflasyonun azalmasını beklemek çok sıkıntı. Son vakitlerde TL büyük ölçüde kıymet kaybetti, bunun sebebi gevşek para siyaseti ve yüksek enflasyon ortamı. Yüksek enflasyon ortamında faiz artırımına gitmeden TL’yi desteklemek zorlaştı zira Merkez Bankası kura müdahale etmek için döviz rezervlerini büyük ölçüde sattı. Son yıllarda rezervleri artırmak için Merkez Bankası bankalardan döviz ödünç aldı. Dış yatırım ve ihracatla ülkeye giren döviz ölçüsü yetersiz kalırsa, Merkez Bankası o vakit ödünç alınan dövizleri ödemekte zorlanır. O vakit iki seçenekle karşı karşıya kalınır. Birincisi ödünç alınan dövizleri TL cinsiden ödemeye gidebilir ki bu enflasyonu daha da körükler. İkinci seçenek ödünç alınan dövizleri kısmen ödemeyerek olur ki bu bankalara ziyan verir ve banka kredisini olumsuz tesirler. Kur muhafazalı mevduat uygulaması kura süreksiz dayanak sağlayabilir. Orta vadede ise enflasyonist baskı oluşturarak kura zıt tesir yaptığını da görmemiz mümkün.”