Bazılarımız her ne kadar kendimize bir can dostu seçerken önemsemesek de, kimileri için köpek sahiplenirken cinsinin ne olduğu oldukça önemlidir. Mesela akıllı ve oyuncu bir köpek isterseniz genelde collie cinsi, tüm aile bireylerine hitap eden dışa dönük bir köpek istiyorsanız labrador cinsi önerilir.
Köpek ırkları uzun zamandır belirli davranışlar ve mizaçlarla tanımlanmış olabilir; ancak yeni bir genetik araştırmaya göre bu, pek de doğru olmayabilir. Söz konusu yeni araştırma, ırk üzerinden köpek davranışlarına ve kişiliklerine dair çıkarımda bulunmanın ‘yetersiz’ bir gösterge olduğunu öne sürüyor.
Irklara göre köpek davranışlarının değişiklik göstermesi, binlerce yıllım evrimden kaynaklanıyor
78 safkan ırkı ve karışık ataları kapsayan 2.155 köpeğin genomlarını araştıran araştırmacılar, safkan köpek sahiplerinden alınan 18.000’den fazla anket yanıtından yola çıkılarak yaygın köpek davranışlarını açıklayabilecek çok az genetik varyant olduğunu buldular.
Araştırmaların sonucunda uzmanlar, köpek genomunda, bir köpeğin talimatları ne kadar iyi takip ettiği veya ne kadar uluduğu gibi davranışsal özelliklerle güçlü bir şekilde ilişkili 11 nokta belirlediler. Ancak tuhaf bir şekilde bunların hiçbiri köpeğin cinsine özgü değildi. Hatta elde edilen verilere göre köpeğin cinsi, tek tek köpekler arasında tanımlanan davranışsal varyasyonun yalnızca yüzde 9‘unu açıklamak için yeterliydi ve hiçbir davranışsal özellik de yalnızca bir köpek türüne özgü değildi.
Bir noktada araştırmacılar yaş ve cinsiyetin, aslında köpeğin davranışlarının daha güçlü belirleyicileri olduğunu tespit etti. Bu konuya ilişkin olarak “Belirli modern köpek ırklarının özellikleri olarak düşündüğümüz davranışların çoğu, büyük olasılıkla kurttan vahşi köpeğe, evcil köpeğe ve nihayet modern ırklara kadar binlerce yıllık evrimden kaynaklanmıştır” şeklinde kaydeden Massachusetts Üniversitesi’nden Elinor Karlsson, “Bu kalıtsal özellikler, modern köpek ırkları kavramımızdan binlerce yıl öncesine dayanıyor.” ifadelerini kullanıyor.
Yıllar öncesinde köpekler av, korunma ve sürü liderliği özelliklerine göre seçiliyordu
Bugün var olan köpek ırklarının çoğu, sadece geçtiğimiz bir veya iki yüzyılda estetik veya fiziksel ideallere göre seçilmekte. Ancak bundan öncesinde yavrular ne kadar iyi avlanabilecekleri, korunacakları veya sürü sürüleceklerine dair tahminlere göre seçilirdi.
Birbiriyle ve çevreyle etkileşime giren birçok küçük genden kaynaklanan davranış gibi karmaşık özelliklerin bir köpek neslinden diğerine aktarılması kesinlikle söz konusu olabilir; ancak modern evcil hayvan sahiplerinin, bizim bugün bildiğimiz ırklar üzerinde gerçekten bir etki yaratmak için yeterli zamanı olmamış olmayabilir. Bu da Karlsson ve meslektaşlarının, köpek davranışlarında yalnızca cinsten türe çok hafif genetik farklılıklar bulmuş olmasını açıklayabilir. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki tüm ‘safkan’ köpeklerin yarısından fazlasının birden fazla türden ataya sahip olduğunu düşündüğünüzde ise bu farklılıklar sadece daha hafif ve az belirgin bir hale gelir.
Mevcut genomik çalışmada, bir köpeğin border collie atalarına sahip olması ile köpeğim bildirilen teklif verilebilirliği veya insan yönünü takip etme yetenekleri arasında genetik bir etki var gibi görünüyordu. Öte yandan Labrador av köpeği ataları ile insan sosyalliği arasında önemli bir etki gözlemlenmedi. Başka bir deyişle, safkan labrador sahiplerinin bunu türün önemli bir özelliği olarak bildirmesine rağmen, bir köpeğin labrador atalara sahip olması, onun insanlarla daha sosyal olacağı anlamına gelmiyordu.
Eğer bu araştırmanın sonuçları doğruysa ve cins davranışlarıyla ilgili varsayımlarımız sadece bir abartıdan ibaretse bu, belirli ‘saldırgan’ köpek ırklarını yasaklayan ulusal politikaların bir bilimsel bir temeli olmadığı anlamına gelebilir. Aynı şey, pit bull gibi ırkları kapsamayı reddeden sigorta poliçeleri için de söylenebilir.
Modern köpek yetiştiricilerinin, köpek davranışları üzerinde pek bir etkisi olmayabilir
Karlsson’un araştırması, köpeklerde cins temelli davranışın arkasındaki genetiği inceleyen ilk araştırmalardan biri olabilir; ancak geçmiş araştırmalarda, bir cins içindeki köpek davranışındaki farklılıkların, cinsler arasındakine neredeyse eşdeğer olduğu sonucu elde edilmişti. Tabii köpek davranışının ardındaki genetiği belirlemek için daha fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç var; ancak yeni bulgular modern yetiştiricilerin, köpeklerin kişilikleri üzerinde pek bir etkisi olmadığını gösteriyor.
Kısacası köpeğiniz bir emrinizi yerine getirdiğinde ya da sizinle koltukta sarılarak yattığında bu, günümüz modern köpek yetiştiricilerinin yaptığı iştense, daha çok atalarımız ile bağlantılı olabilir.