Hanehalkı 1.1 trilyon lirayı aşan, ulusal gelirin yüzde 14.6’sı kadar borç yükünü taşırken, şirketlerin 5.3 trilyon liralık iç ve dış borçlarının ulusal gelire oranı yüzde 67.7’ye ulaştı. Şirketlere kur şokundan kaynaklı 1.3 milyar lira ek yük bindi.
Merkez Bankası’nın 6 ayda bir yayımladığı Finansal İstikrar Raporu’nda yer alan datalar hem şirketlerin hem vatandaşın borç yükünün katlanarak büyüdüğünü gösterdi. Hanehalkı borcu Mart 2022 prestijiyle 6 aylık (yıllıklandırılmış) yüzde 25.1 büyüme ile 1 trilyon 137,8 milyar liraya ulaşırken, gerçek dal borcu yüzde 107.5 artışla 5 trilyon 343,2 milyar liraya çıktı.
1.3 TRİLYONLUK KUR ŞOKU
Hanehalkı gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzde 14.6’sı kadar borç yükünü taşırken, şirketlerin, gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 67.7’si kadar yurtiçi ve yurtdışı kredi borçları bulunuyor. Gerçek kesimin finansal borçlarına ait Ağustos 2021 – Şubat 2022 tarihleri ortasındaki 6 aylık değişimi raporlayan Merkez Bankası, 2021 yılı son çeyreğinde gerçekleşen kur artışının borç yüküne tesirini de gösteriyor. Raporda, Merkez Bankası’nın Eylül 2021’den itibaren siyaset faizinde 500 puan indirime gitmesiyle ortaya çıkan kur şokunun şirketlere 1.3 trilyon lira ek borç yükü yarattığı hesaplanıyor.
6 AYDA İSTİKRARLAR ŞAŞTI
Bilgilere nazaran kelam konusu 6 ayda yurtdışı krediler 104.5 milyar dolardan 104.1 milyar dolara geriledi lakin döviz kurunda yaşanan yükseliş borcun 868 milyar liradan 1.4 trilyon liraya çıkmasına yol açtı. Yurtiçi kredilerin ise 1 trilyon lira artışla 3.7 trilyon liraya yükselişinde, 697 milyar liralık yabancı para kredi fiyatındaki artış tesirli oldu. Şirketlerin yurtiçi yabancı para kredi ölçüsü 7.5 milyar dolar düşüşle 137.5 milyar dolara gerilerken, borcun TL karşılığı 1.2 trilyon liradan 1.9 trilyon liraya çıktı.
Taşıtta frene bastık konuttan vazgeçmedik
Mart 2022 prestijiyle 1.137 trilyon liraya çıkan hanehalkı borcunun 6 aylık yıllıklandırılmış büyüme oranı yüzde 25.1 oldu. Borçların artışında kredi kartları başrolü oynadı. Kredi kartı borç stoku yüzde 54.3 artışla 240.7 milyar lira, konut kredileri yüzde 19 artışla 338.3 milyar liraya çıktı. Taşıt kedilerinde ise yüzde 11.3 düşüş gözlendi, borç stoku 25.4 milyar liraya geriledi. Muhtaçlık kredileri ise yüzde 20.5 artışla 500.5 milyar liraya ulaştı. Varlık idare şirketlerinin vatandaştan alacağı ise yüzde 15 artışla 32.9 milyar liraya çıktı.
Sıkıntılı kredi stoku 730 milyar liraya ulaştı
TCMB 2022 Mayıs Finansal İstikrar Raporu’nda bankaların yakın izlemedeki ve takipteki kredi alacaklarına da yer verildi. Raporda, yakın izlemedeki kredilerin toplam krediler içindeki hissesinin Mart 2022 prestijiyle yüzde 10 olduğu belirtildi. Canlı kredilerin Mart 2022 prestijiyle 5 trilyon 666 milyar TL olduğu düşünüldüğünde, yakın izlemedeki kredilerin ölçüsü yaklaşık 567 milyar liraya ulaşmış oldu. Bu meblağa 163 milyar liraya (yüzde 2.8) ulaşan tahsili gecikmiş alacaklar eklendiğinde sıkıntılı kredi hacminin 730 milyar liraya çıktığı hesaplandı.