Türk Lirası’na ilgiyi artırmak ve dolarizyonu azaltmak için, Lider Recep Tayyip Erdoğan’ın 20 Aralık 2021 tarihinde yapılan Kabine Toplantısı’ndaki açıklamalarının akabinde hayata geçirilen Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) uygulaması, beklenen sonuçları verdi.
KKM ile birlikte TL mevduat son 5 ayda 1 trilyon lira artarak 2.8 trilyonu geçip tarihi tepeye yükseldi. KKM, mevduatın vadesini uzatırken, bankacılık kesiminin de fonlama gereksinimini azalttı.
TL MEVDUAT TARİHİ TEPEDE
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) günlük bilgilerine nazaran, 22 Aralık 2021’de 1 trilyon 833 milyar TL olan Türk Lirası mevduat hacmi, 5 ayda 1 trilyon liradan fazla artarak 24 Mayıs 2022 prestijiyle 2 trilyon 840 milyar lira ile tarihi doruğa ulaştı. 2021’ın aralık ayında yüzde 37.9 olan TL mevduatın toplam içerisindeki hissesi, 24 Mayıs 2022’de yüzde 43’e yükseldi. Döviz hesaplarının hissesi da yüzde 62’den 57’ye indi.
24.4 MİLYAR DOLAR ÇÖZÜLDÜ
BDDK’nın açıkladığı haftalık datalara nazaran, KKM’ye olan ilgi ile döviz hesaplarında da süratli çözülme yaşandı. 2021’in son haftasında 261 milyar 639 milyon dolar olan döviz hesaplarının büyüklüğü, 24 Mayıs 2022 prestijiyle 24.4 milyar dolarlık düşüşle 237.2 milyar dolara geriledi. Bu periyotta şirketlere ilişkin döviz hesapları 14.2 milyar dolar azalarak 83.7 milyar dolara, kişisel döviz hesapları ise 10.2 milyar dolar azalarak 153.5 milyar dolara düştü.
KKM 875 MİLYAR LIRAYA ÇIKTI
20 Mayıs prestijiyle 875 milyar liraya ulaşan KKM, mevduatın vade yapısına da olumlu yansıdı. Vatandaşın TL mevduatta KKM tercihi, ortalama vadedenin uzamasına neden oldu. 2021’in aralık ayında yüzde 25.3 olan vadesiz hesapların toplamdaki hissesi bu yılın martında yüzde 21.9’a indi. 1 aya kadar vadeli hesapların hissesi yüzde 21.6’dan 19.4’e, 1-3 ay ortası vadelilerin hissesi ise yüzde 44.5’ten 35.4’e geriledi. TL mevduatta 3 aya kadar olan kısmın toplamdaki hissesi yüzde 91.5’ten 76.8’e gerilemiş oldu. 3-6 ay ortası vadedeki TL mevduatın toplamdaki hissesi yüzde 5’ten 12.9’a çıkarken, 6-12 ay ortası vadeli hesapların hissesi ise yüzde 1.4’ten 8.3’e çıktı.
KÂRLILIĞA OLUMLU KATKI
Merkez Bankası tarafından dün yayımlanan Finansal İstikrar Raporu’nda da KKM’nin sisteme katkıları konusunda kıymetli değerlendirmeler yapıldı. KKM uygulamasının katkısıyla bankaların TL likit etkinlerinde görülen güçlü artışın kesimin genel likiditesini desteklediğine dikkat çekildi. KKM’nin şirketlerin dolarizasyon eğilimini azalttığına vurgu yapılan raporda, sistemin sunduğu vergisel avantajın Borsa İstanbul’daki şirketlerin birinci çeyrek kârlılığına olumlu katkı yaptığı söz edildi.
FONLAMA MUHTAÇLIĞI AZALDI
KKM’nin döviz kurunda ve TL faizinde baskıyı azaltmasının, TL mevduat ve kredi faizlerinde olağanlaşmanın sağlanmasına katkıda bulunduğu vurgulandı. KKM’nin en kıymetli katkılarından biri de bankacılık dalında kredi/ mevduat oranını düşürmesi oldu. KKM öncesi yüzde 110’u geçen kredi/mevduat oranı yüzde 88’e kadar gerilerken, TL kredi/mevduat oranı ise yüzde 160’dan 130’a geriledi. TL mevduattaki güçlü artış ve TL kredi/mevduat oranındaki düşüş bankacılık sisteminin fonlama gereksinimini azalttı.