Hayat pahalılığının en derinden hissedildiği alanların başında besin fiyatları; en net görüldüğü yerlerin başında da pazarlar geliyor. Yaz meyvelerinin tezgahlara gelmesiyle birlikte artık de dilimle karpuz almaya başladı. Evvelce bütün olarak aldıklarını lakin bu sene dilimle almak zorunda kaldıklarını söyleyen yurttaşlar “Pazara çıktıktan sonra konuta vardığım vakit hengame çıkartıyorum neredeyse… Çok sıkıntı, hakikaten çok güç… Sahiden çok sıkıntı durumdayız… Dilimle alışverişe mecbur kalıyoruz” diyerek yansılarını lisana getirdi.
Haber: Batuhan SERİM – Kamera: Sinan TUNÇ/İSTANBUL
Artan hayat pahalılığı karşısında ezilen halk, gıdasından kısmak zorunda kalıyor. 2022 yılını adeta artırım yağmuruyla geçiren yurttaşlar; gramla, hatta taneyle alışveriş yapmaya mecbur hale getirildi.
Geride kalan 5 ayda sebze-meyve fiyatlarında neredeyse 20 liranın altında etiket görülmez iken; pazarcı esnafı fiyatı 40-50 lirayı bulan eserlere etiket dahi koyamadı.
Yaz aylarının gelmesiyle birlikte mevsimin vazgeçilmezlerinden karpuz da tezgahlarda yerini almaya başladı. Lakin vatandaş için bütün karpuz almak neredeyse hayal. Zira kilosu İstanbul’da pazarlarda ortalama 15 liraya satılıyor.
Çeyrek karpuzun fiyatı ise yüküne nazaran 40-55 lira ortası. Yaklaşık 2 kilo yükündeki dilim karpuzlar ise 25-30 TL’ye satılıyor. Etikette “şeker üzere karpuz” yazıyor fakat dar gelirli o şeker üzere karpuzun tadına bile bakamıyor…
Esnaf da deva olarak çeyrek ve dilim karpuz satışlarına başladı. Tek yaşadığı için ya da az tükettiği için dilim yahut çeyrek karpuz alanların yanı sıra, mecburiyetten bu yolu seçenlerin sayısı bir oldukça arttı.
Zira 10 kilo karpuz almak isteyen bir kişinin ödemesi gereken fiyat 150 lira… Röportaj yaptığımız sırada bir vatandaş 15 kiloluk karpuza, esnafın da birkaç lira indirim yapmasıyla 230 lira ödedi.
SÖZCÜ muhabiri, İstanbul Bakırköy’de Osmaniye Pazarı’nda vatandaşa ve pazarcı esnafına mikrofon uzattı, “Karpuzun kilo fiyatının bu türlü artacağı, dilimle satılacağı yahut alacağınız aklınıza gelir miydi?” diye sordu. Verilen cevaplar şöyle oldu:
“RAHATLIKLA KARPUZ ALMAK MÜMKÜN DEĞİL”
Mehmet Korkmaz: “Rahatlıkla karpuz almak mümkün değil. Pazara çıktıktan sonra meskene vardığım vakit arbede çıkartıyorum neredeyse… Çok güç, hakikaten çok zor… Sahiden çok sıkıntı durumdayız. (Bu kadar dertlenerek, ince hesap yaparak pazar alışverişi yapacağınız aklınıza gelir miydi hiç?) Bu kadar olacağını iddia etmiyorduk. Akıl değil, deneyimle düşünüyorum; ona karşın bu kadar olacağını iddia etmiyordum. (Geçmişte bu kadar zorlandığınız bir periyot olmuş muydu?) Hayır. Hiçbir devranda, hiçbir vakit bu kadar olmamıştı. 60’lı yıllarda çok fakir olduğumuz devirleri hatırlıyorum ama bu kadar sıkıntı durumda değildik.”
“TORUNLARI OYALAYACAĞIM”
Salim Sesli: “Etiketi görünce aklımdan direkt pahalılık geçiyor. (Karpuz alabilecek misiniz?) Yok alamam bu fiyatla. (Daha uygun fiyatlı olsa almaya mı niyetlenmiştiniz?) Daha uygun fiyatlı olsaydı alırdım. (Torununuz var mı?) 24 tane. (Peki canları karpuz çekse ne yanıt vereceksiniz?) Canları karpuz çekse; ‘paramız yok, biraz yönetim edin’ diyeceğim. ‘Ucuzlayınca alırım’ derim. O denli oyalarım çocukları.”
“ESKİDEN TAM ALIRDIM, ARTIK DİLİM ALACAĞIM”
Naim Eker: “5 nüfuslu bir konut düşünün; kişi başı bir elin yarısı kadar yemeye kalksa dilim karpuz tekrar de yetmez. Vilayetle de bir yarım alıp götürecek ki, şu ekonomik durumda kimse yarım karpuz alamıyor. (Eskiden bu türlü hesap yapıyor muydunuz?) Yok… Bir tam karpuz alıp götürüyordum konuta, artık dilim almayı düşünüyorum. O da 25 lira.”
“TADIMLIK ALABİLİYORUZ”
Ömer Şiddetli: “Bu fiyatta satılacağı daha evvel aklıma gelmezdi. Son 5 aya kadar bu türlü bir şey yoktu… (Tezgahtaki karpuzlara bakıyordunuz… Gönlünüzce alabilecek misiniz?) Yarım ya da dilim alacağım. Evvelce dilim yoktu, bütün alıyordum. Son 2 yıldır mecbur dilime başladılar. Öteki türlü alamıyorsun. Ben de o denli alacağım, ne yapayım? (Daha hesaplı olduğu için mi?) Daha hesaplı olduğu için değil de para yetmiyor… (Evde nüfus kaç?) 5 kişi. (5 bireye yetecek mi bir dilim karpuz?) Paramız anca buna kâfi işte. Bir sefer ye, bir dahakine Allah büyüktür… Tadımlık, öteki yapacak bir şey yok.”
“TERCİH ETMİYORUZ, MECBUR KALIYORUZ”
Alev Engin: “Her şey değerli olduğu üzere karpuz da kıymetli. (Dilim olarak mı aldınız?) Tabi ki de. (Önceden bütün olarak alabiliyor muydunuz?) Her gün…. (Şimdi yüksek fiyatlı olduğu için mi dilim almayı tercih ediyorsunuz?) Mecburi… Tercih etmiyoruz, mecbur kalıyoruz.”
“AKLIMA GELMEZDİ”
Barış Özdoğan: “Pahalı buldum. İstediğimi alacağım fakat rahatça değil… (15 kiloluk Antalya karpuzuna, esnafın indirimiyle 320 lira ödedikten sonra) Bir karpuza bu kadar ödeyeceğim daha evvel aklıma gelmezdi. Hiç düşünemeyeceğim bir şey lakin oluyor işte…”
“UCUZLAMASINI BEKLİYORUZ”
Sabahattin Ertürk: “15 lira çok kıymetli. Ucuzlasa alacağız. Ucuzlamasını bekliyoruz.”
“GÜNDE ORTALAMA 80 KİŞİ DİLİM KARPUZ SORUYOR”
Pazarcı esnafı Sürmeli Karataş: “Karpuzun kilo fiyatı şu an 15 lira. Fiyat artışının sebebi mazot. Mazot yüksek olmazsa karpuz bu kadar yüksek olmaz. Vatandaş çeyrek karpuz alıyor. Bütün alamaz… (Dilim talep eden oluyor mu?) Talep çok. (Günde ortalama kaç kişi dilim karpuz istiyor?) Günde ortalama 80 kişiyi geçer. Bazen 100’ü buluyor. Çeyrek dilimi 40-55 lira ortası değişiyor.”