AK Parti ve MHP’li milletvekillerin imzası ile TBMM Başkanlığı’na sunulan 40 unsurluk yasa teklifi; ‘Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair’ değişiklik öngörüyor.
Teklife nazaran, yasal tabana kavuşturulmaları maksadıyla internet haber siteleri ile basın kartına ait konular Basın Kanunu’nun kapsamına alınarak radyo, televizyon, kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu çalışanının basın kartı düzenlenmesi bakımından vadeli yayın çalışanları üzere değerlendirileceği öngörülüyor.
Basın özgürlüğü ve basın kartına dair yol ve asıllar
AA’nın aktardığı bilgiye nazaran; Basın Kanunu’nun hedefinin; basın özgürlüğü ve bu özgürlüğün kullanımı ile basın kartına ait tarz ve temelleri belirlemek olduğu söz ediliyor.
Basın kartı düzenlenmesi bakımından basın kartı talep eden medya mensupları ve enformasyon vazifelileri bu Kanun kapsamına dahil ediliyor.
Teklifle internet Haber siteleri de periyodik yayın tarifi kapsamına alınıyor.
Öte yandan internet Haber sitesi, İrtibat Lideri, Bağlantı Başkanlığı, Basın Kartı Komitesi, medya mensubu, enformasyon görevlisinin tarifi da düzenlemede yer buluyor.
Periyodik yayınların çıkarılması için Basın İlan Kurumuna beyanname verilecek
İnternet Haber sitelerinde faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, irtibat telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının ismi ve adresi kendilerine ilişkin internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan direkt ulaşabileceği formda ve “iletişim” başlığı altında bulundurulacak.
İnternet haber sitelerinde bir içeriğin birinci defa sunulmaya başlandığı tarih ile sonraki güncelleme tarihleri, her erişildiğinde değişmeyecek biçimde içeriğin üzerinde belirtilecek.
Basın duyurularının ve yargı organlarınca verilen yayın yasağı kararlarının süratli ve faal bir formda bildirisinin sağlanması gayesiyle; müddetli yayınların çıkarılması için, kaydedilmek üzere verilecek beyanname artık Cumhuriyet Başsavcılığı yerine Basın İlan Kurumuna verilecek.
Kayıt için verilen beyannamede elektronik tebligat adresi de gösterilecek.
Basın İlan Kurumu, yayının durdurulmasını talep edebilecek
Beyanname ve eklerinin gerekli yahut gerçek bilgileri içermemesi yahut yayın sahibinin yahut temsilcisinin yahut sorumlu müdürün belirlenen kaidelere sahip olmaması halinde Basın İlan Kurumu beyannamenin verilmesinden itibaren iki hafta içinde eksikliğin giderilmesini yahut gerçeğe karşıt bilgilerin düzeltilmesini yayın sahibinden isteyecek. Bu istemin bildirisi tarihinden itibaren 2 hafta içerisinde yerine getirilmemesi halinde Basın İlan Kurumu yayımın durdurulmasını İstanbul Asliye Ceza Mahkemesinden talep edecek.
Yayın durdurma müeyyidesi internet haber siteleri bakımından uygulanmayacak. İnternet haber sitesinin karara uymaması halinde Basın İlan Kurumu 2 hafta içinde eksikliğin giderilmesini yahut gerçeğe ters bilgilerin düzeltilmesini internet haber sitesinden isteyecek. İstemin yerine getirilmemesi durumunda Basın İlan Kurumu internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti hedefiyle İstanbul Asliye Ceza Mahkemesine başvuracak. Mahkeme en geç 2 hafta içinde kararını verecek.
Müracaatın kabul edilmesi halinde internet haber siteleri için sağlanabilecek resmi ilan ve reklam ile çalışanlarının basın kartına ait hakları ortadan kalkacak. İnternet haber sitesi için sağlanan hakların ortadan kaldırılması, bu Kanun yahut ilgili mevzuat uyarınca öngörülen yaptırımların uygulanmasına pürüz olmayacak.
İnternet yayınlarının teslim ve koruma yükümlülüğü
İnternet haber sitesinde yayınlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış formda 2 yıl mühlet ile koruma edilecek.
Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi halinde, bu süreçlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması zarurî olacak.
İnternet haber sitelerinde ziyan gören kişinin düzeltme ve yanıt yazısını sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL irtibatı sağlanmak suretiyle, tıpkı puntolarla ve birebir formda yayımlamak zorunda olacak. Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin zaten çıkarılması durumunda, düzeltme ve yanıt metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinin ana sayfasında 1 hafta müddetle yayımlanacak.
Basılmış eserler yahut internet haber siteleri yoluyla işlenen yahut bu kanunda öngörülen öteki hatalarla ilgili ceza davalarının bir muhakeme kuralı olarak, günlük müddetli yayınlar ve internet haber siteleri istikametinden 4 ay, başka basılmış eserler istikametinden 6 ay içinde açılması zarurî olacak. Bu müddetler basılmış yapıtların Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edildiği tarihten, internet haber siteleri için ise habere ait cürüm ihbarının yapıldığı tarihten başlayacak.
Fakat bu mühletler, Türk Ceza Kanunu’nun dava vakit aşımına ait hususunda öngörülen mühletlerin yarısını aşamayacak ve mühlet sonunda yayının yenilenmesi hali ile kabahatin temadi ettiğinin belirlendiği hallerde, dava vakit aşımı müddeti tam olarak uygulanacak.
Basın kartı başvurusu, niteliği ve tipleri
Teklifle basın kartı başvurusu, niteliği ve çeşitleri de belirlendi. Buna nazaran, basın kartı başvurusu Bağlantı Başkanlığına yapılacak. Basın kartı, resmi nitelikte bir kimlik dokümanı olarak kabul edilecek.
Basın kartı cinsleri şu formda belirlendi:
– Vazifeye bağlı basın kartı: Bir medya kuruluşuna bağlı olarak çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarına ve enformasyon görevlilerine verilen basın kartını,
– Vadeli basın kartı: Vazife alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını,
– Süreksiz basın kartı: Misyon alanı Türkiye’yi kapsamamakla birlikte süreksiz bir mühletle Türkiye’ye haber maksatlı gelen yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını,
– Hür basın kartı: Süreksiz bir müddetle çalışmayan medya mensuplarına verilen basın kartını,
– Daima basın kartı: En az on sekiz yıl mesleksel hizmeti bulunan medya mensupları ve enformasyon görevlilerine ömür uzunluğu verilen basın kartını tabir edecek.
Basın kartı, Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensuplarına, periyodik yayınların sahiplerine yahut hükmî kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların idare heyeti liderlerine, medya kuruluşları ismine hareket eden ve vazife alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensupları ile misyon alanı Türkiye’yi kapsamamakla birlikte süreksiz bir mühletle Türkiye’ye haber hedefli gelen yabancı medya mensuplarına, yurt dışında yayın yapan medya kuruluşlarının, Türk vatandaşı sahiplerine ve çalışanlarına, yurt dışında hür gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensuplarına, medya alanında hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu işçisine, medya alanında faaliyet göstermeleri koşuluyla, sendikalar ile kamu faydasına faaliyette bulunduğu Cumhurbaşkanı kararıyla tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticilerine verilebilecek.
Basın kartı talep edenlerin müracaatta bulunabilmeleri için 18 yaşını bitirmiş olması, en az lise yahut dengi bir eğitim kurumundan mezun olması, kısıtlı yahut kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması kaidesi aranacak.
Ayrıyeten basın kartı talep edenlerin müracaatta bulunabilmesi için Türk Ceza Kanunu’nun 53’üncü hususunda belirtilen mühletler geçmiş olsa bile; taammüden işlenen bir kabahatten ötürü 5 yıl yahut daha fazla müddetle mahpus cezasına ya da şantaj, hırsızlık, sahtecilik, dolandırıcılık, itimadı berbata kullanma, palavra tanıklık, palavra yere yemin, iftira, kabahat uydurma, müstehcenlik, fuhuş, hileli iflas, zimmet, irtikap, rüşvet, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, kabahatten kaynaklanan malvarlığı kıymetlerini aklama hataları ile cinsel dokunulmazlığa karşı cürümler, kamu barışına karşı hatalar, anayasal nizama ve bu nizamın işleyişine karşı hatalar, ulusal savunmaya karşı cürümler, devlet sırlarına karşı hatalar, casusluk hataları ve terör kabahatlerinden karar giymemiş olması gerekiyor.
Kart talep edenlerde, Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun mukavele yapmış olması ve zorlayan sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması, medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması kuralı da aranacak.
Basın kartı talep eden periyodik yayın sahipleri yahut hükmî kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların idare şurası liderlerinde, kamu kurum ve kuruluşlarında basın kartı alabilecek çalışanlarda ve yabancı basın-yayın kuruluşlarında çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarından basın kartı talep edenlerde “Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun mukavele yapmış olması ve zorlayıcı sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması, medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması” kuralları aranmayacak.
Daima ve hür basın kartı talep edenler ile Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) aracılığıyla vazifeye bağlı basın kartı talep edenlerde ise “Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun mukavele yapmış olması ve zorlayıcı sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması” kuralı aranmayacak.
Basın kartı talep eden yabancı medya mensuplarına, medya kuruluşu tarafından görevlendirildiklerini belgelendirmeleri, Türkiye’de çalışma müsaadelerinin olması, bağlı bulundukları kuruluşun yönetim merkezinin bulunduğu ülkenin Türkiye’deki büyükelçilik, elçilik yahut konsolosluklarından aldıkları takdim mektubunu ibraz etmeleri halinde, karşılıklılık aslı da gözetilerek Başkanlıkça basın kartı verilebilecek.
Basın Kartı Komitesi 9 üyeden oluşacak. Komitede, Başkanlığı temsilen 2 üyenin yanı sıra personel sendikası formunda faaliyet gösteren sendikalardan basın kartı sahibi üyesi en fazla olan sendika tarafından belirlenecek bir üye ile irtibat fakültesi dekanları yahut basın kartı sahibi gazeteciler ortasından Başkanlıkça belirlenecek bir üye de yer alacak.
Üyelerin misyon mühleti 2 yıl olacak. Mühleti dolan üyeler yine seçilebilecek.
Kurul; müracaat sahibinin niteliklerini, mesleksel çalışmalarını, yapıtlarını, mükafatlarını kıymetlendirerek basın kartı taşıyıp taşımayacağına karar verecek. Kurulun kararları, Lider tarafından onaylandıktan sonra uygulanacak.
Buna nazaran, basın kartı sahibinin, kanunda belirtilen niteliklere sahip olmadığının yahut bu nitelikleri sonradan kaybettiğinin anlaşılması halinde basın kartı İrtibat Başkanlığınca iptal edilecek.
Basın kartı sahibinin, basın ahlak asıllarına muhalif davranışlarda bulunması halinde Basın Kartı Komitesi kararıyla basın kartı iptal edilecek.
Basın kartı sahibinin sahip olması gereken niteliklere sahip olmadığın yahut bu nitelikleri sonradan kaybettiğinin anlaşılması sebebiyle İrtibat Başkanlığınca basın kartının iptali halinde; kart almaya mahzur durum ortadan kalksa dahi iptal tarihinden itibaren bir yıl geçmedikçe yine basın kartı verilmeyecek.
Basın ahlak asıllarına karşıt davranışlarda bulunulması nedeniyle basın kartının iptali halinde, iptal tarihinden itibaren 5 yıl geçmedikçe yine basın kartı verilmeyecek.
Belirtilen müddetler, iptal edilen basın kartının iade edildiği tarihten itibaren işlemeye başlayacak.
İsimli sicil kaydında basın kartı verilmesine pürüz bir cürümden mahkumiyeti bulunan şahıslara bu mahkumiyetler isimli sicil kaydından silinmedikçe yahut yasaklanmış hakların geri verilmesine karar verilmedikçe basın kartı düzenlenmeyecek.
İrtibat Başkanlığınca düzenlenecek olan basın kartlarının biçimi, medya kuruluşlarında aranacak koşullar, kontenjanlar, Kurul üyelerinin belirlenmesi, çalışma ve karar alma yolları, müracaat çeşitleri ile müracaatta istenilecek dokümanlar Başkanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek.
İnternet haber sitelerine, yükümlülükleri yerine getirmesi için 3 ay mühlet
Kanun teklifinin yürürlüğe girdiği tarihten evvel faaliyet gösteren internet haber siteleri, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde bu yükümlülüklerini yerine getirmek zorunda olacak.
Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten evvel yayımlanmakta olan müddetli yayınlarla ilgili olarak Cumhuriyet Başsavcılıklarında bulunan kayıtlar, Basın İlan Kurumuna üç ay içinde devredilecek.
Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten evvel yolunca verilmiş olan basın kartları, gerekli kaideleri taşımaları kaydıyla geçerliliğini müdafaaya devam edecek.
Basın İlan Kurumu Genel Şura üye sayısı 42’ye çıkıyor
Teklifle, 36 bireyden oluşan Basın İlan Kurumu Genel Konseyine, resmi ilan yayınlayacak internet haber sitelerinden 2, Cumhurbaşkanınca belirlenecek 2, radyo, televizyon ve internet siteleriyle ilgili süreçler gerçekleştiren Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu (BTK) ile Radyo ve Televizyon Üst Şurasından (RTÜK) 2 temsilci eklenecek. Genel Şura üye sayısı 42’ye çıkacak.
Teklifle, Kurumun ülke genelinde vazifeli olmasıyla tüm Anadolu gazetelerinin kayıtları Basın İlan Kurumunda tutulduğundan, Anadolu gazete sahipleri temsilcileri seçiminin Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı yerine Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenmesi amaçlanıyor.
Anadolu gazete sahiplerinin Genel Konseye katılacak temsilcileri resmi ilan yayınlayan Anadolu gazete sahiplerinin ya da bu gazetelerin başka ayrı gösterecekleri temsilcilerinin Genel Müdürlüğün daveti üzerine katılacakları toplantıda farklı coğrafik bölgelerden olmak üzere seçilecek.
Yeni üyeler belirlenene kadar mevcut üyelerin vazifeleri devam edecek.
İnternet haber sitelerinde yayınlanacak resmi ilan ve reklamların kapsam ve asılları
Kurum Genel Müdürlüğü, her ayın sonunda resmi ilan ve reklam verilebilecek olan mevkuteler ile internet haber sitelerinin isimlerini ve vasıflarını ihtiva eden birer listeyi, Kurumun internet siteleri üzerinden duyuracak.
Teklifle, internet haber sitelerinde yayınlanacak resmi ilan ve reklamların kapsam ve asılları da belirleniyor. Böylelikle internet haber sitelerinde resmi ilan ve reklamların Basın İlan Kurumu aracılığıyla yayınlanabilmesine imkan sağlanıyor.
Yapılacak olan düzenlemeyle, kurum aracılığıyla yayınlanan ilanların kopyalanması yahut ticari faaliyete bahis edilmesi durumlarına dair yol ve asılların tespit edilmesi için Genel Heyete yetki veriliyor, kamuya ilişkin ilanlara vatandaşların tek merkezden basitçe ulaşabilmesi ve Basın İlan Kurumu İlan portalına türel statü kazandırılıyor.
Buna nazaran; Resmi Gazetede yayımlananlar hariç olmak üzere; Kanun, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve yönetmelikler uyarınca yayınlatılması mecburi olan resmi ilanlar ile daire ve teşekküller, kanun yahut Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle kurulan sair kurumlar yahut bunların iştiraklerinin internet haber sitelerinde yayınlatacakları ilan ve reklamlar lakin Basın İlan Kurumu aracılığı ile yayınlanacak.
Kurum aracılığıyla yayınlanan ilan ve reklamların, kopyalanması, yayınlanması, yayınlattırılması ve ticari faaliyete husus edilmesi Kurumun vereceği müsaadeye bağlı olacak.
Cumhurbaşkanlığına bağlı kurum ve kuruluşlar ile Bakanlıklar, bağlı, ilgili yahut bağlı kurum ve kuruluşlar, öteki kurum ve kuruluşların kendi internet sitesinde yayını mecburî olan ilanlarının ayrıyeten Basın İlan Kurumu İlan Portalında yayınlatılması mecburî olacak. Bu ilanların Basın İlan Kurumu İlan portalındaki yayınından fiyat alınmayacak.
İnternet haber sitelerinde resmi ilan ve reklam yayınlatılması misyonu Basın İlan Kurumuna verildiğinden, gazete ve mecmualar için uygulanan müeyyideler internet haber sitelerine de uygulanacak.
Öte yandan müeyyide uygulanan gazete, mecmua ve internet haber sitelerinin başvuracağı yargı mercii konusunda tereddütlerin giderilmesi gayesiyle başvurulacak mahkeme yeri, Kurum Genel Müdürlüğünün bulunduğu yerdeki en yüksek dereceli asliye hukuk hakimliği olarak değiştiriliyor, 15 gün olan mahkemenin karar verme mühleti kaldırılarak mevzuya ait kolay yargılama metodu getiriliyor.
İdare Konseyi Kararına karşı, kararın bildiriminden itibaren 10 gün içinde Kurum Genel Müdürlüğünün bulunduğu yerdeki en yüksek dereceli Asliye Hukuk Hakimliğine itiraz edilebilecek.
İnternet haber sitelerinde resmi ilan ve reklam yayınlayacakların sorumlulukları
İnternet haber sitelerinde resmi ilan ve reklam yayınlayacakların taşıması gereken vasıflar ve yerine getirmesi gereken sorumluluklar ile yayına ait yöntem ve temeller teklifin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Kurum Genel Şurası tarafından 6 ay içinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.
İcra ve İflas Kanunu kapsamındaki taşınır, taşınmaz satışlarının gazete yoluyla ilan edilip edilemeyeceğinin takdir yetkisi icra memurluklarının tasarrufuna bırakılıyor. İcra memurları tarafından ifa edilen bu yetkiden kaynaklanan uygulamalardaki farklılıkların giderilmesi, bu ilanların internet haber sitelerinde de yayınlatılması amaçlanıyor.
Elektronik satış portalı ve Basın İlan Kurumu İlan Portalında yapılacak ilan, artırmanın bitimine kadar erişime açık tutulacak.
Toplam muhammen bedeli 500 bin Türk lirasına kadar olan satışlar için gazete yahut internet haber sitesi ile ilan yapılıp yapılmayacağına icra dairesince alakadarların menfaatleri dikkate alınarak karar verilecek lakin toplam muhammen bedeli 500 bin Türk lirasının üzerinde ve 2 milyon Türk lirasının altında olanlar, satışın yapılacağı yerde yayınlanan resmi ilan yayınlama hakkını haiz bir mahallî gazete yahut bir internet haber sitesinde ilan edilecek.
Satışın yapılacağı yerde resmi ilan yayınlama hakkını haiz mahallî gazete yahut internet haber sitesi idaresi bulunmaması halinde ilan, icra dairesinin belirleyeceği birebir vilayet mülki sonları içerisinde bulunan öbür bir yayın yerinde resmi ilan yayınlama hakkını haiz bir mahallî gazete yahut bir internet haber sitesi aracılığıyla duyurulacak.
Toplam muhammen bedeli 2 milyon Türk lirası ve üzerinde olanlar ise bir internet haber sitesinde yahut yurt genelinde dağıtılıp satışa sunulan ve ilan talebi tarihinde günlük fiili satışı 50 bin adedin üzerinde olan resmi ilan yayınlama hakkını haiz bir gazetede yayınlatılacak.
Gazete yahut internet haber sitesinde yayınlanacak ilanlar eş vakitli olarak Basın İlan Kurumu İlan portalında da duyurulacak.
Basın İlan Kurumu İlan portalında yayınlanacak ilanlardan fiyat alınmayacak.
Mali limitler bir evvelki yılın aralık ayındaki yıllık üretici fiyat endeksi temel alınarak Adalet Bakanlığı tarafından güncellenecek ve her yıl 1 Şubat tarihinden geçerli olmak üzere tıpkı tarihe kadar Resmi Gazete’de ilan edilecek. Kelamı edilen mali limitler harika hallerde tekrar Adalet Bakanlığının teklifi üzerine Cumhurbaşkanı kararı ile güncellenebilecek.
Gazetede, internet haber sitesinde, elektronik satış portalında yahut Basın İlan Kurumu İlan Portalında ilanı yapılan metindeki kusurlar, ihale tarihi değiştirilmeksizin yalnızca elektronik satış portalında ilanen düzeltilecek.
Maliyeti yaklaşık 30 milyar lira olan mal yahut hizmet alımları ile 60 milyar lira kadar olan üretim işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az 7 gün evvel ihalenin ve işin yapılacağı yerde çıkan bir gazete ve bir internet haber sitesinde, maliyeti yaklaşık 30 milyar ile 60 milyar lira ortasında olan mal yahut hizmet alımları ile 60 milyar ile 500 milyar lira ortasındaki imal işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az 14 gün evvel Kamu İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan bir gazete ve bir internet haber sitesinde ilan edilecek.
Maliyeti yaklaşık 60 milyar lira üzerinde ve eşik bedelin altında olan mal yahut hizmet alımları ile 500 milyar lira üzerinde ve eşik kıymetin altında olan üretim işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az 21 gün evvel Kamu İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan bir gazete ve bir internet haber sitesinde, en az birer kere yayınlanmak suretiyle ilan edilerek duyurulacak.
İlan edilecek ihalelerden hangilerinin, ayrıyeten Basın İlan Kurumu aracılığıyla bir internet sitesi ve Türkiye çapında dağıtımı olan gazetelerin birinde ilan edileceğini belirlemeye kurum yetkili olacak. İhalenin yapılacağı yerde gazete çıkmaması yahut internet haber sitesi idaresi bulunmaması halinde ise ilan, birebir mühletler içinde Basın İlan Kurumu İlan Portalında yayınlanacak.
Basın Kanunu’nun “Cezai ve Tüzel Sorumluluklar” ile ilgili düzenlemeleri içeren kısımlarına “İnternet Haber Siteleri” de eklenecek.
Gerçeğe alışılmamış bir bilgiyi alenen yayana mahpus cezası
Halk ortasında kaygı, endişe yahut panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu sistemi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe ters bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli halde alenen yayan kimse, 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus cezasıyla cezalandırılacak. Kabahatin, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, kelam konusu ceza yarı oranında artırılacak.
“Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” cürmü nedeniyle verilen bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları temyiz edilebilecek.
Erişim Sağlayıcıları Birliğinin misyon alanı, erişimin engellenmesi kararları ile birlikte içeriğin çıkarılması kararlarının uygulanmasına yönelik başka kanunlarda yer alan düzenlemeleri de kapsayacak formda yine belirleniyor.
Birlik ile erişim sağlayıcılar ortasında kararların bildirimi noktasında gerçek ve süratli bir halde data akışının sağlanmasını teminen gerekli yazılım ve donanımın, erişim sağlayıcılar tarafından kurulması yükümlülüğü getiriliyor.
Erişim Sağlayıcıları Birliğine, kendisine gelen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesine yönelik mahkeme kararlarını, elektronik posta yoluyla ilgili içerik yahut yer sağlayıcılarına bildirme imkanı sağlanıyor.
Teklifle, internetin dağınık ve dinamik yapısı nedeniyle içerik yahut yer sağlayıcının nerede bulunduğunun tespitinde yaşanan problemlerin ve buna bağlı olarak ortaya çıkan yetki tartışmasının giderilmesi ve katalog cürümlerle daha aktif gayret edilebilmesi emeliyle yurt içi yurt dışı ayrımı kaldırılıyor, Liderin engelleme yetkisinde yeknesaklık sağlanıyor.
Ulusal İstihbarat Teşkilatının faaliyetleri ve işçisine yönelik kabahat teşkil eden içerikler katalog cürümler kapsamına dahil ediliyor.
Hakim tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararına bahis kişilik hakkının ihlaline ait yayının öbür internet adreslerinde de yayınlanması durumunda, ilgili kişi tarafından Birliğe müracaat edilmesi halinde mevcut karar bu adresler için de uygulanacak. Müracaatın Birlik tarafından kabulüne karşı itiraz, kararı veren hakimliğe yapılacak. İnternet sitesindeki yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesi kararlarında bu fıkra kararı uygulanmayacak.
İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Hatalarla Çaba Edilmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, Türkiye’den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcının bulunduracağı temsilcinin gerçek kişi olması halinde, bu kişi Türkiye’de ikamet eden Türk vatandaşı olacak.
Türkiye’den günlük erişimin 10 milyondan fazla olması halinde yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcı tarafından belirlenen gerçek yahut hukukî kişi temsilci, toplumsal ağ sağlayıcının sorumlulukları gizli kalmak kaydıyla teknik, idari, tüzel ve mali istikametten tam yetkili ve sorumlu olup bu temsilcinin hukuksal kişi olması halinde direkt toplumsal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi halinde kurulan bir şube olması zarurî olacak.
Toplumsal ağ sağlayıcıların BTK’ye sundukları raporlar; başlık etiketleri, öne çıkarılan yahut erişimi azaltılan içeriklere ait algoritmalarına, reklam siyasetlerine ve şeffaflık siyasetlerine ait bilgileri de içerecek. Toplumsal ağ sağlayıcıları, kurum tarafından istenen bilgileri kuruma vermekle yükümlü tutulacak.
Reklam kütüphanesi
Toplumsal ağ sağlayıcı, kullanıcılarına eşit ve tarafsız davranmakla yükümlü olup BTK’ye sunulacak raporda, bu konuya ait alınan önlemlere de yer verilecek. Toplumsal ağ sağlayıcı, bu kanun kapsamındaki kabahatlere ait içerikler ile başlık etiketlerinin yayınlanmamasına ait kendi sistem, sistem ve algoritmasında BTK ile iş birliği halinde gerekli önlemleri alacak, bu önlemler raporunda bulunacak.
Toplumsal ağ sağlayıcı, kullanıcılara teklifler sunarken hangi parametreleri kullandığına internet sitesinde açık, anlaşılır ve çarçabuk ulaşılabilir biçimde yer verecek. Toplumsal ağ sağlayıcı, kullanıcılara önerdiği içeriklere ait tercihleri güncelleme ve şahsî bilgilerinin kullanılmasını sonlandırma seçeneği sunma konusunda aldığı gerekli önlemleri, raporunda sıralayacak. Toplumsal ağ sağlayıcı, reklamlara ait içerik, reklam veren, reklam müddeti, maksat kitlesi, ulaşılan kişi yahut küme sayısı üzere bilgilerin bulunduğu reklam kütüphanesi oluşturarak, bunu internet sitesi üzerinden yayınlayacak.
TCK’de yer alan hatalara ait içerikler isimli mercilere verilecek
Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) yer alan, çocukların cinsel istismarı, halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma, devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma, anayasal sisteme ve bu nizamın işleyişine karşı hatalar, devlet sırlarına karşı cürümler ve casusluk hatalarına husus internet içeriklerini oluşturan yahut yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgileri, soruşturma kademesinde cumhuriyet savcısı, kovuşturma etabında yargılamanın yürütüldüğü mahkemece talep edilmesi üzerine, ilgili toplumsal ağ sağlayıcının Türkiye’deki temsilcisi, isimli mercilere verecek.
Bu bilgiler, talep eden cumhuriyet başsavcılığı yahut mahkemeye verilmezse ilgili cumhuriyet savcısınca, yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranında daraltılması talebiyle Ankara Sulh Ceza Hakimliğine başvurulabilecek.
İnternet trafiği bant genişliğinin daraltılması kararı verilmesi halinde, bu karar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere BTK’ye gönderilecek. Kararın gereği, bildirimden itibaren derhal ve en geç 4 saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek. Toplumsal ağ sağlayıcının, yükümlülüklerini yerine getirmesi halinde yaptırımlar kaldırılacak ve BTK’ye bildirilecek.
Toplumsal ağ sağlayıcı, çocuklara mahsus ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli önlemleri alacak.
Reklam ve bant daraltılması yasağı
İdari önlemler gizli kalmak kaydıyla, BTK Lideri tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğinin yerine getirilmemesi halinde, Türkiye’de ikamet eden vergi mükellefi gerçek ve hukukî şahısların, ilgili yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcıya 6 aya kadar reklam vermesinin yasaklanmasına BTK Lideri tarafından karar verilebilecek. Bu kapsamda yeni kontrat kurulamayacak ve buna ait para transferi yapılamayacak. Reklam yasağı kararı, Resmi Gazete’de yayımlanacak.
BTK Lideri, reklam yasağı kararının yanı sıra içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmesine kadar toplumsal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 50 oranında daraltılması için sulh ceza hakimliğine başvurabilecek. Hakim tarafından bu tarafta verilen kararın ilgili toplumsal ağ sağlayıcıya bildirilmesinden itibaren 30 gün içinde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının toplumsal ağ sağlayıcı tarafından yerine getirilmemesi halinde, toplumsal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranına kadar daraltılması için BTK Lideri tarafından sulh ceza hakimliğine başvurulabilecek.
Hakim tarafından verilen kararlar, erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere BTK’ye gönderilecek. Kararların gereği, bildirimden itibaren derhal ve en geç 4 saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek. Toplumsal ağ sağlayıcının, içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğini yerine getirmesi ve BTK’ye bildirmesi halinde sırf internet trafiği bant genişliğinin daraltılması önlemi kaldırılacak.
Reklam yasağına muhalif davrananlara 100 bin liraya kadar ceza
BTK Liderince verilen idari para cezaları, yasal müddetinde 1 yıl içinde birden fazla ödenmezse, lider tarafından yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcıya Türkiye’de ikamet eden vergi mükellefi gerçek ve hukuksal şahısların ilgili toplumsal ağ sağlayıcısına 6 aya kadar yeni reklam vermesinin yasaklanmasına karar verilebilecek. Bu kapsamda verilen reklam yasağına karşıt davranan Türkiye’de ikamet eden vergi mükellefi gerçek ve hükmî bireylere, 10 bin liradan 100 bin liraya kadar idari para cezası uygulanmasına BTK Lideri karar verebilecek.
Toplumsal ağ sağlayıcı, BTK tarafından yapılacak kullanıcı haklarına ait düzenlemelere uyacak.
Toplumsal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri yahut öne çıkarılan içerikler aracılığıyla ortam sağladığı diğerine ilişkin yayın yoluyla işlenen kabahatten, yayını sunuş biçiminden kullanıcının kelam konusu yayına ulaşmasını amaçladığı açıkça belirli ise sorumlu olacak.
Toplumsal ağ sağlayıcının kanuna ahengi
Toplumsal ağ sağlayıcı, bireylerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması halinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ait bilgileri yetkili kolluk üniteleriyle paylaşacak.
BTK, toplumsal ağ sağlayıcının bu kanuna ahengine ait olarak toplumsal ağ sağlayıcıdan kurumsal yapı, bilişim sistemleri, algoritmalar, data sürece sistemleri ve ticari tavırlar dahil her türlü açıklamayı talep edebilecek. Toplumsal ağ sağlayıcı, BTK tarafından talep edilen bilgi ve dokümanları en geç 3 ay içinde verecek. BTK, toplumsal ağ sağlayıcının kanuna ahengini, toplumsal ağ sağlayıcının bütün tesislerinde yerinde inceleyebilecek.
Toplumsal ağ sağlayıcı, kamu güvenliğini ve kamu sıhhatini etkileyen harikulâde durumlara ait kriz planı oluşturmakla ve kuruma bildirmekle yükümlü olacak.
BTK Lideri, kanunda belirtilen yükümlülüklerini yerini getirmeyen toplumsal ağ sağlayıcıya bir evvelki takvim yılındaki global cirosunun yüzde 3’üne kadar idari para cezası verebilecek.
Elektronik Haberleşme Kanunu’na, “şebekeler üstü hizmet” ve “şebekeler üstü hizmet sağlayıcı” kavramları ekleniyor.
“Şebekeler üstü hizmet”, internet erişimine sahip abone ve kullanıcılara, işletmecilerden yahut sağlanan internet hizmetinden bağımsız olarak kamuya açık bir yazılım vasıtası ile sunulan, sesli, yazılı, görsel bağlantı kapsamındaki şahıslar ortası elektronik haberleşme hizmetlerini; “şebekeler üstü hizmet sağlayıcı” ise şebekeler üstü hizmet tarifi kapsamına giren hizmetleri sunan gerçek yahut hukuksal kişiyi söz edecek.
BTK’ye, şebekeler üstü hizmetler ait gerekli düzenlemeleri yapma ve ilgili önlemleri alma konusunda yetki veriliyor.
Şebekeler üstü hizmet sunanların hak ve yükümlülüklerinde, Ulusal Numaralandırma Planı’nda yer alan numaralar ile haberleşme imkanı sunup sunmamasına, Türkiye’deki kullanıcı sayısına yahut günlük erişim sayısına bakılarak farklılaştırma yapılabileceğine ait düzenleme yapılıyor.
Kanunda öngörülen yükümlülükleri yerine getirmeyen yahut yetkilendirilmeksizin hizmet sunan şebekeler üstü hizmet sağlayıcılara 1 milyon liradan 30 milyon liraya kadar idari para cezası verilebilecek.
İdari para cezasını müddetinde ödemeyen ve Kurumca yapılacak bildirimden itibaren 6 ay içerisinde Kurum düzenlemelerinde öngörülen yükümlülükleri yerine getirmeyen yahut yetkilendirilmeksizin hizmet sunan şebekeler üstü hizmet sağlayıcısının internet trafiği, bant genişliğinin yüzde 95’ine kadar daraltılmasına yahut ilgili uygulama yahut internet sitesine erişimin engellenmesine Kurum tarafından karar verilebilecek.
Teklifin, resmi ilan ve reklam verilebilecek internet haber sitelerinin de Basın İlan Kurumunun internet siteleri üzerinden kamuoyuna duyurulmasını düzenleyen unsuru, internet haber sitelerinde yayınlanacak resmi ilan ve reklamların kapsam ve asıllarını düzenleyen hususu, gazete ve mecmualar için uygulanan müeyyidelerin internet haber sitelerine de uygulanmasını düzenleyen hususu, vatandaşların icra, ihale, tebligat ve işçi alanlarına ait ilanlara tek merkezden kolay kolay ulaşabildiği Basın İlan Kurumu İlan Portalı’nda da fiyatsız yayın yapılmasını düzenleyen hususu, ihalelerin internet haber sitesinde duyurulmasını düzenleyen unsuru, internet haber sitelerinin cezai ve hukuksal sorumluluklarıyla ilgili düzenleme ve internet haber siteleri çalışanlarının Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamına alınmasını öngören hususu 1 Ocak 2023’te, başka kararları ise yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.
Teklifin münasebetinde, teknolojinin değerli sonuçlarından birinin de internet olduğu, internet üzerinden geliştirilen ve her geçen gün artan kolay erişim ve irtibat sistemlerinin, “sosyal medya” kavramını toplumsal ömrün merkezine taşıdığı belirtildi.
İnternetin, haber ve bilgiye erişimi kolaylaştırdıkça ve hızlandırdıkça, buna bağlı olarak toplumsal medyanın kullanımının da arttığı vurgulanan münasebette, bu artışın, yeni ve farklı temalı toplumsal medya platformlarının oluşmasına, şahısların vaktinin büyük kısmını bu platformlarda geçirmesine neden olduğuna işaret edildi.
Münasebette, “Öyle ki dijitalleşme ortamıyla temaslı olarak yeni toplumsal sorunların, kişilik bozukluklarının ya da ruhsal hastalıkların tartışıldığı bir dünyaya yanlışsız gidildiği uzmanlarınca lisana getirilmektedir. Başka taraftan dijital dünyanın insan hayatında ziyadesiyle tesirli olması ve toplumsal medya platformlarının bu derece çeşitlenmesi, bireylerin gerek sosyolojik gerek hukuksal birçok sorunla yahut şahsî haklarının ihlaliyle müsabakasını beraberinde getirmiştir.” sözlerine yer verildi.
“Düzenleyici bir rol üstlenmesi, devletin görevidir”
Toplumsal ağ sağlayıcılarının ya da dijital dünyanın art planında rol alan başka aktörlerin, geniş çaplı kullanıcı sayıları ile kullanıcı datalarından yararlanarak elde ettikleri gelire ya da özel bilgiye karşın, şahısların haklarının korunması noktasında muhtaçlık duyulan önleyici ve kollayıcı sistemleri geliştirmediklerinin gözlemlendiği söz edilen münasebette, bu aktörlerin faal önlemler almadıklarına, kullanıcıların ve devletlerin haklı taleplerine direnç gösterdiklerinin görüldüğüne dikkati çekildi.
İnternet ortamının; ulusal hudut tanımayan olgusunun, berbat niyetli kullanıcıların kimliklerini gizleyerek yasa dışı iş ve hareketlerini hayata geçirmesine fırsat tanıdığının altı çizilen münasebette, şunlar kaydedildi:
“Sahte isim ve hesaplarla yasa dışı içerik oluşturup paylaşma, farklı siyasi fikirdeki şahıslara, rastgele bir alanda rakip olarak gördüklerine, farklı dinlere yahut milletlere yönelik küfür, iftira yahut hakaret etmek, karalamak ya da itibarsızlaştırmak, nefret ve ayrımcılığa taban oluşturmak emeliyle kullanıldığı durumlarda internet, düzenleme yapılması gerekli alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durumda kişilik hakları ihlal edilen bireyler, anayasal teminat altında olan haklarının korunması noktasında devletten beklenti içine girmektedirler. Devletin bu alanda ki yükümlülüğü, temel hak ve özgürlüklerin korunacağı ve tıpkı vakitte tabir özgürlüğünün de teminat altına alınacağı düzenleyici bir rol üstlenmesidir. Bunun sonucunda devletlerin vatandaşlarının temel hak ve özgürlüklerini hem başka kullanıcılara hem de toplumsal medya platformlarına karşı muhafazası gerekmektedir.”
“Dezenformasyonun vardığı nokta çabayı mecburî kılmıştır”
Kimi Avrupa ülkeleri ile ABD’nin, dijital dönüşümün global ölçekte ve toplumun tüm bölümlerinde hissedilir hale gelmesiyle, bu alanda yeni regülasyonlar yaptığı belirtilen münasebette, AB’nin de Dijital Hizmetler Yasası ile Genel Bilgi Müdafaa Tüzüğünde öncü regülatör olarak gerekli adımları attığı anımsatıldı.
Türkiye’nin de dijital dünyada vatandaşlarının karşılaştığı sıkıntıları, gerçek dünyada olduğu üzere çözebilmek ismine, kelam konusu öbür ülke ve memleketler arası kuruluş düzenlemelerini dikkate alarak gerekli adımları atmayı hedeflediği bildirilen münasebette, bu adımların tabanında, bilhassa söz özgürlüğüne temas eden noktalarda, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 10. unsurunun birinci ve ikinci fıkralarında yer alan kararların yer aldığı aktarıldı.
Anayasanın ilgili kararları ile tanınarak müdafaa altına alınan temel hak ve özgürlüklerin, gerçek dünyada olduğu üzere, dijital dünyada da korunmasının amaçlandığı vurgulanan münasebette, dijital dünyada da insanların onur, gurur ve saygınlığının, şahsî haklarının, özel hayatlarının dokunulmazlığının ve şahsî bilgilerinin korunması gerekliliğine işaret edildi.
Bu bağlamda, palavra haberi kasıtlı olarak üretme ve yayma aksiyonunun, birey ve toplum iradesini ipotek altına alan, vatandaşların gerçek bilgiye ulaşma hakkını engelleyen önemli bir tehdit haline geldiğinin açık olduğu kaydedilen münasebette, “Bu tehdit, başta söz özgürlüğü ve haber alma özgürlüğü olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin kullanılmasını engellemeye yöneliktir. Gelişen teknoloji ile birlikte dezenformasyonun vardığı nokta, temel hak ve özgürlükleri korumak ismine bu tehditle uğraş etmeyi mecburî kılmıştır. Bu çerçevede mevzuatımızda ki mevcut düzenlemeleri yeni duruma uygun hale getirmeye yönelik ek düzenlemeler yapılması mecburiliği ortaya çıkmıştır.” değerlendirilmesinde bulunuldu.
İnternet haber sitelerinde çalışanlar için getirilen haklar
Teklifin münasebetinde, bilgiye ulaşabilme kolaylığının, interneti başka irtibat araçlarının önüne geçirdiğine lakin internet haber siteleri ve çalışanlarının, gazetelere ve gazetecilere tanınan haklardan yararlanamadıklarına işaret edildi.
Bu durumu ortadan kaldırabilmek gayesiyle teklifle, internet haber siteleri çalışanlarının, yazılı medyada çalışan basın mensupları ile eşit kaidelere sahip hale getirilmesinin amaçlandığı vurgulanan münasebette, internet haber sitelerinde fikir ve sanat işlerinde fiyat karşılığı çalışanların da gazeteci tarifine dahil edileceği, bu sayede söz özgürlüğü ve gerçek haber alma hakkının kuvvetlendirilmesinin hedeflendiği aktarıldı.
Teklifin münasebetinde, Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanunda, internet haber sitelerini de kapsayacak biçimde değişiklik yapılması, resmi ilan ve reklamların bu mecralarda makul kurallar çerçevesinde yayınlanmasının sağlanmasının öngörüldüğü belirtildi.