Mesken sahipleri ile kiracılar ortasındaki uyuşmazlıklar 2022 yılında fevkalâde yükseliş gösterdi. Yeni kira bedelinin belirlenmesi, kiracı ve mesken sahibi ortasında tahlili gereken bir sorun haline geldi. Borçlar Kanunu’na nazaran kira artış oranı son 12 aylık Tüketici Fiyat Endeksi’ne (TÜFE) nazaran belirleniyor. Bugünlerde kiracılar, TÜFE’yi yani enflasyonu aşan kira artışı talebinden yakınırken, mesken sahipleri ise meskenlerinin tekrar kiralanması halinde elde edebilecekleri daha yüksek kirayı münasebet göstererek, TÜFE oranındaki artışın ekonomik gerçekliğe uygun olmadığını ileri sürüyor. Enflasyona nazaran bu ay kira artışı için üst tavan yüzde 34.46.
MAHKEMELİK OLUYORLAR
Hukuksal düzenlemenin kira sıkıntılarını gideremediğini, konut sahibi-kiracı problemlerinde artışın devam ettiğini belirten Dr. Av. Arabulucu Umut Metin, “Kiracıya istediği kira artışını yapamayan mesken sahipleri, kirayı artırmak için farklı prosedürlere başvurdu. O denli ki taraflar ortasında mutabakat oluşmayınca, kiracıyı dava yoluyla tahliye etme yahut kira bedelinin tekrar belirlemesi üzere taleplerle mahkemelere müracaatlar arttı. TÜFE kadar artış düzenlemesi bu haliyle problemleri maalesef engelleyemedi” dedi. Kirada artışı düzenleyen TÜFE ile her gün görülen fiyat değişiminin uyumlu olmadığını anlatan Metin, şunları söyledi: “TÜFE sonu kuralında kusur olmasa da hukuk kuralının bağlı olduğu endeksin sonucu hakkaniyetli bir hesaba imkan vermiyor. Gelinen noktada, yasal düzenleme tahlil üretemiyor. Artan kira uyuşmazlıklarında süratli ve tesirli tahlil için arabuluculuk zarurî hale getirilmeli. Mahkemelerde probleme tahlil üretmek, yıllar alır. Mevcut ekonomik koşullarda ise yıllarca hak aramak tercih edilecek bir prosedür değildir.”
YARGININ YÜKÜNÜ AZALTIYOR
Mahkemelerdeki iş yükünün hafifletilmesini destekleyen arabuluculuk metodunun, kira uyuşmazlıkları için de rahatça uygulanabileceğini belirten Umut Metin, şunları söyledi: “Kira uyuşmazlıklarında ihtiyari arabuluculuk yolu esasen uygulanabiliyor. Kiracı ve mesken sahibi uzlaşırsa, ihtiyari olarak arabuluculuktan faydalanabilir. Lakin bilhassa irtibatı zayıf yahut kopmuş mesken sahibi kiracı bağlarında tarafları masa başında bir arabulucu idaresinde buluşturmak ve müzakereye imkan vermek gerekiyor.”
İKİ TARAF DA MAĞDUR OLMAZ
Konut sahipleri ve kiracıların büyük çoğunluğunun arabuluculuktan haberdar olmadığını tabir eden Metin, şöyle konuştu: “Sorunu kendi içlerinde halledemedikleri durumlarda, dava yolu birinci seçenek olarak akla geliyor. Davadan evvel, mutabakat için öncelikle arabuluculuk uygulanması gereken metot haline gelmelidir. Bu mecburilik çerçevesinde, kira bedelinde ya da kiranın ödenmemesi sebebi ile ortaya çıkan uyuşmazlıklar için dava açmak, arabuluculuk müracaat kuralına bağlı kılınmalıdır. Arabuluculuk sayesinde kiracının da kiralayanın da mağdur olmayacağı bir sistem hayata geçmiş olacaktır.”
NE KADAR MÜDDETTE SONUÇLANIYOR?
Mahkemede 4 yılda çözülebilecek bir sorunun arabuluculukta ise bir toplantıda, tahminen de 1 saatte tahlil imkanı olabiliyor. Üstelik arabuluculuk muahede dokümanı, mahkeme kararı ile muadil kabul ediliyor. Kiraya bahis yer ticari nitelikte ise en fazla 8 haftada arabuluculukta tahlilin olabileceğini belirten Umut Metin, “Ancak uygulamada 1 gün yahut 1 hafta içinde yapılan tahliller epey yüksek. Toplantı sıklığı muahedeye ulaşma müddetini belirliyor. Kısa aralıklarla toplantılar yapılırsa, muahedeye ulaşma suratı artıyor. Örneğin, tıpkı gün sabah yapılan arabuluculuk toplantısında muahede sağlanamazsa, öğlenden sonra yahut sonraki gün ikinci bir toplantı yapılabilir. Videokonferans, telekonferans üzere yollarla arabuluculuk süratlendirilebiliyor” dedi.
NEREYE BAŞVURABİLİRSİNİZ?
Arabuluculuk ne müracaat, ne harç, ne vergi, ne eksper fiyatı ne de karar/ilam harcı üzere maliyetler yaratıyor. Bu uygulamadan faydalanabilmek için rastgele bir arabulucuya, arabuluculuk merkezine, isimli arabuluculuk ofisine başvurabilmek mümkün. Yeniden Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi’nin (UYAP) adresi olan uyap.gov.tr, ‘avukat portal’ yahut ‘vatandaş portal’ üzerinden de müracaatlar fiyatsız yapılabiliyor. Fiyatı Adalet Bakanlığı karşılıyor.
ETRAF, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANI MURAT KURUM: FIRSATÇILIĞA MÜSAADE ETMEYECEĞİZ
Bu ortada dün katıldığı bir programda Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı ile fahiş kira artışları konusunda yaptıkları çalışmayla ilgili açıklamada bulunan Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, şunları söyledi: “Vatandaşlarımızı enflasyona ezdirmeyeceğimiz bu noktada kira artışlarının takibi ve kira artışlarının bedelleri konusunda düzenlemeler için bir çalışma yapıyoruz. Cumhurbaşkanımız yakında paylaşacaktır. Vatandaşlarımız müsterih olsunlar. Ne konut sahibini ne de kiracıyı mağdur edecek bir düzenleme yapacağız. Lakin fırsatçılığa da hiçbir formda müsaade etmeyeceğiz.”