Ahmet Boyacıoğlu
Robert Bresson, 1966 yılında başrolünü bir eşeğin oynadığı “Rastgele Balthazar” ile bir sinema klasiğine imza attı. 1983 yılında da “Para” isimli sinemasıyla yarıştığı Cannes Sinema Festivali’nde, ‘En yaşlı direktör, şenlikteki en genç, en yaratıcı sineması yapmış’ yorumlarını aldı ve 82 yaşında En Âlâ Direktör Ödülü’ne layık görüldü.
Bu yıl yeniden bir eşeğin başrolünü üstlendiği bir sinemayla karşı karşıyayız. Üstelik sinemanın direktörü Jerzy Skolimowski de 84 yaşında, yani yarıştaki en yaşlı direktör. “EO” da şenlikte bu güne kadar izlediğimiz en yenilikçi sinema. Çekimleri pandemi nedeniyle iki yıl süren bu dokunaklı sinema, dünyada birlikte yaşadığımız öteki canlılara karşı hassas olmamız konusunda bir ikaz. Çekimleri Polonya ve İtalya’da yapılan sinemada, altı eşek başrolü paylaşmış. Üretimde misyon alan takımın birtakım üyeleri, çekimler sırasında et yemeyi bırakmış.
“EO”, Polonya’da bir sirkte çalışan sempatik bir eşek. Hayvan hakları savunucularının hayvanların sirkte çalışmalarını engellemek için yaptıkları protesto şovları sonucu hayatı değişiyor. Hayvanlara eziyet edildiğini savunan protestocular, şovun sona ermesini ve eşeğin hür bırakılmasını istiyorlar. Halbuki hür bırakılan eşeğimizin hayatı alt üst oluyor, bakıcısıyla birlikte son derece memnunken Polonya’dan İtalya’ya uzanan bir seyahate çıkmak zorunda kalıyor ve insan denilen canlı çeşidinin ne kadar acımasız olabildiğine tanıklık ediyor. Küçük bir kasabada oynanan bir futbol maçında, tesadüfen yenen ekibin maskotu oluveriyor fakat bir barda yapılan kutlama sırasında yenilen grubun taraftarları ellerinde sopalarla geliyorlar. Futbolcular ve taraftarların yanı sıra zavallı eşeğimiz de dayak yiyor.
Skolimowski, kamerasını vakit zaman eşeğin gözü üzere kullanarak günümüz dünyasının sığınmacılık, şiddet, uyuşturucu unsur kullanımı üzere birçok meselesine da parmak basıyor. Sinemanın sonuna gerçek ünlü oyuncu Isabelle Huppert da bir İtalyan kontes olarak karşımıza çıkıyor. Huppert’ın papaz olan oğlu, o güne kadar yediği salamlar nedeniyle eşekten özür diliyor. Son sahnede eşeğimizi öteki büyükbaş hayvanlarla birlikte mezbahaya giderken izliyoruz.
Yüz yıl sonra hiçbirimiz bu dünyada olmayacağız, ben o vakit yaşayanların öküzler ve inekleri yalnızca hayvanat bahçelerinde göreceğine inanıyorum. Eşim, daha da ileri giderek o vakit hayvanat bahçelerinin de olmayacağını söylüyor. Yıllar evvel Frankfurt hayvanat bahçesinde bir kafesin üzerinde “Burada gördüğünüz dünyanın en yırtıcı hayvanıdır, zira zevk için öldürür” yazıyordu. Demir parmaklıkların gerisinde da bir ayna vardı.
En Düzgün Direktör Mükafatı, Skolimowski’ye çok yakışır.