Doların ateşini düşürmek için ‘güven, rasyonalite, bilim’ yaklaşımı devre dışı bırakıldı. Bunun yerine art kapıdan yaklaşık 30 milyar dolar rezerv eritildi. Kur Muhafazalı Mevduat ismi altında riskli yola girildi. Faturası kabarık sürecin akabinde gelinen noktada dövizdeki tırmanış ay başından bu yana tekrar hızlandı. Evvel 13 sonra 14, 15 barajını yıkan dolar 16.35’i de aştı. Kur beş ayın en yüksek düzeyine çıktı.
‘SONUÇ VERMEYEN ISRARIN MALİYETİ TEKRAR VATANDAŞTAN ÇIKACAK’
Dövizin kur muhafazası öncesi düzeye yine gelmesi ‘Bu kadar maliyete neden katlandık?’ tartışması başlattı. Artırımlarla hayat pahalılığı artarken dikkatler Merkez Bankası’na çevrildi. Muhalefet ve ekonomistler de ‘yönetimde liyakat’ vurgusu yaptı: Kur müdafaasına geçişten altı ay sonra dolar tekrar tıpkı noktada. Maliyet tekrar dön dolaş bizden çıkacak. Lira süratle eriyor, haziranda artırım furyası başlayabilir.
DOLAR YÜKSELİYOR GÖZLER MERKEZ’DE
İktisat idaresinin aldığı kararlar TL’yi yine 20 Aralık düzeyine gerçek sürüklüyor. KKM ile birlikte o periyotta yükselişe geçen kur her ay neredeyse 1 lira artarak bugün 16 liranın da üzerinde seyrediyor. 13 lira düzeylerinden yeni doruğa hakikat yola çıkan kur karşısında Merkez Bankası’nın bugünkü kararı da büyük ehemmiyet taşıyor.
İktisat idarenin aldığı yanılgılı kararların maliyeti her geçen gün daha da artıyor. 2021’in Eylül ayından itibaren peş peşe faiz indirimi yapan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) enflasyonun düşeceğini belirtirken, döviz kurları ve enflasyon patladı. Dolar/TL 20 Aralık’ta 18’i aşınca hükümet Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) sistemini devreye aldı. KKM ile tıpkı gece dolar/TL 10.50-11 düzeylerine kadar geriledi. Fakat bu gerileme uzun sürmedi. Döviz kurları tekrar yükselişe geçti. İktisat idaresi yükselişe geçen dolar kurunu evvel 13.70 düzeylerinde stabil tutmaya çalışırken bu düzey aşılardı, dolar 15 düzeyine dayandı. Tesiri hudutlu kalan KKM, Hazine ve Merkez Bankası’na maliyet getirdi. 13 Mayıs haftasında KKM’nin Hazine’ye yükü 59.4 milyar TL olurken, kurun 16’yı aşmasıyla bir arada bu ölçü 62.2 milyar lirayı aştı. Mart ve nisan aylarında ortaya çıkan kur farkı sebebiyle KKM sahiplerine Hazine’den 16 milyar 255 milyon TL ödeme yapıldı. Mayıs prestijiyle 14-14.50 lira düzeylerindeki yatay seyri sona eren dolar süratle yükselmeye başlayınca ortaya çıkan fatura da kabardı. Finans Uzmanlarına nazaran 13 Mayıs haftasında KKM’nin Hazine’ye yükü 59.4 milyar TL olurken, kurun 16’yı aşmasıyla bir arada bu maliyet katlanarak 62.2 milyar liraya çıktı. KKM’nin maliyeti katlanırken piyasaların gözü bugün yapılacak olan Para Siyaseti Toplantısı’nda (PPK). 2022’nin başından beri siyaset faizini 14 düzeylerinde sabit tutan Merkez’in alacağı karar merak konusu olurken, ekonomistler faiz artırmanın kaide olduğunu belirtti.
‘TCMB İSTEMESE DE FAİZ ARTIRABİLİR’
Merkez Bankası’nın bugün yapılacağı PPK toplantısının sonucu merakla beklenirken ekeonomistler istenmese bile faiz artırımı olabileceğini aktardı. Toplumsal medya hesabından açıklama yapan Ekonomist Doç. Dr. Hakkı Öztürk ‘‘Merkez Bankası her ne kadar istemesede, yarın faizi arttırabilir (veya arttırmak zorunda kalabilir) ve kısa vade için bu olumlu da olabilir. Fakat orta ve uzun vade için değerli olan MB kredibilitesi ve kurumsal bağımsızlığının artmasıdır fakat bunun da bu ortamda olması pek mümkün değil’’ değerlendirmesini yaptı.
‘ŞİMDİ SIRA OTELLERDE BOZDURULAN DÖVİZLERE GELDİ’
Hazine ve Maliye Bakanlığı, otellerde müşterilere döviz alım satım süreci yapılmasını yasakladı. Türkiye Otelciler Federasyonu’na gönderilen kararda müsaade evrakı olmayan işletmelerin ticari gayeyle döviz alım satımı yasaklanmış oldu. Ayrıyeten otellerden, internet sitelerindeki döviz alım satımıyla ilgili ibarelerin kaldırılması istendi. Bu yasağı ihlal eden otellere birinci etapta 1 ay ile 6 ay ortasında kapatma cezası verileceği de vurgulandı. Buna değinen Gelecek Partisi İktisat Siyasetleri Lideri Kerim Rota ‘’6 ay uyuyun sonra her şey şahane olacak” diyen bakan, 6 ayın dolmasına bir ay kala otel resepsiyonlarında bozulan birkaç yüz dolar ve euronun peşine düşmüş’’ tabirlerini kullandı. Kurlardaki yükselişe ilikin Twitter’dan açıklama yapan CHP Genel Lider Yardımcısı,Veli Ağbaba ise ‘’Dolar 16,30 TLEuro 17,41 TL. Türk Lirası’ndaki bedel kaybı önlenemez halde sürüyor. Görünen o ki, Haziran’da artırım furyası başlayacak’’ dedi.
‘ÇÖZÜM ÜRETİM ODAKLI EKONOMİK MODEL’
Kurlardaki yükselişi durdurmanın tahlilinin her alanda üretim odaklı bir ekonomik model olduğunu vurgulayan Kalkınma Ekonomisti H. Bartu Soral ‘’Dolar 16.30 TL, geçen sene bugün 8.40 TL’ydi. Benzin/mazot 22.86/22.08, geçen sene bugün 7.72/7.23TL’ydi. Enflasyon yüzde 69.97, geçen sene Nisan yüzde 17.14’tü. Ana sorun liyakatsız idare ve üretim eksikliği. Tahlil; teknoloji, sanayi, tarım üretimi için yeni ekonomik model’’ dedi. Toplumsal medya hesabından açıklama yapan İktisatçı Yalçın Karatepe ‘’Enflasyon resmi sayılara nazaran bile yüzde 70, dış ticaret açığı süratle büyüyor, kısa vadeli dış borç artmış, döviz girişi yok… Bütün bunların ışığında “kurlar neden yükseliyor” sorusu pek manalı değil sanırım’’ yorumunu yaptı.
REZERVLER ERİDİ
Merkez Bankası kuru denetim etmek için BOTAŞ’a döviz satarak direkt ve dolaylı olarak müdahale etti. Lakin müdahaleler işe yaramadığı üzere rezervlerin erimesine neden oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) rezervlerinde geçen hafta sert gerileme izlendi. TCMB datalarına nazaran 13 Mayıs haftasında brüt rezerv 5,7 milyar dolar düşüşle 101,9 milyar dolara geriledi. Net rezervlerde de süratli geri çekilme görüldü. Buna nazaran TCMB’nin net rezervleri geçen hafta 3,5 milyar düşüşle 11,5 milyar dolara geldi. Swap hariç bakıldığında ise net rezervler eksi 52,2 milyar dolar oldu.
‘FAİZ SEBEP ENFLASYON SONUÇ TEZİ VE KKM ÇÖKTÜ’
İktisat idaresi ‘faiz sebep enflasyon sonuç’ diyerek siyaset faizini 19’dan 14 baz puana kadar indirdi. Buna değinen ekonomist Altuğ Özaslan ‘’CDS 732 dolar/TL 16.36. “Faiz sebep, enflasyon sonuç” çöktü. Kur Muhafazalı Mevduat çöktü. Merkez Bankası rezervleri çöktü. Enflasyon Muhafazalı Tahvil çıkarsa o da şüphesiz çökecektir lakin yanında borsayı ve gayrimenkul piyasasını da götürecektir’’ dedi. Ekonomist Cem Başlevent ise kurlardaki yüksek kapanış oranlarına dikkat çekerek ‘’20 Aralık’ta dolar kuru 18’i aşmıştı lakin akşam KKM açıklandığı için piyasa kapanışı daha aşağıda idi. Bu gece 16,41’i geçerse kapanış rekoru oluyormuş’’ paylaşımını yaptı.
HEM EN BAŞA DÖNÜLDÜ HEM DE MALİYET ARTTI
KKM ile 10.50-11 düzeylerine kadar gerileyen dolar/TL kurunda düşüş uzun sürmedi. İktisat idaresi yükselişe geçen dolar kurunu evvel 13.70 düzeylerinde stabil tutmaya çalışırken bu düzey aşılardı, dolar 15 düzeyine dayandı. Döviz kurları tekrar yükselişe geçerken, Hazine ve Merkez Bankası’nın sırtına KKM yükü bindirildi. 13 Mayıs haftasında KKM’nin Hazine’ye yükü 59.4 milyar TL olurken, kurun 16’yı aşmasıyla bir arada bu ölçü 62.2 milyar lirayı aştı. Mart ve nisan aylarında ortaya çıkan kur farkı sebebiyle KKM sahiplerine Hazine’den 16 milyar 255 milyon TL ödeme yapıldı. Mayıs prestijiyle 14-14.50 lira düzeylerindeki yatay seyri sona eren dolar süratle yükselmeye başlayınca ortaya çıkan fatura da kabardı. Finans Uzmanlarına nazaran 13 Mayıs haftasında KKM’nin Hazine’ye yükü 59.4 milyar TL olurken, kurun 16’yı aşmasıyla birlikte bu maliyet katlanarak 62.2 milyar liraya çıktı. Kurdaki yükselişi toplumsal medya hesabından kıymetlendiren Stratejist Rıdvan Baştürk ‘’Dolar global bazda dayak yerken 16’ya giden dolar kuru, dolar endeksi hafif kafayı kaldırınca 16.25’e gitti.Sıkıntı kez badire… Dön dolaş tekrar bizden çıkacak bunun maliyeti… Dolar kuru uzun müddettir izlediğimiz kanalın üstüne çıktı. Gerçi olay TL özelinde olunca teknik düzey falan mantıksız geliyor ancak yeniden de kısa vadede 16.15 altına inmezse sorun büyür’’ tabirlerini kullandı. Akademisyen Emrah Gülsunar ise ‘’Kur muhafazalı mevduata 20 Aralık’ta geçtiler. “Doları nasıl indirdik” diye bir hafta gösteri yaptılar. 6 ay sonra artık kur muhafazasına karşın dolar tekrar 18 Aralık’taki noktaya geldi. Ne yaparlarsa yapsınlar düzeltemeyecekler’’ dedi.
