Obezite, bedene fazla besin alınması sonucunda harcanamayan gücün yağ biçiminde birikmesi olarak tanımlanıyor. Beden kitle indeksi 30’un üzerinde olanlar obez, 30-35 ortasında olanlar klas 1, 35-40 ortasında olanlar klas 2, 40’ın üzerinde olan bireyler de morbid obez olarak isimlendiriliyor.
Prof. Dr. Günal, Türkiye’de obezitenin önemli bir halk sıhhati problemine dönüşmesindeki faktörler ve bununla çabada izlenilmesi gereken adımlar ile obezite cerrahisine ait değerlendirmelerde bulundu.
‘STRES’ EN DEĞERLİ FAKTÖRLERDEN
Günal, Türkiye’de obezite görülme sıklığının azaltılması için rafine, paketlenmiş ve katkı unsurlu besinlerden uzak kalmanın yanı sıra kent hayatının yorucu temposundan ve fazla yemeyi tetikleyen gerilim faktöründen uzak kalınması gerektiğini belirtti.
Prof. Dr. Ömer Günal, beden kitle indeksi 40’ın üzerinde olan hastaların yanı sıra, 35-40 ortasında olan ve tip 2 diyabet, hipertansiyon, hiperlipidemi (kolestrol yüksekliği), tıkayıcı uyku apne sendromu ya da eklem, sırt ve bel ağrıları sorunları yaşayanları da ameliyat ettiklerini aktardı.
DSÖ’ye nazaran Türkiye’nin Avrupa’da obezitede birinci sırada yer almasını pahalandıran Günal, obezitenin Batı toplumlarında yani sanayileşmiş toplumlarda yaygın görüldüğüne dikkati çekti.
YEME ALIŞKANLIKLARININ DEĞİŞMESİ OBEZİTEYİ TETİKLİYOR
Türkiye’deki bu durumu, sanayileşmenin artmasıyla birlikte değişen yeme alışkanlıkları ve hayat usulüne bağlayan Günal, şöyle konuştu:
“Süpermarketlerin artması ve buralarda satılanların endüstriyel yani rafine edilmiş, çabucak kana karışabilecek besinler olması bu mevzuda kıymetli rol oynamaktadır. Çünkü bir besin kana ne kadar çok çabuk karışır yahut kanın şeker seviyesini ne kadar çabuk yükseltirse o kadar hızla insülin seviyesini artırmaktadır. Artan insülin seviyesi bedende yağlanmaya neden olmaktadır. Bu halde beşerler yağlanarak, obez bireyler haline dönüşmektedir. Kentleşme ve gerilimli hayat şartları, yeme alışkanlıklarının sistemsiz beslenme formunda değişmesi, pakete girmiş, aperatif şekli besinlerin sıklıkla tüketilmesi obezitenin en önemli nedenleri olarak kabul edilebilir.”
BAYANLARDA OBEZİTE GÖRÜLME SIKLIĞI ERKEKLERE NAZARAN DAHA FAZLA
Obezitenin dünyada görülme sıklığına da değinen Günal, ABD toplumunun yüzde 65’inin fazla kilolu, toplam popülasyonun yaklaşık yüzde 7 ila 15’inin obez olduğu aktardı.
Batı Avrupalıların da yüzde 45’inin obez olduğuna işaret eden Günal, “Ülkemizdeki sayılar da bu sayılara çok misal. Net sayılar yok lakin neredeyse Amerikan toplumuna yakın, bizde de yüzde 17 civarında obez hasta kümesinden bahsedilmekte. Yüzde 17 hayli büyük bir rakam” dedi.
TÜRKİYE’DEKİ OBEZİTE ORANI NASIL DÜŞÜRÜLEBİLİR?
Prof. Dr. Ömer Günal, obezitenin Türkiye’de önlenmesi için yapılması gerektiğini düşündüğü teklifleri şöyle sıraladı:
“İnsanları doğal beslenmeye yönlendirmeliyiz. Bu nasıl olacak bilemiyorum. Zira süpermarketlerdeki besinlerin yüzde 99’u rafine, paketlenmiş, işlenmiş, katkı unsurları olan besinler. Kent hayatının yorucu ve ruhsal olarak yıpratıcı temposundan insanları kurtarmak lazım. Beşerler kar için büyük kentlere gelip, gayretler içerisine girdikçe gerilime giriyorlar. Gerilim de insanı yediren faktörlerden biri. Büyük kentlere göçü durdurmak, refahı yükseltmek, öbür bölgelerdeki kentleşmeyi ve iş imkanlarını artırmak birinci öge olmalı. Güya beslenmeyle çok alakasızmış üzere geliyor ancak direkt alakalı. Endüstriyel besinlerin azalması da insanların kendi besinlerini üretme fırsatlarını elde etmesiyle olacaktır. Bu da hükümet siyasetiyle olacak bir şey.”
“CERRAHİ İÇİN EN DEĞERLİ FAKTÖR HASTANIN BUNA UYUMU”
Prof. Dr. Ömer Günal, Sıhhat Bakanlığının 1998’de yayımladığı genelge doğrultusunda, obezite cerrahisi olacak hastaların genel cerrahi, dahiliye, fizik tedavi, kardiyoloji ve psikiyatri branşları tarafından bir mühlet ruhsal ve fizikî durumları ile ameliyata uygunluklarının değerlendirildiğini, 12 aylık müddet sonunda operasyona karar verildiğini anlattı.
Obezite cerrahisinin zayıflamak için uygulanan öteki formüllerden fayda göremeyen hastalara uygulandığını, bu nedenle hangi hastaların bundan yarar görebileceğini belirlemek gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Günal, şunları aktardı:
“En değerli faktör hasta ahengi. Hastanın kendisinden istenenleri bilmesi, anlayabilmesi ve uygulayabilmesi özelliğine hasta ahengi diyoruz. Örneğin, ‘Günde 6 öğün yemeniz gerekiyor. Dört kaşık katı, beş kaşık sıvı yemeniz gerekiyor.’ dediğiniz vakit, evvel anlaması sonra yerine getirmesi gerekiyor. ‘Günde 1 saat yürüyüş yapmanız gerekiyor.’ diyorsunuz. Hasta zannediyor ki ‘Ameliyat oldum artık yiyemeyeceğim, her halükarda zayıflarım, bu değişiklikleri yapmama gerek yok.’ Bu ortada çok farklı beslenmesi gerekiyor hastanın, aksi halde vitamin eksiklikleri ortaya çıkıyor. Bu vitamin eksiklikleri ortaya çıkan hastalar daha sonra ellerde ayaklarda uyuşmalar, belden aşağının felç olması, hafıza bozuklukları, çeşitli görme bozuklukları ve bayılmalarla hastaneye gelebiliyor. Bunlar bizim iş yükümüzü artırıyor, hastanın ameliyattan yarar görmediği biçiminde yorumlanabiliyor.”
İŞİN TEMELİ CERRAHİDE DEĞİL, HAYAT STİLİ VE YEME ALIŞKANLIKLARINI DEĞİŞTİRMEKTE
Prof. Dr. Ömer Günal, her ameliyatta olduğu üzere obezite cerrahisinde de kanama, ağır bakıma girme, hastanın kaybedilmesi üzere riskler bulunduğuna değinerek, bu riskler her ne kadar düşük oranlarda tabir edilse de hastaya anlatılması gerektiğini söyledi.
Günal, “Obezite cerrahisi tehlikeli, riskli bir cerrahidir. Bu işi göze alan hastalarımız lütfen işin temelinin cerrahide değil, hayat stili değişiklikleri ve yeme alışkanlıklarını değiştirmekte olduğunu bilsinler. Evvel bu kararı beyinlerinde alsınlar. Ondan sonra da cerrahiye gelsinler gönül rahatlığı içerisinde” değerlendirmesini yaptı.
“Bu ameliyatlar yüzde 100 yararlı değildir. Beş hastadan biri tekrar kilo alacak yahut hiç kilo veremeyecektir”
Prof. Dr. Ömer Günal, obezitenin giderek büyüyen ve Covid-19’dan daha tehlikeli bir hastalık olduğunu belirterek, bu hususta daima bir arada gayret edilmesi gerektiğini kelamlarına ekledi.
FAZLA KİLOLARI ŞEKER HASTALIĞINA NEDEN OLDU
Hastanenin obezite cerrahisine başvuran ve 8 haftalık programın akabinde operasyon geçirebileceği gözlemlenen morbid obez 35 yaşındaki Esra Gür, 2008’de geçirdiği trafik kazasında kalçasının kırıldığını, 2 ay yatağa mahkum yaşadığı ve hareket edemediği için kilo aldığını tabir etti.
Fazla kilolarının şeker hastalığına yol açtığını belirten Gür, ayrıyeten yürürken zorlandığını, dizlerinde yük hissettiğini ve nefes almada zahmet yaşadığını, astım hastalığının ortaya çıktığını lisana getirdi.
Esra Gür, “Eşimin takviyesiyle ameliyat olmaya karar verdim. ‘Sağlığına kavuş’ dedi. Ben de ikna oldum, kabul ettim. 50 kilo vermem lazım. Şekerden, en azından kendi kendime iğne vurmaktan kurtulacağım. Daha rahat yaşayacağım, nefes alacağım, yürüyeceğim. Ağrım, sızım olmayacak. Bir çocuğum var. Çocuğumla daha rahat eğleneceğim ve daha rahat vakit geçireceğiz” diye konuştu.
Operasyon geçirecek 30 yaşındaki Zehra Arslan da 9 yıldır sistemsiz ve sıhhatsiz beslenme nedeniyle kilo sorunu yaşadığından bahsetti. Kilo sorunu nedeniyle ayaklarının çok ağrıdığını, yatarken nefes darlığı yaşadığını anlatan Arslan, “120 kiloyum, 62 kiloya kadar düşmem gerekiyor” dedi.
Arslan, operasyon sonrası zayıfladığında, daha konforlu yaşayacağını ve nefes alış verişlerinin daha âlâ olacağını kaydetti.