Olağan açlık kan şekeri düzeyi 0,7 gr/L ile 1 gr/L ortasındadır. Belirli bir düzeyin altına hipoglisemi, üstünde ise hiperglisemi denir. Diyabet ise aç karnına 1,26 gr/L’nin üzerinde bir kan şekeri düzeyi ile ortaya çıkar.
Kan şekeri, kandaki glikoz (şeker) düzeyidir. Şeker, beden hücrelerinin düzgün çalışması için gerekli besinlerden biridir ve güç üretimi için kullanılır. Kandaki glikozun bir kısmı, bedene güç sağlayan glikojene dönüştürülür.
Bedende kan şekerinin düzenlenmesi, farklı hormonlar ortasındaki kalıcı bir istikrar ile yapılır. Örneğin pankreas tarafından üretilen bir hormon olan insülin kan şekerini düşürürken glukagon, adrenalin, büyüme hormonu yahut kortizol yükseltir. Diyet, fizikî aktivite ve gerilim de kan şekeri seviyelerinin değişmesine neden olur.
Kan şekeri düzeyi kesinlikle denetim edilmeli
Sağlıklı çalışan bir pankreas şekerine nazaran insülin üretir. Karbonhidrat açısından güçlü bir yemekten sonra kan şekeri yükselir ve insülin salınımını uyarır. Bu hormon muhakkak hücrelerin zarlarına bağlanarak glikozun hücrelere girişini hızlandırır ve kan şekerinin düşmesini sağlar.
Kan şekerinizi denetim etmek, insülin üretiminde yahut insülin reseptörlerinde bir sorun olup olmadığını tespit etmeyi sağlar. Şeker hastalığı birçok vakit belirti vermeden ilerleyen sessiz bir hastalık olduğu için hastanın şeker hastalığı mı yoksa farklı bir bozukluk mu yaşadığını belirlemeye yardımcı olur. Bu nedenle, diyabet olma riskinin daha yüksek olduğu şahıslar (aile hikayesi, çok kilo, yüksek tansiyon üzere öteki sıhhat sıkıntılarının varlığı) hiçbir belirti olmasa bile kan şekeri düzeylerini denetim ettirmelidir.
Gerçek açlık kan şekeri düzeyi nedir? Nasıl düşürülür? Kan testi nasıl yapılır? Ya çok düşükse? İşte kan şekeri hakkında bilinmesi gereken 10 gerçek.
Kolay karbonhidratlar ve glisemik indeks
Yiyeceklerin beden tarafından kullanılmak üzere en kolay formuna, glikoza dönüştürülmesi gerekir. Karbonhidratlar kan şekeri üzerinde büyük bir tesire sahiptir, zira sindirim sırasında glikoza dönüşürler. Glikoz daha sonra ince bağırsakta hücreler tarafından emilir ve buradan kan sirkülasyonuna geçer.
Kan şekeri, tüketilen karbonhidrat ölçüsüne ve tiplerine bağlıdır. Kompleks ve kolay karbonhidratar vardır. Kolay karbonhidratlar başkalarından daha ziyanlıdır. Beyaz ekmek, makarna, kek ve tatlılar üzere kolay karbonhidratların diyette sonlandırılması gerekir.
Glisemik indeks, besinlerin kan şekerine geçiş suratını söz eder. Bir besinin glisemik indeksi, ne kadar yüksekse, kan şekerini o kadar süratli artırır. Kolay karbonhidratların glisemik indeksi çok yüksektir ve bu nedenle kan şekerinde büyük iniş ve çıkışlara neden olurlar.
Açlık kan şekeri testi nasıl yapılır?
Kan şekeri testi, kandaki şeker düzeyini ölçer. Bu nedenle hastaya şeker ölçümünü aç karnına yaptırması tavsiye edilir. Şeker hastalığı teşhisi konmamış birinin kan şekerini ölçmek için kan örneği alınır. Çeşitli belirtiler varsa idrar testi yapılabilir. Kanda ve idrarda glikoz varlığı tespit edebilir.
Diyabetli bir kişi, parmaktan bir damla kan alınmasıtla sonuç verebilen portatif bir aygıt kullanarak kan şekerini kendisi denetim edebilir.
Olağan açlık kan şekeri nedir?
Aç karnına olağan kan şekeri düzeyi, litre kan başına 0,70 ila 1 gram glikoz ortasında olmalıdır. Yemekten iki saat sonra kan şekeri 1,4 gr/L’ye kadar yükselebilir. Yemekten sonra kan şekeri düzeyi, diyabet teşhisini doğrulamak için kâfi değildir. Aç karnına ve en az iki kan şekeri denetimi ile bu kıymet 1,26 gr/L’yi geçtiğinde diyabetten bahsedilir.
Hipoglisemi: 0,7 gr/L’den az kan şekeri
Olağan kan şekeri: 0,7 ile 1 gr/L ortasında kan şekeri
Orta derecede hiperglisemi: 1 ile 1,25 g/L ortasında kan şekeri
Diyabet: 1,26g/L’den fazla kan şekeri
Lif kan şekerini düzenler
Lif, karbonhidratları kompleks hale getirir, yiyeceğe hacim verir ve midede şişirir. Lif bakımından varlıklı bir diyet kan şekerini denetim etmeye yardımcı olur. Lif bakımından varlıklı kompleks karbonhidratların emilimi, besinlerin glikoza dönüşümünü yavaşlatır.
Kepekli tahıllar, meyveler, kuruyemişler, sebzeler ve baklagiller lif açısından zengindir. Neredeyse tüm sebzelerin, baklagillerin ve kepekli tahılların glisemik indeksi düşüktür.
Glikoz ve beyin
Kan şekeri düzeyleri, bedenin glikozu emmesine yardımcı olan iki pankreas hormonu, glukagon ve insülin tarafından denetim edilir. Pankreas, yemekler ortasında ve uyku sırasında az ölçüde insülin salgılar. Yemek sırasında, insülin salınımı kan şekerini güce dönüştürmek ve kan şekerini düzenlemek için artar.
Glikoz beyin için son derece değerlidir. Beyin başka organlardan daha fazla güce muhtaçlık duyar ve beden tarafından alınan şekerin yarısını beyin kullanır. Glikoz beynin birincil güç kaynağıdır. Bedenin gereksinimlerini karşıladıktan sonra, karaciğerde ve kaslarda glikojen olarak depolanır. Glikoz eksikse, pankreas glukagonu özgür bırakır, bu da karaciğerde depolanmış glikozun kan sirkülasyonuna salınmasını tetikler.
Düşük kan şekeri belirtileri
Düşük kan şekeri düzeylerini söz etmek için kullanılan hipoglisemi, şeker hastası olmayanlarda da görülür.
Hipogliseminin en yyagın belirtileri ortasında titreme, soğuk terleme, yüksek kalp atış suratı, yüz kızarıklığı, açlık ve ileri düzeylerde şuur kaybı bulunur.
Hipoglisemi durumunda şeker yemek gerekir ve şeker hastaları çeşitli ilaçlarını alabilir. Ayrıyeten meyve suyu içmek de önerilir.
Yüksek kan şekeri belirtileri
Yüksek kan şekeri düzeylerini söz etmek için kullanılan hiperglisemi, kanınızda çok fazla glikoz bulunan durumdur. Bu durumun nedeni çok fazla karbonhidrat yemiş olmanız yahut insülinin vazifesini yerine getirememesi olabilir.
Yorgunluk, çok susuzluk ve çok idrara çıkma hipergliseminin en yaygın belirtileridir. Çok yüksek hiperglisemi şuur kaybına, komaya ve hatta vefata neden olabilir.
Tip 1 ve tip 2 diyabet ortasındaki farklar
Tip 1 diyabette, pankreasınız insülin üretmez. Birebir vakitte çocuk diyabeti olarak da isimlendirilir, zira ekseriyetle çocukları ve genç yetişkinleri tesirler.
Tip 2 diyabette, bedeniniz insülini düzgün kullanmaz ve buna insülin direnci denir. Bu, yetişkinlerde görülen en yaygın diyabet cinsidir. Diyet üzere hayat stili alışkanlıklarını değiştirerek ve kan şekerini düzenleyerek tedavi edilebilen diyabet çeşididir.
Yapay tatlandırıcılar yararlı mı?
Tatlandırıcıları kullanmayı bırakırsanız, kan şekeriniz güzelleşebilir. Kimi araştırmalara nazaran, kolay tatlı tat, bedeninizin şekermiş üzere reaksiyon vermesi için kafidir.
Çalışmalar ayrıyeten, yapay tatlandırıcıların bağırsak yansısını bozabileceğini göstermektedir.
Hayat şeklinin değeri
Ömür usulü, kan şekeri üzerinde hayli tesirlidir. Gerilim ve hastalık kan şekerini yükseltir zira karaciğer daha fazla glikoz salmaya başlar. Tıpkı vakitte, kortizol ve büyüme hormonu düzeyleri artar, beden insüline karşı daha az hassas hale gelir. Araştırmalara nazaran, gerilim idaresi teknikleri, kasların gevşemesi ve derin nefes alma kullanarak kan şekeri düşürebilir.
Hareketsizlik insülin hassaslığını azaltır ve insülin ihtiyaçlarını arttırır. Antrenman beden glikozunu kullanır ve insülin hassaslığını arttırır. Kan şekerinizi idmandan 24 saat sonrasına kadar düşürebilir. Araştırmalara nazaran, haftada 30 dakikadan az idman yapanların yüzde 25,4’ü olağandışı kan şekeri düzeylerine sahiptir. Çeşitli araştırmalar, yüksek yoğunluklu aralıklı idmanın (HIIT) glikoz düzeylerini düşürerek ve beyin ve kaslardaki glikoz metabolizmasını artırarak şeker düzeylerini denetim etmenin en güzel yollarından biri olduğunu ortaya koymuştur.
Hayat stili alışkanlıklarıyla irtibatlı olan göbek etrafındaki yağ da kan şekeri için çok kıymetlidir. Araştırmalar, göbek yağına sahip bireylerin diyabet geliştirme riski altında olduğunu göstermektedir. Göbek yağı hormon seviyelerinde dengesizliğe ve insülin direncine yol açar.