Şebnem TURHAN
Dolar/TL’de aybaşında başlayan yükseliş 16 bariyerinin de sorunsuzca aşılmasının ardından hızla sürüyor. Önce 20 Aralık’tan bu yana geçilmeyen 15 direncini kıran dolar/TL pazartesi günü kabine toplantısından enflasyona endeksli ürünün çıkacağı beklentisiyle bir duraklasa da beklentiler gerçekleşmeyince 16 lira bariyerini de sorunsuzca aştı. 9 Mayıs’ta 15 lirayı geçen dolar sadece 15 günün ardından 16 lirayı da aştı. Dün de dolar/ TL 16.37 lirayı geçti.
PPK’da bir değişiklik beklenmiyor
Hızla yükselen dolar/TL’nin gölgesinde bugün Merkez Bankası Para Politikası Kurulu toplantısı yapılacak. Yüzde 70’e dayanan nisan enflasyonu ve kurdaki çalkantının da etkileyeceği yüksek çıkması öngörülen mayıs enflasyonuna karşın PPK’dan yüzde 14 politika faizinde bir değişiklik beklenmiyor. Piyasa uzmanları dün özellikle yoğun bir kurumsal talep yaşandığını yabancı çıkışının da halen sürdüğünü belirtirken kamunun piyasada etkin olmadığını dile getirdi. Analistler 16.5-17 seviyelerine doğru hareketin sürebileceğini söylerken uluslararası kurumlar ve yurtiçi piyasa uzmanlarının yılsonu dolar/TL beklentileri de yükseldi.
Dolar/TL dün gün içinde yüzde 1,5, bu hafta yüzde 3, bu ay yüzde 10’u aşan yükseliş yaşadı. Yılbaşından bu yana dolar/TL’deki çıkış ise yüzde 22’yi buldu. Türkiye’nin 5 yıllık ifl as risk primi CDS’leri önceki gün 730 puana çıkarken dün 724 puan seviyesinde bulunuyordu. Uluslararası yatırım bankası HSCB dün dolar/TL için yılsonunu tahminini 16.5’tan 17.5 liraya yükseltti. Banka ekonomistleri, ayrıca 3. çeyrekte enflasyonun yüzde 90’lara yaklaşabileceğini de öngördü. Merkez Bankası Piyasa Katılımcıları Anketi’nde de katılımcıların yılsonu dolar/TL beklentisi 17.57 lira seviyesinde bulunuyor.
Enflasyona 5-6 puanlık kur etkisi gelebilir
Dolar/TL’de yükseliş zaten çok yüksek seviyelerde bulunan ve beklentilerin daha da yükselmesi yönünde olan tüketici enflasyonuna da olumsuz etkide bulunuyor. Uzmanların hesaplamasına göre dolar/TL kurunda gerçekleşen yüzde 10’luk artışın enflasyonu 2-3 ayda yüzde 2 seviyesinde artırıyor. Son dönemde bu etkinin en az yüzde 5-6’ya çıktığını kaydeden ekonomistler kurların biraz daha böyle devam etmesi durumunda önümüzdeki iki ayda enflasyona 5-6 puan ilave kur etkisi gelmesinin muhtemel olduğuna dikkat çekiyor.
Piyasa uzmanlarının verdiği bilgiye göre kamu son günlerde piyasada çok etkin satış yapmasa da yer almasa da IMF tanımlı net uluslararası döviz rezervlerinde kayıp sürüyor. Ekonomist Haluk Bürümcekçi’nin yaptığı hesaplamalara göre TCMB’nin döviz satışları ocak-nisan döneminde 30 milyar doları aştı. Bürümcekçi, satışların mayıs ayında daha da yoğunlaştığını günlük analitik bilanço verilerinden hareketle söylenebileceğini belirterek “Nitekim, banka swapları ile düzeltilmiş net uluslararası rezerv büyüklüğünün mayıs ayı ilk 20 günü sonunda 7.7 milyar dolar daha gerilediğini hesaplamaktayız” dedi. Merkez Bankası’nın geçen haftaya ilişkin döviz rezervleri bugün açıklanacak verilerde görülecek. Önceki hafta net uluslararası döviz rezervi bir haftada 3.5 milyar dolar düşüşle 11.53 milyar dolara gerilemişti.
Döviz sağlayıcı yeni bir araç bulunmalı
Reuters’ın haberine göre de birçok döviz işlemcisi de benzer şekilde mayıs ayı başından beri TCMB’nin döviz satışlarına hız verdiğini ve günlük net 0.5 milyar dolar üzerinde rezerv kaybına neden olacak döviz satışı yapıldığını ve bunun da geçtiğimiz aylara göre satışların arttığı anlamına geldiğini belirtti.
Öte yandan Merkez Bankası’nın rezerv artırıcı hamlelerinde de ihracat ve turizm gelirinin yüzde 40’ının satılması dışında kur korumalı TL mevduatta bir durgunluk yaşanıyor. Uzmanlar rezerv artırıcı ve kuru dengeleyici politikalara devam edilecek ise yeni bir döviz yaratıcı hamle ihtiyacı olduğuna dikkat çekerken enflasyona endeksli tahvil olarak bir süredir konuşulan ürünün özellikle bireysellerin döviz mevduatında bir çözülme yaratıp yaratmayacağının da takip edileceğini dile getirdi.
Kurda yaşanan hareket spekülatif değil kurumsal talep kaynaklı
Marbaş Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı Soner Kuru, kurda yaşanan hareketin spekülatif olmadığını kurumların reel döviz ihtiyacından kaynaklandığına işaret etti. Kuru, “Dolar TL’de mayıs başından bugüne 14.70 – 16.30 hareketi ile kabaca yüzde 10’luk bir yukarı hareket var. Bu yükseliş daha önce dönem dönem gördüğümüz spekülatif talep olarak görünmüyor. Kur Korumalı Mevduat ürünü tasarrufl arın döviz olarak değerlendirilmesi noktasındaki talebi karşıladı. Henüz 6 ay gibi bir zamanda KKM’de 848 milyar TL mevduat toplandı, bu rakam toplam TL mevduatın yüzde 30’u anlamına geliyor. KKM öncesi 210 milyar dolara kadar yükselen döviz mevduat hesapları özellikle sağlanan teşviklerin ardından tüzellerin döviz satışıyla mart ayında 188 milyar dolara gerileri, yani piyasaya 22 milyar dolar buradan geldi, ancak mart ayından itibaren burada bir dip oluştuğunu görüyoruz, DTH’lar marttan beri yatay seyrediyor” dedi. Diğer taraftan cari açığın yüksek olduğunu ve nisan – mayıs dönemi itibariyle cari açığın 30 milyar dolara yaklaşacağını kaydeden Kuru şöyle konuştu:
“Ekonomide ihracat güçlü ama ihracatımızın ithalat bağımlılığı yapısal sorun olmaya devam ediyor, diğer bir yandan artan enerji maliyetleri burayı negatif etkiliyor. Cari açığın finansmanı noktasında ise yabancı sermaye girişi oldukça kısıtlı. Yıl başından beri hisse senedi piyasasından 2 milyar, devlet iç borçlanma senetlerinden ise 1.2 milyar çıkış var. Bu dengeler noktasında son dönemde oluşan talebin dış açığı karşılamak üzere tüzellerden geldiği görünüyor. Önümüzdeki birkaç ay turizm gelirleri finansman noktasında yardımcı olabilir ama negatif reel faiz ortamında ısıtılan iç talep neticesinde cari açık derinleşiyor ve turizm gelirlerinin tek başına burayı finanse etme ihtimali zayıf.”
Kuru, ekonomi politikaları noktasında benimsenen düşük faiz düşük enflasyon getirir modelinin 6 aylık süreçte çalışmamış göründüğünü vurgulayarak bu noktada reel faizlerin pozitif bölgeye çekilmediği sürece kurda yukarı hareketin devamı öngördüklerini vurguladı.