Ahmet Boyacıoğlu
Tanınmış, daha evvel Altın Palmiye kazanmış direktörlerin, hiçbir özelliği olmayan, hayli sıradan sinemalarının yarışa seçilmesi her yıl yaşadığımız ve artık kanıksadığımız bir durum. Geçen yıllarda Ashgar Farhadi ve Michael Haneke’nin sinemaları büyük bir hayal kırıklığı yaratmış, eleştirmenler ne yazacaklarını şaşırmışlar, “Bir evvelki sineması güya daha iyiydi” üzere anlamsız cümleler havada uçuşmuştu. Sanki şenlik idaresine “Usta Direktörlerin Vasat Filmleri” isimli bir kısım önerilse, nasıl reaksiyon verirler?
Bir de durup durup birebir sineması çeken, vakitle isimleri sinemalarının önüne geçen direktörler var. Kimilerini siz de tanıyorsunuz lakin isimlerini paylaşmayacağım zira dedikoduya girer. Yarışta Belçika-Fransa üretimi “Tori ve Lokita” isimli sinemalarıyla (kim bilir kaçıncı kez) yer alan Jean-Pierre ve Luc Dardenne Kardeşler bu cins direktörlerden. Sinema Afrika’dan Belçika’ya kaçak yollardan gelen bir çocuk ve genç bir kızın öyküsünü anlatıyor. Kısa özet ve ana fikir, ‘ülkenden kaçmak zorunda kalıp bir Avrupa ülkesinde hayata tutunmaya çalışıyorsan başına her türlü bela gelir’ olarak özetlenebilir.
‘CANNES, DARDENNE KARDEŞLER’İ ÇOK SEVER’
1999 yılından bu güne Dardenne Kardeşler’in Cannes muvaffakiyetleri saymakla bitmez. “Rosetta” ve “Çocuk” ile Altın Palmiye, “Lorna’nın Sessizliği” ile En Uygun Senaryo, “Oğul” ile En Düzgün Erkek Oyuncu, “Bisikletli Çocuk” ile Heyet Büyük Mükafatı ve “Genç Ahmed” ile de En Düzgün Direktör Ödülleri’ni kazandılar. Şenlikten mükafatsız dönen “İki Gün, Bir Gece”, aslında en âlâ sinemalarından biridir. Ayrıyeten Cannes, Dardenne Kardeşler’i çok sever. Sinemanın galasında, salondan içeri girdiklerinde herkes ayağa kalkıp kendilerini dakikalarca alkışladı. Bütün bunlar göz önüne alındığında bu küçük ve sıradan sinemanın bir ödül alma mümkünlüğünün yüksek olduğunu kabul etmek gerekiyor. Bir öteki gerçek, yarış kısmındaki 21 sinemanın neredeyse yarısının kimse tarafından beğenilmediği. Karşılaştığım birçok kişi, Fipresci değerlendirmesinde 5 üzerinden 4.33 ile Muhakkak Bir Bakış Bölümü’nün en yüksek puana sahip olan sineması “Kurak Günler”in neden müsabakada olmadığını sorguluyor.
David Cronenberg’ün kaygı sineması “Crimes of the Future”dan uzak durmayı tercih ettim. Kimileri için çok değerli bir direktördür, ben sinemalarını hiç sevmem. Duyduğuma nazaran birçok izleyici, sinema oynarken salonu terk etmiş. Kalanlar da sinema bittikten sonra yedi dakika boyunca ayakta alkışlamış. Zevkler ve renkler değişiyor.
NAPOLİ’DE GEÇEN TUHAF BİR KISSA
Yarışta yer alan Mario Martone imzalı İtalyan-Fransız ortak üretimi “Nostalgia”, isminin çağrıştırdığı üzere nostaljik bir anne-oğul bağlantısı olarak başlıyor. Kırk yıl boyunca yurt dışında yaşamış olan Felice, yaşlı annesini görmek için doğduğu kent olan Napoli’ye geliyor. On beş yaşında ülkesini terk ettikten sonra Lübnan, Güney Afrika ve Mısır’da yaşamış, bir inşaat firması sahibi, hali vakti yerinde bir adam. Bir öteki kıymetli detay da İslam dinini seçmiş olması. Neden daha evvel hiç İtalya’ya gelmediğini bilmiyoruz. Felice, annesinin vefatından sonra da kentten ayrılmıyor, kilisenin papazıyla arkadaş oluyor ve gençliğinde daima birlikte olduğu en yakın arkadaşını aradığını söylüyor. Fakat arkadaşı kentin mafya başkanı ve herkesin çok korktuğu tehlikeli bir kişi. Bu ortada papazı çok daha yakından tanıyoruz, kendisi şenlikteki sinemalarda gördüğümüz en hümanist karakter, herkesle ilgileniyor. Gençler için cümbüşler düzenliyor, spor yapmalarını sağlıyor, topladığı bağışlarla bir orkestra oluşturuyor.
Felice ile birlikte Napoli’yi gezme imkanını da buluyoruz, yer altı mezarları çok değişik. Napolililer daima pencerelerden bakıyorlar. Ortada mafya kentte terör estiriyor. Mafya önderi ile papaz birbirlerinin can düşmanı. Benim dikkatini çeken bir diğer husus, mafyanın bol olduğu kentte hiç polis görmememiz. Felice uygunca kente yerleşiyor, bir konut satın alıyor, kiliseye takılan gençlerle arkadaşlık kuruyor. Mısır’daki hoş eşiyle ortada telefonla konuşuyor. Bayan da çok sabırlı, aylar geçiyor, ne Felice Mısır’a gidiyor, ne de bayan Napoli’ye geliyor.
Napoli’de geçen tuhaf bir kıssa ile karşı karşıyayız. Felice’nin en büyük isteği mafya önderi eski arkadaşı ile tekrar karşılaşmak ve konuşmak. Biraz “Bir Vakitler Amerika’da”yı anımsatan sinemanın sonunu da varsayım etmek çok kolay. Napoli’deyiz ve işin içinde mafya var. Son sahnede nostaljinin düzgün bir şey olmadığını anlıyoruz.
Anlayamadığımız bu sinemanın müsabakaya neden seçildiği…