Türkiye’de havacılık iktisadına hakim, bölümün duayenlerinden Alper Eliçin, Atatürk Havalimanı için dikkat çeken bir tahlil önerisi sundu. Eliçin, teklifini ayrıntılarıyla SÖZCÜ aracılığıyla açıkladı.
Türkiye’de havacılık bölümünde herkesin hürmet duyduğu seçkin isimlerden, Pegasus Havayolları Eski Kurucu Ortağı – Havacılık Danışmanı Alper Eliçin, Atatürk Havalimanı tartışmalarına çarpıcı bir tahlil teklifiyle katıldı.
Havacılık iktisadına en hakim isimlerden Alper Eliçin, hastane inşaatıyla başlayıp iki yıldır devam eden ve son günlerde millet bahçesi inşaatı için iş makinelerinin aprona girmesiyle alevlenen Atatürk Havalimanı’nı SÖZCÜ’ye kıymetlendirdi.
İşte Türkiye havacılık kesiminin duayenlerinden Alper Eliçin’in SÖZCÜ okurları için sürecin başından bu yana Atatürk Havalimanı’nda yaşananlarla ilgili tespitleri ve tahlil önerisi:
“İKTİDAR İNATLAŞIYOR”
Bugünlerde Atatürk Havalimanı yeniden manşetlerde. İktidar ve muhalefet bu mevzu üzerinde şiddetli bir tartışma içerisinde… STK’lar ve kamuoyu da bu tartışmanın içerisinde. Ayrıyeten tartışma iktidar tarafından maalesef inatlaşma noktasına getirilmiş durumda. Daha imar planı değişmeden, ruhsat alınmadan bir inşaat şirketinin işe başlaması da bunun ispatı.
“MİLLİ SERVET TAHRİP EDİLİYOR”
Havacılık bölümünde uzun yıllar çalışmış bizler için bu çok hüzün verici. Ulusal servet tahrip ediliyor. Yeni İstanbul Havalimanı da yanılgılı yer seçimi, yanlış ihale siyaseti ve bunun getirdiği finansman modeli ile uzun yıllar ülkenin fakirleşmesine katkı vermeye devam edecek. İleriye dönük bu ziyanlara tek tek göz atacak olursak;
“FAİZ YÜKÜ HER GEÇEN GÜN ARTACAK”
Son derece kıymetli bir finansman modeliyle yapılan bu yatırım için kullanılan kredileri uzun yıllar Türkiye geri ödemek zorunda kalacak. Artan global enflasyonun sonucu olarak tüm dünyada faizler arttığından değişken faizle alınan bu kredilerin (faiz) yükü de her geçen gün artacak. Havalimanına yolcu garantisi ismi altında Hazine garantisi verildiğinden bu yük uçan açmayan herkesin sırtına artarak binecek. Tıpkı Osmangazi, Yavuz Selim, 1915 Çanakkale Köprüsü, Boğaz Tüp Geçişi, Akkuyu Nükleer Santrali ve pek çok kent hastanesinde olduğu üzere.
“ÇEVRE TAHRİBATINA NEDEN OLDU”
İstanbul Havalimanı nitekim büyük oranda üzerinde ağaç örtüsü bulunan bir ormanlık yerde kurulmadı. Lakin, Kuzey Ormanları’nda açılan otoyollar, maden ocakları ile önemli bir tahribat meydana getirdi. Kentin kaçınılmaz olarak kuzeye gerçek gelişecek olması nedeniyle de bölgede pek çok imarlı ve imarsız yapılaşma ortaya çıkacak, asıl büyük etraf tahribatı o vakit oluşacaktır.
“METRO ÖNEMLİ KÜLFET”
Hala yapılmakta olan Halkalı-Havalimanı-Zincirlikuyu metro sınırına ihtiyaç, havalimanının yanlışlı yer seçimi yüzünden ortaya çıkmış olup, önemli bir ek mali külfet yaratacaktır.
“İŞLETME MALİYETLERİ BİLETLERİ FİYATLARINI ETKİLEYECEK”
Meteroloji uzmanlarının ikazlarına karşın ağır yağmur ve kar alan bir toprakta oluşturulan, inşa edilen havalimanı, 2022 kışında kar nedeniyle sınıfta kalmış, yolcular uçaklarda, terminalde ve otoyollarda mahsur kalmıştır. Bu sıkıntılar önümüzdeki yıllarda kısmen çözümlenebilse de işletme maliyetlerini arttıracak, bu da bilet fiyatlarına olumsuz tesir yapacaktır.
“PİSTLER YANLIŞ KONUMLANDIRILIDI”
Pistler kusurlu konumlandırıldığından yan rüzgara açık olup, bu durum iniş kalkış frekansalarını olumsuz etkileyecek, iptaller, gecikmeler ve öteki havalimanlarına yönlendirmeler sonucu havayolları için işletme zararlarına yolcular içinse mağduriyetlere neden olacaktır.
“EN BÜYÜK ZİYANI THY GÖRECEK”
Bu havalimanını en çok kullanan havayolu olan THY bu durumdan rekabet ettiği yabancı havayollarına nazaran daha fazla ziyan görecek, rekabetten olumsuz olarak etkilenecektir. En berbatı olumsuz meteorolojik şartlar nedeniyle havalimanında kaza riski yüksek olacaktır.
Havalimanı pistleri ve taksi yolları çok geniş bir alana yayıldığından iniş kalkış sürecinde uçakların taksi mühleti de uzamış olduğundan, operasyon maliyetleri artmış, bu yük de bilet fiyatları üzerinden yolcuya yüklenmiştir.
“SABİHA GÖKÇEN İKİNCİ PİSTİ ŞUURLU GECİKTİRİLİYOR”
İstanbul Havalimanı’nın elden geldiğince doluluğunu artırmak için Sabiha Gökçen Havalimanı’nın ikinci pisti şuurlu olarak geciktirilmekte, İstanbul’un Anadolu Yakası, Kocaeli, Düzce, Yalova ve Bursa’da yaşayan vatandaşların Sabiha Gökçen’i faal kullanması engellenmektedir.
“İGA’NIN İKİNCİ ÜÇÜNCÜ FAZI İÇİN UYGUN KREDİ İMKANSIZ”
Havalimanının şu ana kadar birinci evresi tamamlanmış durumdadır. Daha ikinci ve üçüncü basamağına başlanmamıştır. İstanbul Havalimanı’nın başka fazları için 4 milyar Euro daha para bulunması gerektiği belirtiliyor. Bugünün kaidelerinde bu parayı bulmak çabucak hemen imkansız olup, bulunsa bile bu meblağ lakin tefeci faizi ile sağlanabilecektir. Sonuçta Türkiye’nin on yıllarca ödeyeceği vahim borçlara bir ek daha gelecektir.
“ATATÜRK’TEKİ YIKIMIN İKİ NEDENİ VAR”
Tüm bu kaideler kelam konusu iken Atatürk Havalimanı millet bahçesine dönüştürülmek üzere tahrip edilmekte ve ulusal bir kıymetimiz yok edilmektedir. Bu yıkımın iki büyük nedeni olduğu düşünülmektedir:
Seneye ortaya çıkması muhtemel olan bir iktidar değişikliğinde İstanbul Havalimanı’nı yapan firmaların kendini inançta hissetmediği anlaşılmaktadır. Zati projenin başında ortak olan beş firmadan üçü paylarını satarak projeden çıkmıştır. Öbür iki firmanın ise, yeniden birebir nedenlerle paylarını Arap, Çinli ve İngiliz yatırımcılara satarak projeden çekilmeyi düşündükleri tezi uygunca yaygınlaşmıştır.
Her ne kadar yatırımcılara işletme müddetince İstanbul’un Avrupa Yakası’nda diğer bir havalimanından yolcu nakliyeciliği yapılmayacağı garantisi verilmişse de, tekrar savlara nazaran potansiyel alıcılardan kimileri muhtemel iktidar değişikliğinde bu imtiyaz hususunun iptal edilmesinden tasa etmekte, o nedenle Atatürk Havalimanı’nın geri dönülmeyecek biçimde yıkılmasını istemektedir.
“İKİ HAVALİMANI BİRLİKTE KULLANILABİLİR”
Başta Turizm bakanı olmak üzere kimi siyasetçiler Atatürk’ün pistleriyle İstanbul Havalimanı pistlerine yaklaşımın üst üste bindiğini bu nedenle Atatürk’ün kuzey-güney doğrultusundaki pistlerinin artık kullanılamayacağını sav etmektedir. Fakat bu sav çok tartışmalıdır. Hakikaten bahse teknik olarak sayın bakandan çok daha vakıf olan Emekli Hava Pilot Tümgeneral İrfan Sarp İstanbul üzere kentlerde üç ve daha fazla havalimanına ihtiyaç olduğunu, Atatürk, İstanbul ve Sabiha Gökçen havalimanlarının nasıl birlikte çalışabileceğini, anlatmış Atatürk’ün kuzey pistleriyle İstanbul Havalimanı pistlerinin nasıl birlikte çalışabileceğini ayrıntılandırmış ve bunu çizimlerle desteklemiştir.
“ATATÜRK HAVALİMANI, İSTANBUL HAVALİMANI İŞLETMECİLERİNE DEVREDİLSİN”
Türkiye’de hala sürmekte olan toplumu kutuplaştırmaya yönelik politik ortamda bu mevzunun tahlili kolay görülmemektedir. O nedenle 10 Şubat 2019 tarihinde kaleme aldığım lakin politik ve/veya ticari nedenlerle hiç bir yerde yayınlatamadığım bir makalemde gündeme getirdiğim bir öneriyi bugün tekrar gündeme getirmek istiyorum.
Teklifim de Atatürk Havalimanı’nın İstanbul Havalimanı yatırımcıları/işletmecilerine devredilmesi…
“HERKES KÂRLI ÇIKACAK”
Bu sayede, alanda ve etrafındaki kamu ve özel dalın tüm alt ve üst yapılarının, yani ulusal servetin kullanımına devam edilmesi mümkün olacaktır. İstanbul Havalimanı işletmecileri bu sayede hem yeri yanlışlı olan yeni havalimanında hava koşulları vs üzere nedenlerle çıkabilecek problemlerde operasyona takviye olabilecek alternatif bir altyapıya sahip olacak, hem de havalimanına ileride yapılacak ikinci ve üçüncü basamak yatırımlarını geciktirebilecektir. Bu sayede 4 milyar Euro’luk finansman yükünü vakte yayarak hafifletebilecek, dolaysıyla ileride daha uygun şartlarda kaynak sağlamak imkanını elde edebilecektir. İstanbul Havalimanı yatırımcıları havalimanlarının işletme hakkını kendi elinde tutsa da argümanlardaki üzere satsa da karlı çıkacaktır.
Kamu ve hasebiyle toplum ek bir yatırım maliyetini garanti etmekten kurtulacak, kelam konusu kaynak kamu tarafından daha aktif formda kullanılabilecektir. Sonuçta vatandaş, yatırımcı şirketler, İstanbul’un tabiatı ve kamu maliyesi bu işten çıkarlı çıkacaktır. İşte size kazan-kazan bir projeye örnek…