Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Rusya ve Ukrayna ortasında 24 Şubat’ta başlayan savaşın 3. ayında AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Bir devletin öteki bir devleti yenebileceğini belirten Kuleba, “Bir devlet, büyük olsa bile rastgele bir terör kümesini yenebilir fakat bir devlet, halkı yenemez. Rusya, Ukrayna halkını asla yenemeyecek. Bunun bizim için katiyetle bir halk savaşı olması, zaferimiz ve topraklarımızın kurtuluşu manasına geliyor.” tabirini kullandı.
“Donbas’ta dehşetli bir savaş yaşanıyor” diyen Kuleba, “Burada her şey savaş sinemalarında olduğu üzere; ataklar, tanklar, ağır silahlar, uçaklar, yakın dövüş, siperler… Rusya, Donetsk ve Luhansk bölgelerinin idari sonlarına ulaşmayı planlamasına karşın bunu yapamadı. Ruslar, sıkışıp kaldı. Bu, orada ‘zafer elde ettiğimiz’ manasına geliyor. Rusların hücumları kıymetli ölçüde yavaşladı.” değerlendirmesinde bulundu.
Rusya’nın Ukrayna’da yeni bölgeleri süreksiz olarak ele geçirdiği, bunların ortasında Herson, Zaporijya, Mariupol dahil Donetsk bölgelerinin bulunduğu bilgisini paylaşan Kuleba, şöyle devam etti:
“Rusya, bu bölgelerde köklerini salmaya, egemenliğini sağlamaya çalışıyor. Lakin 2014’ten farklı olarak Rusya’nın çok büyük bir sorunu var; Rusya’nın burada iş birlikçi bulması güç. Ruslarla iş birliği yapmayı kabul edenlerin kâfi sayıda olmaması da halk savaşının bir öbür delilidir.”
Kuleba, Ukrayna topraklarının Rus füzeleriyle acımasız formda vurulduğuna işaret ederek, “Cephe çizgisinden 1000 kilometre uzakta bir evdeyseniz, gece bir füzenin gelip gelmeyeceğinin garantisi yoktur. Kiev’de bu gece birkaç kere hava saldırısı uyarısı yapıldı.” dedi.
“Boş ellerle zafer elde edemeyiz”
Ukrayna’ya yapılan askeri takviyeye dikkati çeken Kuleba, Rusya’nın saldırmasıyla yıllardır Ukrayna’ya silah vermekten vazgeçen ülkelerin konumlarını değiştirdiğini ve silah dayanağı yaptığını lisana getirdi.
Kuleba, Ukrayna halkının yeterli savaşçı olduğuna dikkati çekerek, “Zaferin tanımının, Ukrayna halkının karakteri ve dostlarımızın silahlarıdır. Biz savaşmayı, topraklarımızı ve konutlarımızı muhafazayı âlâ biliyoruz lakin boş ellerle tank ve uçaklarla savaşırsak, zafer elde edemeyiz. Dünyanın her yerinden dostlarımızın yardımı çok değerli. Bu silahlar, alanda muvaffakiyet elde etmemize yardımcı oldu fakat başarılarımızın kilit faktörü, karakterimiz ve irademizdir.” diye konuştu.
Türkiye’nin savaş periyodunda İstanbul Boğazı’nı savaş gemilerine kapatmasının kıymetli olduğunu vurgulayan Kuleba, “Türkiye ve Ukrayna, itimada dayalı münasebete sahiptir. Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yaptıkları işlerle sağlam olduklarını birbirine kanıtlamış iki liderdir. İki önder ortasındaki bağlantılar, ikili ilgilerimizin temelidir.” tabirini kullandı.
Türkiye ile geçmişten gelen iş birliklerinin olduğuna dikkati çeken Kuleba, Türkiye’nin savaş devrinde yürüttüğü Rusya ve Ukrayna ortasındaki ara buluculuk rolünü çok önemsediklerini kaydetti.
Kuleba, Türkiye ile Ukrayna bağlantısında diplomatik kanallar üzerinden rahatça ve itimat içinde konuşabildiklerini ve tahliller bulabildiklerini aktardı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dengeli kararlar aldığını lisana getiren Kuleba, bu kararların Karadeniz’in güvenliği için kıymetli olduğunu söyledi.
Ukrayna müzakereye hazır
Kuleba, Türkiye’nin teşebbüsleriyle martta Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile Antalya’da görüştüğünü, Rusya ve Ukrayna heyetlerinin de İstanbul’da toplantı yaptığını hatırlattı.
Ukrayna’nın müzakereleri durduran taraf olmadığın savunan Kuleba, şöyle devam etti:
“Rusya ile müzakereleri sürdürmeyi hiçbir vakit reddetmedik lakin diyaloğun Rus ültimatomları biçiminde olması konusunda da anlaşmadık. Ruslar, müzakerelerde gelip evrak veriyor ve ‘uygulayın’ diyor. Bunu hiçbir vakit kabul etmedik ve kabul etmeyeceğiz. İstanbul’daki toplantıdan sonra Rusya’nın ültimatom lisanını kullanmaya devam ettiğini ve tahlil arayışına hazır olmadığını gördük. Donbas’ta geniş çaplı operasyon başladığında, Rusların barışı değil savaşı seçtiğini gördük. Ruslar, 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’nın en büyük savaşının yaşandığı Donbas bölgesinde geniş çaplı bir atak operasyonu düzenlerken, müzakerelerden nasıl konuşabilirler.”
Rusya ile müzakerelere hazır olduklarını lisana getiren Kuleba, lakin “Rusya’nın ültimatomlar yerine karşılıklı hürmete dayalı tahliller arayışında olması, savaşın yerine diplomasiyi seçtiğini göstermesi ve taarruzlardan vazgeçmesi gerektiğini” vurguladı.
Kuleba, “Rusya, sis perdesi taktiğini uyguluyor. Rus temsilcileri, yapan müzakerelerden yana olduğunu açıklıyor ancak aslında Ruslar, Ukraynalıları öldürmek ve yeni topraklar ele geçirmek için yüzlerce tank, uçak ve binlerce asker gönderiyor. Bu formda işler yürümez.” tabirlerini kullandı.
Öteki bir ülkenin hâkim topraklarına saldıran ve hükümran bir devlete ültimatom koyan taraf olmadıklarını belirten Kuleba, müzakere bahtını her vakit kullanmaya hazır olduklarını lisana getirdi.
“Rus askerlerin külliyen topraklarımızdan çıkması gerekiyor”
Kuleba, maksatlarının “savaşı bir an evvel Ukrayna’nın zaferiyle sona erdirmek” olduğunu belirterek, tıkanan müzakerelere dikkati çekti. “Müzakereler, diplomaside her vakit karşılıklı taviz demektir.” diyen Kuleba, şunları kaydetti:
“Asla taviz vermeyeceğiz ögeler var. Üzerimize dünyanın yarısı gelse bile ve bizi taviz vermeye zorlasa da bunu yapmayız. Bunlardan biri Ukrayna’nın toprak bütünlüğüdür. Topraklarımızın rastgele kesiminin alınmasını asla kabul etmeyeceğiz. Rus ordusunun, Ukrayna’nın topraklarında kalmasını asla kabul etmeyeceğiz. Rus askerlerin büsbütün topraklarımızdan çıkması gerekiyor. Ayrıyeten çatışma çizgilerini birbirinden ayıracak ve durumu donduracak yeni temas sınırlarına gereksinimimiz yok. 8 yıl bunu yaşadık. Temas çizgisinin olması tarafındaki yaklaşımın yeni bir savaşa yol açacağını gördük.”
Kuleba, Ukrayna’nın dış siyasetini Rusya’nın değil Ukrayna halkının belirleyeceğini söyledi.
“Rusya’ya yönelik yaptırımlar kâfi değil”
Batı ülkelerinin Rusya’ya yönelik savaş nedeniyle çok sayıda yaptırım uyguladığına işaret eden Kuleba, bu yaptırımların kâfi olmadığını, kendilerinde “karışık” hisler oluşturduğunu belirtti.
Kuleba, şu tabirleri kullandı:
“Bir yandan bu yaptırımlar çok güçlü ve çalışıyor. Rusya’nın yeni silahlar üretemeyerek Ukrayna’ya karşı kullanamadığını görüyoruz. Zira Ruslar, yaptırımlar nedeniyle silahlar için gerekli modülleri elde edemiyor. Lakin Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, Rus gazı ve petrolünü reddetmediğinde yaptırımlar çok tesirli olamaz. AB, bir yandan Ukrayna’yı güçlü bir halde destekliyor öbür yandan Rus petrolü ile gazın tedariki için on milyonlarca avro veriyor. Yani iki defa ödeme yapılıyor. Evvel bu para, Ukrayna’yı yok etmekle uğraşan Rusya’ya gönderiliyor. Bununla birlikte AB, Ukrayna’ya maddi dayanak veriyor. Bu saçma, rasyonel ve istikrarlı bir karar değil.”
Kuleba, Rusya ile ticaret yapılmasının “doğru olmadığını” yabancı şirketlerin Rus piyasasından çıkması gerektiğini savundu.
“Buğday problemini çözmek için uğraşıyoruz”
Ukrayna’nın limanlarının Rusya tarafından bloke edildiğini belirten Kuleba, Rusya’nın, Ukrayna limanlardaki tahılı çalarak, diğer ülkelere satmak için gönderdiğini ve bunun tüm ülkelerce engellenmesi gerektiğini söyledi.
Besin sıkıntısının tek sorumlusunun Rusya olduğunu ileri süren Kuleba, bu sorunun Ukrayna limanlarındaki blokajın kaldırılmasıyla çözüleceğini tabir etti.
Ukrayna’nın dünyadaki besin güvenliğinin garantör rolünü yerine getirmesinin Rusya tarafından engellendiğini vurgulayan Kuleba, “BM ve AB ile iki senaryo üzerinde çalışıyoruz. Birinci evvel, Odesa’daki limanın açılması kelam bahsidir. Bu askeri açıdan çok karmaşık bir bahis. Asıl problem, tahıl taşıyan ticari gemilerin batmamalarını sağlamaktır.” diye konuştu.
Kuleba, Romanya, Polonya ve Baltık ülkelerindeki limanlar ile demir ve kara yolu kontağını kurduklarını aktardı.
“Azovstal’den çıkan askerlerimizi takas etmeye hazırız”
Ukraynalı askerlerin ve sivillerin Mariupol kentindeki Azovstal Metalürji Fabrikası’ndan geçen hafta çıktığını hatırlatan Kuleba, bu bahiste Birleşmiş Milletler (BM) ile Memleketler arası Kızılhaç Komitesine (ICRC) teşekkür etti.
Kuleba, Azovtal fabrikasından çıkan askerlerin süreksiz olarak denetim altında olan Ukrayna’nın topraklarında bulunduğunu, askerlerin hayatının her şeyden kıymetli olduğunu ve bu askerleri takas etmek istediklerini söyledi.
Kuleba “Elbette maksadımız, onları Ukrayna’nın denetimindeki topraklara getirmek. Gayemiz onları takas etmek lakin bu o kadar hassas bir mevzu ki biz yalnızca her şeyin yolunda gitmesi ve konuta dönmeleri için dua edebiliriz. Takas, askerlerimizi konuta getirmenin temel senaryosudur. Bu hususta rastgele bir yorumda bulunmam, askerlerimizin hayatını riske atmak demektir.” diye konuştu.
“Rusya global çapta izole edildi”
Savaşın memleketler arası bağlar açısından kimi değişikliklere yol açtığını belirten Kuleba, Rusya’nın dünyadaki konumlarının “radikal” biçimde değiştiğine dikkati çekti.
Kuleba, Rusya’nın petrol ve gaz ticareti dışında global çapta izole edildiğini ve dünya iktisadından kopmuş durumda olduğunu tabir ederek, “Rus iktisadının düşüşünün hızlandırılması kıymetli. Bu, güç bir süreç. Bu süreç, kanlı ve yorucu olacak lakin bu süreç artık durdurulamaz. Değişik tarafı, Rusya’ya bu yolu kimse dayatmadı. Rusya, bu yolu kendisi seçti.” dedi.
Kuleba, savaştan sonra ABD ile Çin’in güçleneceği öngörüsünde bulunarak, “uluslararası kuruluşların Rusya’nın statüsünün zayıflamasıyla bu iki ülkeye başvuracağını ve onlarla problemlerini çözeceğini” kaydetti.
Bakan Kuleba, “Ülkeler, ABD ve Çin’in etrafında gruplaşacak. Amerikalılar ve Çinliler ile rekabet edemeyecek güçler olacak. Fakat bu güçler, dengeyi korumak için kâfi güce sahip olacak. Bunların ortasında Hindistan ve Türkiye de olabilir. Dünyanın nizamı bu biçimde olabilir.” diye konuştu.