Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığınca İstanbul’da düzenlenen ve 2 gün sürecek Türkiye-Afrika Medya Doruğu’nda Namibya, Gine, Senegal ve Türkiye’den gazeteciler “dijital kuşatma altında gazetecilik” başlıklı panelde konuştu.
25 Mayıs Afrika Günü münasebetiyle düzenlenen aktifliğe, 45 Afrika ülkesinden 80 basın mensubunun yanı sıra Afrikalı diplomatlar ile kamu kurumlarının yöneticileri, medya temsilcileri, akademisyenler, özel dal ve sivil toplum kuruluşlarından temsilciler katılıyor.
“Artık eskisi kadar haber üzerine vakit harcanmıyor”
Anadolu Ajansı Teyit Çizgisi Editör Yardımcısı Ömer Faruk Görçin, haberlerin evvelden olduğu üzere radyo, gazete ve televizyonlar yerine, toplumsal medya aracılığıyla alınmaya başladığını kaydetti.
Toplumsal medyanın birinci haber kaynağı haline geldiğini, çeşitli politik çıkar kümelerinin devletlerin, şirketlerin manipülasyona açık içerikler ortaya koymaya başladığını belirten Görçin, “Bu da hasebiyle haber üretimini de değiştirmiş bir hale getirdi aslında. Artık eskisi kadar bir haber üzerinde vakit harcamıyor gazeteciler. Artık eskisi kadar bir haber üzerinde para da harcanmıyor.” dedi.
Konuşmasında öz tenkitte bulunduğunu aktaran Görçin, “Bu, bir yarış haline geldi ve artık işin randımanlarına, araştırmacılığa çok fazla vakit harcamaktan çok, ‘Daha fazla dikkati cazibeli içerik ortaya koyalım’ daha kıymetli hale gelmeye başladı lakin bu natürel, işlerin değişmesi birazcık da gazeteciler açısından, kaliteli işi yapmak isteyen gazeteciler açısından kendileri daha farklı taraflara götürmeleri zorunda bıraktı.” diye konuştu.
Gazetecilerin, artık daha fazla şahsî eğitimlerine kıymet vermek zorunda kaldığını anlatan Görçin, “Çünkü toplumsal medyadaki bilgi kirliliği, dezenformasyon herkesi ele geçirmiş durumda. Hasebiyle daha eğitimli, bilgi kirliliğini ve dezenformasyonu daha ortaya çıkmadan yakalayabilecek donanımlara sahip şahısların, gazetecilerin daha fazla ortada olmasını bekliyoruz.” sözlerini kullandı.
Etik ile ilgili konulara değinen Görçin, “Artık görüntü üreticileri, içerik üreticileri ya da yalnızca işte iki yüz seksen karakterli bir tweet atanlar bile kendilerini gazeteci olarak tanımlamaya başladığı için ve bunların rastgele bir biçimde kurumlara irtibatlı olmadan çalıştıkları için hesap verilebilirlik üzere bir korkuları yok.” değerlendirmesini yaptı.
Anadolu Ajansı bünyesinde Teyit Masası kurulduğunu tabir eden Görçin, “Burada asıl üzerine düştüğümüz şey de bu. Hesap verilebilir mi? Bu haberin kaynağı, o haberi ortaya çıkaranların kim olduğu ya da işte gerisinde ne üzere çıkar kümelerinin olduğu konusundaki problemleri incelemeye ve okurlarımızla paylaşmaya çalışıyoruz.” dedi.
“Araştırmacı gazetecilik dijitalleşmeyle önemli darbe aldı”
Namibya’dan Republikein Gazetesi Editörü Ronelle Mathilda Rademeyer, dijitalleşmeyle klâsik medyanın durağanlaştığını, yazılı basının gelirinin azaldığını ve çok sayıda kaliteli gazetecinin basın hayatından ayrılmak zorunda kaldığını söyledi.
Dijitalleşmeyle yanlış bilginin süratle yayılmaya başladığını ve dezenformasyon başladığını kaydeden Rademeyer, “Araştırmacı gazetecilik dijitalleşmeyle önemli darbe aldı. Bağlam ve derinlik koptu. Gazetecilerin fizikî sıhhati, akıl sıhhati önemli tehdit altında.” diye konuştu.
Çevrim içi şiddete ait de konuşan Rademeyer, “Bazı bayan muhabirlerimiz aşı tersleri tarafından vefat tehditleri aldılar. Haberlerimizi kısıtlamak zorunda kaldık arkadaşlarımızın canını kurtarmak için.” sözlerini kullandı.
Senegal Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürü Seynabou Diop ise Senegal’in hala basılı yayına ehemmiyet verdiğini ve dijitalleşmenin kuşatmasında kalmak istemediğini söyleyerek “Ancak dijitalleşmeye ayak uydurmak zorundayız.” değerlendirmesinde bulundu.
Gazeteciler için en kıymetli şeyin inanılırlık ve güvenilirlik olduğunu hatırlatan Diop, dijitalleşmenin bu alanı destekleyecek biçimde şekillenmesi gerektiğini belirtti.
Gine’den Hadafo Medya Kümesi Kurucusu Lamine Guirassy, Gine’de 2012’den itibaren bilhassa internet üzerinden yeni bir gazetecilik sürecine girildiğini tabir ederek “Bugün radyo ya da televizyon kullanmak istemeyen gençler internetten anlık olarak habere ulaşabiliyorlar.” dedi.
Bugünün dijital dünyasında uyanık olmanın ya da farkındalığın değerine işaret eden Guirassy, bilgiler çabucak medyaya yansıyor, bu bir avantaj olarak algılanabilir fakat “blogger”, “influencer” ya da toplumsal medya mecralarının değerinin çok fazla arttığını söyledi.
AA Senegal muhabiri Arslan: Afrika’da bayan gazeteci olmak dünyanın birçok yerine nazaran daha kolay
Dorukta, Türkiye, Liberya ve Nijerya’dan bayan basın mensupları “gazetecilikte kadın” başlıklı panelde konuştu.
Anadolu Ajansı Senegal muhabiri Fatma Esma Arslan, bayan gazeteci olarak Afrika’daki çalışma şartlarını anlattı.
Arslan, “Afrika’da bayan gazeteci olmak dünyanın birçok yerine nazaran daha kolay. Daha evvel 4 yıl Paris’te çalıştım lakin zorluklarla karşılaştım. Beşerler sizden tam zıddını bekliyor aslında. Yani bayanların Avrupa’da bu mesleği daha kolay yapabileceğini lakin Afrika’da bayan olmanın daha dezavantajlı olduğu düşünülüyor. Afrika tecrübeme dayanarak bu türlü söylüyorum, Afrika’da bayan olarak çalışmanın bir avantaj olduğunu alanda şahsen çalışan bir gazeteci olarak gözlemledim.” diye konuştu.
İrtibat Başkanlığı Türkiye Marka Ofisi Koordinatörü Parıltı Özkan Erbay, “Gazeteciler olarak bir kıssa anlatırken heyecan duyuyoruz. 7/24 çalışıyoruz lakin bir haberimiz yayınlandığında tatmin oluyoruz. Bayan yahut erkek cinsiyet fark etmeksizin basın alanında çalışan kişinin amaçlarına ulaşabilmesi için fırsat tanınmalı.” tabirini kullandı.
Erbay, bayan gazetecilerin dezenformasyonla çabada kıymetli bir rolü olduğuna değindi.
“Kadın gazeteciler ile erkekler ortasındaki maaş farkı çok yüksek”
Liberya LBS Genel Müdürü Estelle Liberty Kemoh, gazeteciliğin çoklukla erkeklerin hükümran olduğu bir bölüm olmasına karşın bayanların en âlâ pozisyonlara yükselmeyi başardığını söyledi.
Kriz bölgelerinde, özel haberlerde, her yerde bayanların görülebildiğini söyleyen Kemoh, “Ancak çeşitli pürüzlerle karşılaşıyorsunuz ve bunlar bayan arkadaşlarımızı meslekten uzaklaştırıyor. Öte yandan bayan gazeteciler ile erkekler ortasındaki maaş farkı da çok yüksek. Biz daha fazla kapıları itmek durumunda kalıyoruz.” dedi.
Dünyanın dört bir yanında bayanların para kazanmak zorunda kaldığını ve bu süreçte işverenleri, müdürleri tarafından taciz edilebildiğini kaydeden Kemoh, “Bu da bayan gazetecilerin çalışmalarını engelliyor.” sözünü kullandı.
Nijerya’nın Channels televizyonundan Raji Ronke, bayan olarak yaşanan tüm zorluklara karşın vazifelerini yapmak zorunda olduklarına değindi.
Ronke, Channels televizyonunun 100’ü bayan olmak üzere 500 kişilik bir takıma sahip olduğunu ve kanalın üst seviye yöneticileri ortasında bayanların bulunduğunu kaydetti.