Hollanda’daki konutların yüzde 42’sinde kiracılar yaşıyor. Bu da ülkede 3 milyondan fazla konutta kiracı bulunduğu manasına geliyor.
Son yıllarda ülkedeki konut piyasasında arz ezası yaşanıyor. Hollanda’da 300 bin civarında konut açığı olduğu belirtiliyor.
Hollanda’da son devirde kiralar süratle artarken, bilhassa düşük ve orta gelirliler konut bulmakta önemli kasvetler yaşıyor.
“ÖZEL” VE “SOSYAL KONUTLAR”
Hollanda’da kiralık konutlar “özel” ve “sosyal konutlar” olarak iki ana kümeye ayrılıyor.
Ülke genelindeki kiralık konutların yüzde 75’lik kısmı toplumsal konut kapsamına giriyor. Toplumsal konutların kira bedelleri bir kıymetlendirme ile tespit ediliyor.
Konuta uygulanabilecek fiyat “puanlama sistemi” aracılığıyla belirleniyor.
Konutlar; boyutu, yaşı, oda sayısı, mutfağı, banyosu, bahçesi, güç verimliliği üzere çok sayıda farklı kriterle bir puan alıyor. Bu ögeler sonucu ortaya çıkan puanın toplamı makul sonun altında kalıyorsa mesken “sosyal konut” kapsamına giriyor.
Kelam konusu puan sisteminde fiyatı 763 avronun altında çıkan konutlar “sosyal” kabul ediliyor. Bu puan, toplumsal konuta uygulanabilecek azamî kirayı da belirliyor. Bu konutların kiralarındaki artışı da hükümet tespit ediyor.
Toplumsal konut başvurusu için konut derneklerine kayıt yaptırmak gerekiyor. Ülkenin farklı bölgelerinde çeşitli dernekler faaliyet gösteriyor.
Bu imkandan faydalanmak için belediyelerden konut müsaadesi alınması gerekiyor. Müsaade için belediyeler, kişinin bölgede yaşamasının legal ve geçerli nedenlerini öğrenmek istiyor. O bölgede belediyeden müsaade almak için ailenin tıpkı yerde yaşaması, iş yerinin bulunması yahut eğitim alındığını kanıtlaması gerekiyor.
Ailedeki kişi sayısı ve gelir düzeyi üzere ögeler da konut derneklerinden faydalanmak için ölçülüyor.
Düşük gelirliler yahut gerekli şartları karşılayanlara ek olarak kira dayanağı de veriliyor.
KAMU TARAFINDAN SÜBVANSE EDİLMEYEN BİR SEÇENEK
Konut piyasasında özel bölüm, daha kıymetli ve kamu tarafından sübvanse edilmeyen bir seçenek olarak duruyor.
Sistemde yüksek puan alan konutlar özel kesimin sayılıyor. Mesken kıymetlendirme sisteminde 737 avrodan yüksek bedele ulaşan konutlar bu kapsama giriyor.
Bu konutların kiralarını mesken sahipleri hür piyasa şartlarında belirliyor. Bu meskenlere tavan fiyat uygulanmıyor.
PUANLAMA SİSTEMİNİN KAPSAMINI GENİŞLETEREK ÇABA EDİLİYOR
Hollanda, yüksek kiralarla mesken sahiplerine kira sınırlaması getiren puanlama sisteminin kapsamını genişleterek uğraş etmeye çalışıyor.
Konut ve Planlama Bakanı Hugo de Jonge, ülkedeki konut külfetine yönelik hazırlanan ve kiraları makul düzeylere indirmeyi hedefleyen yeni planı geçen hafta açıklamıştı.
Plana nazaran, ülkedeki konut kiraları yine düzenlenecek.
Düşük ve orta gelir grubundakiler daha âlâ korunacak ve bunların makul düzeylerde kira ödemesi sağlanacak.
Orta gelir kümesindekilerin kiraladıkları konutların daha uygun fiyatlı olması için halihazırda özgür piyasada belirlenen kiralara da müdahale edilecek.
Ülkede konutlara uygulanan puanlama sisteminin kapsamı genişletilecek. Daha evvel 763 avroya kadar olan konutlara uygulanan sistemin hududu 1.250 avroya kadar yükseltilecek. Böylelikle daha fazla sayıda konutun kirası sistem tarafından tespit edilecek. Bu konutların kiralarını konut sahipleri belirleyemeyecek.
Orta ve düşük gelirlilere yönelik yeni konut inşasına da sürat verilecek. 2030 yılına kadar inşa edilecek konutların yüzde 40’ının düşük ve orta gelire yönelik olması sağlanacak.
Kelam konusu devirde 350 bin konutun uygun fiyatlı olması yahut bunlarda sahibinin yaşaması amaçlanacak.
Birinci kez konut sahibi olacakların pozisyonu da güçlendirilecek. Yeni satış sistemleri ile birinci konut sahipliği daha cazip hale getirilecek.
Gelirlerinin büyük kısmını kiraya harcayan düşük gelirlilerin mağdur olmaması sağlanacak. Düşük gelirlilerin kira artışları da sonlandırılacak ve gelirlerine uygun konut tahsis edilecek.
Ucuz toplumsal konutlarda yaşayan daha yüksek gelirlilere ise gelire bağlı kira artışı yapılacak.
Kira yardım sistemi kolaylaştırılacak. Bu yardım, sabit bir düzeye çıkarılacak. Kira yardımından faydalanmak için gerekli üst kira limiti kaldırılacak.
Kira takviyesi almak için gerekli yaş hududu da 23’ten 21’e indirilecek.