Hollanda hükümetinin, süratle artan kiralara karşı uygulanmakta olan kira puanlama sisteminin kapsamını genişletmesi ve mesken sahiplerinin kiralarını sonlandırma planı dikkati çekiyor.
AA muhabirinin derlediği bilgilere nazaran, Hollanda’daki konutların yüzde 42’sinde kiracılar yaşıyor. Bu da ülkede 3 milyondan fazla konutta kiracı bulunduğu manasına geliyor.
Son yıllarda ülkedeki konut piyasasında arz problemi yaşanıyor. Hollanda’da 300 bin civarında konut açığı olduğu belirtiliyor.
Hollanda’da son periyotta kiralar süratle artarken, bilhassa düşük ve orta gelirliler konut bulmakta önemli dertler yaşıyor.
Hollanda modeli
Hollanda’da kiralık konutlar “özel” ve “sosyal konutlar” olarak iki ana kümeye ayrılıyor.
Ülke genelindeki kiralık konutların yüzde 75’lik kısmı toplumsal konut kapsamına giriyor. Toplumsal konutların kira bedelleri bir kıymetlendirme ile tespit ediliyor.
Konutlar; boyutu, yaşı, oda sayısı, mutfağı, banyosu, bahçesi, güç verimliliği üzere çok sayıda farklı kriterle bir puan alıyor. Bu ögeler sonucu ortaya çıkan puanın toplamı muhakkak hududun altında kalıyorsa konut “sosyal konut” kapsamına giriyor.
Kelam konusu puan sisteminde fiyatı 763 avronun altında çıkan konutlar “sosyal” kabul ediliyor. Bu puan, toplumsal konuta uygulanabilecek azamî kirayı da belirliyor. Bu konutların kiralarındaki artışı da hükümet tespit ediyor.
Toplumsal konut başvurusu için mesken derneklerine kayıt yaptırmak gerekiyor. Ülkenin farklı bölgelerinde çeşitli dernekler faaliyet gösteriyor.
Bu imkandan faydalanmak için belediyelerden konut müsaadesi alınması gerekiyor. Müsaade için belediyeler, kişinin bölgede yaşamasının legal ve geçerli nedenlerini öğrenmek istiyor. O bölgede belediyeden müsaade almak için ailenin birebir yerde yaşaması, iş yerinin bulunması yahut eğitim alındığını kanıtlaması gerekiyor.
Ailedeki kişi sayısı ve gelir düzeyi üzere ögeler da mesken derneklerinden faydalanmak için ölçülüyor.
Düşük gelirliler yahut gerekli şartları karşılayanlara ek olarak kira dayanağı de veriliyor.
Özel kesim
Konut piyasasında özel bölüm, daha kıymetli ve kamu tarafından sübvanse edilmeyen bir seçenek olarak duruyor.
Sistemde yüksek puan alan konutlar özel bölümün sayılıyor. Mesken kıymetlendirme sisteminde 737 avrodan yüksek bedele ulaşan konutlar bu kapsama giriyor.
Bu meskenlerin kiralarını mesken sahipleri özgür piyasa şartlarında belirliyor. Bu konutlara tavan fiyat uygulanmıyor.
Yeni sistem
Hollanda, yüksek kiralarla konut sahiplerine kira sınırlaması getiren puanlama sisteminin kapsamını genişleterek uğraş etmeye çalışıyor.
Konut ve Planlama Bakanı Hugo de Jonge, ülkedeki konut sorununa yönelik hazırlanan ve kiraları makul düzeylere indirmeyi hedefleyen yeni planı geçen hafta açıklamıştı.
Plana nazaran, ülkedeki konut kiraları tekrar düzenlenecek.
Düşük ve orta gelir grubundakiler daha güzel korunacak ve bunların makul düzeylerde kira ödemesi sağlanacak.
Orta gelir kümesindekilerin kiraladıkları konutların daha uygun fiyatlı olması için halihazırda hür piyasada belirlenen kiralara da müdahale edilecek.
Ülkede konutlara uygulanan puanlama sisteminin kapsamı genişletilecek. Daha evvel 763 avroya kadar olan konutlara uygulanan sistemin hududu 1.250 avroya kadar yükseltilecek. Böylelikle daha fazla sayıda konutun kirası sistem tarafından tespit edilecek. Bu konutların kiralarını mesken sahipleri belirleyemeyecek.
Orta ve düşük gelirlilere yönelik yeni konut inşasına da sürat verilecek. 2030 yılına kadar inşa edilecek konutların yüzde 40’ının düşük ve orta gelire yönelik olması sağlanacak.
Kelam konusu periyotta 350 bin konutun uygun fiyatlı olması yahut bunlarda sahibinin yaşaması amaçlanacak.
Birinci sefer mesken sahibi olacakların pozisyonu da güçlendirilecek. Yeni satış sistemleri ile birinci mesken sahipliği daha cazip hale getirilecek.
Gelirlerinin büyük kısmını kiraya harcayan düşük gelirlilerin mağdur olmaması sağlanacak. Düşük gelirlilerin kira artışları da sonlandırılacak ve gelirlerine uygun mesken tahsis edilecek.
Ucuz toplumsal konutlarda yaşayan daha yüksek gelirlilere ise gelire bağlı kira artışı yapılacak.
Kira yardım sistemi kolaylaştırılacak. Bu yardım, sabit bir düzeye çıkarılacak. Kira yardımından faydalanmak için gerekli üst kira limiti kaldırılacak.
Kira dayanağı almak için gerekli yaş sonu da 23’ten 21’e indirilecek.