Ağır hastalığı nedeniyle ‘cezaevinde kalamaz’ raporuna karşın Kandıra 1 No’lu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde bulunan eski HDP milletvekili Aysel Tuğluk’un Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı ferdî müracaat karara bağlandı.
8 Ekim 2010 tarihinde Nusaybin’de Demokratik Toplum Kongresi (DTK) tarafından düzenlenen açık hava toplantısına katıldığı için Aysel Tuğluk hakkında kamu davası açılmıştı.
1 Kasım 2018 tarihinde kovuşturmanın ertelenmesine ve müracaatçının üç yıl kontrol altına alınmasına kararı verildi. Tuğluk, Mardin 2. Ağır Ceza Mahkemesi’ne yapıtığı itiraz reddedildi. Tuğluk bunun üzerine mevzuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı.
BERAAT YERİNE ERTELEME
Yüksek Mahkemenin karar metninde Aysel Tuğluk’un müracaatında öne sürdüğü tezleri şöyle özetlendi:
“Başvurucu; milletvekili olduğu ve siyasi faaliyetler kapsamında toplantıya katıldığı hâlde Mahkemece beraat yerine kovuşturmanın ertelenmesi kararı verildiğini, toplantıda konuşma yapmadığını ve hukuka karşıt aksiyonu olmadığını belirterek söz özgürlüğü ile toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.
Ayrıyeten müracaatçı; müracaata bahis olaydan beş yıl sonra soruşturmaya başlandığını, yargılama etabında müdafi yardımından yararlandırılmadığını, şahitleri sorgulama ve evraktaki dokümanlara erişim hakkı tanınmadığını tez ederek Anayasa’nın 36. hususunda teminat altına alınan adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini belirtmiştir.
Müracaatçı, mahkeme kararının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi kararlarıyla da uyumlu olmadığını belirterek müracaat formunda ilgili kararlara atıf yapmıştır.”
“KATILMA DIŞINDA MUHALİF HAREKETİ AÇIKLANMADI”
Anayasa Mahkemesi şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
“Söz konusu toplantıya katılması nedeniyle müracaatçı hakkında kamu davası açılmış ve yargılama sonrasında kovuşturmanın ertelenmesi kararı verilerek müracaatçı kontrol altına alınmıştır.
İddianamede, müracaatçının toplantıya katılma faaliyeti dışında bu hakka yönelik ödev ve sorumluluğuna karşıt olarak gerçekleştirdiği aksiyonları açıklanmamıştır. Müracaatçının müracaata husus toplantıyı organize edenler ya da yönetenler ortasında yer aldığı istikametinde bir tespite rastlanmamıştır.
Somut olayda Mahkeme, müracaatçının cezalandırılabilir kusurlu hareketlerinin neler olduğunu göstermeden salt 6352 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmiş olması nedeniyle kovuşturmanın ertelenmesi kararı vermiştir. Bu nedenle mahkeme münasebetinin müdahale için ilgili ve kâfi olduğu söylenemez.
Anayasa’nın 34. unsurunun ikinci fıkrasında belirtilen legal gayeleri gerçekleştirmek için gerekli görülen tedbirler ile müracaatçının birebir hususun birinci fıkrası kapsamındaki hakları ortasında adil bir istikrar sağlanamamıştır. Kovuşturmanın ertelenmesi kararı verilerek müracaatçının üç yıl kontrollü özgürlük altına alınmasının Anayasa’nın 34. hususunun ikinci fıkrasında yer alan kamu tertibi legal hedefinin sağlanması için gerekli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.”
KARAR: MADDİ TAZMİNAT VE TEKRAR YARGILAMA
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle şu kararı kurdu:
“Toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğine ait argümanın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA Selahaddin MENTEŞ’in karşıoyu ile OYÇOKLUĞUYLA,
Anayasa’nın 34. hususunda teminat altına alınan toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE Selahaddin MENTEŞ’in karşıoyu ile OYÇOKLUĞUYLA,
Kararın bir örneğinin toplantı ve şov yürüyüşü hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yine yargılama yapılmak üzere Nusaybin 1. Asliye Ceza Mahkemesine GÖNDERİLMESİNE,
Müracaatçıya net 13.500 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ait öteki taleplerin REDDİNE,
Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 31/3/2022 tarihinde karar verildi.”