İşte, yaratıcı sinemasını bu cins sinemalar nedeniyle seviyoruz!
Söyleyecek önemli bir kelamı olan, yansıttığı gerçekleri, işledikleri karakterleri yakından ve derinden tanıyan, değindikleri kıymetli hususları farklı boyutlarıyla yavaşça lakin sıkı sıkıya kavrayan, kendini fazla ciddiye almaz üzere görünürken en değerli mevzuların altını yalın, özgün ve faal bir sinema lisanıyla çizmeyi başaran direktörlerin sinemalarını seviyoruz…
Dünya ile tekrar barışmamızı sağlayan, bırakın ütopyalara erişmeyi, distopyaların dehşetinden kurtulma umudunun cılız alevlerini bile canlandıran bu yaratıcı direktörlerin başında, Belçika sinemasının usta kardeşleri, Jean- Pierre (1951) ve Luc (1954) Dardenne gelmekteler.
Bu defa, “Tori ve Lokita” ile, kendilerini “abla/kardeş” olarak tanıtan Afrikalı iki genç kaçak göçmenin, Belçika’da verdikleri ömür savaşına, tertemiz, tahminen de her zamankinden daha yalın, has bir “gerçeğin sineması” lisanıyla odaklanmışlar.
Tori 11 yaşında, anası büyücü olduğu için vefat tehdidi altında kalmış cin üzere hassas bir çocuktur. Fakir ailesinin hayatını sürdürebilmesini sağlamak için kapağı Avrupa’ya atmaya çalışan 18 yaşlarındaki Lokita ile, kaçakçıların kendilerini bindirdikleri teknede, Sicilya’ya giderken tanışır ve birbirlerine sahip çıkarlar…
Son derece yalın bir başlangıç, tüm gereksiz detaylardan arınmış duru, sağlam bir senaryo, alabildiğine gerçekçi, sert ve öz bir son sahne…
Evvelki günlerde, Christian Mungiu ile Ruben Östlund’un başaramadığı çarpıcı bütünlüğü yakalayan Dardenne kardeşler, üçüncü defa Altın Palmiye’yi kazanmaya çok yakınlar.
Bir anda aklıma geliyor. New York’ta yaşayan bir Türk ressam, yıllar evvel anlatmıştı: Kaleminden korkulan Amerikalı bir tiyatro eleştirmeninin birinci perdedeki reaksiyonuna herkes çok kıymet verirmiş. Zira, bazen beş dakika sonra salondan çıkıp gidermiş adam… Yapmayın, etmeyin, beş dakikada nasıl karar verebilirsiniz ki? ihtarına verdiği karşılık şu olmuş : “Bir yemeğin bozuk ya da lezzetsiz olduğunu daha birinci kaşıkta anlamaz mısınız? Şayet mizansen daha sonra tok ve başarılı olacak diye boş yere umutlanmayın, o berbat birinci kısmın neden çabucak farkına varmamış ki sahneye koyan direktör?…”
Dardenne kardeşler, sinemanın başından sonuna tıpkı yalın ve olgun sinema lisanını, istikrarlı berrak dramatürjiyi sürdürüyorlar. En değerlisi, sonuç kısmında bile, gerçekçilikten bir damla taviz vermiyorlar. Optimistlik, karamsarlık, entelektüel çözümlemeler, pedagojik yaklaşımlar, didaktik cilveler falan onlara nazaran değil.
Bir saat 28 dakika üzere kısa bir vakit içerisinde, her biri yaşamsal derecede kıymetli bu kadar çok, toplumsal siyasal hatta polisiye yeni temayı nasıl oldu da birbiri içine yediriverdiler, diye şaşırmamak mümkün değil.