Faizleri düşüreceği, ekonomiyi düzelteceği, vatandaşın refahını artıracağı argümanıyla getirilen Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nde faizler 4 kat arttı, kamu yatırımları sürat kesti.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile faizlerin düşeceği, yatırımların ve üretimin artacağı, belirsizliklerin son bulacağı vaat edilmişti. Lakin ortadan geçen 4 yıllık devirde faizler düşeceğine rekor seviyede arttı. 4 yıllık devirde faizler 4.1 kat, enflasyon 2.5 kat, kamu kurumlarının misyon ziyanları 3.7 kat arttı.
VERGİLERDEN GİDİYOR
Bu devirde kamu yatırımları azalırken, en büyük artışlardan biri 3.5 kat artışla temsil ve ağırlama sarfiyatlarında yaşandı. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapıldığı 2018 yılının Ocak-Nisan aylarını kapsayan 4 aylık devrinde halkın vergilerinden faize 25 milyar 385 milyon lira para gidiyordu. Lakin, yeni sisteme geçişle birlikte 2019 yılından itibaren faiz ödemeleri her yıl süratle artmaya başladı. Ocak-Nisan periyotları prestijiyle kamunun faiz ödemesi 2019 yılında 38.4, 2020 yılında 55.3, 2021 yılında 67.5, ve bu yıl 104 milyar liraya çıktı. Yeni sistemde faiz ödemelerindeki artış yüzde 309’a fırladı. Halkın vergilerinden faize giden paradaki artış, birebir devirde enflasyonda gerçekleşen yüzde 153’lük (2.5 kat) artışın bile iki katını aştı.
KARA DELİK OLDU
Halbuki Parlamenter Sistem’in uygulandığı bir evvelki 4 yılda faiz sarfiyatları adeta yerinde saymıştı. 2015 yılının birinci 4 aylık periyodunda 24.2 milyar lira bütçeden faize ödenirken 2018 yılına gelindiğinde enflasyon artmasına karşın faize yapılan ödeme 25.4 milyar TL oldu. Bu datalar, yeni sistemde faizin süratle kara delik haline dönüştüğünü gösteriyor.
Misyon ziyanı 3.8 kat arttı
İstikrarlar bozulunca, bu periyotta kamu kurumları üzerinden ‘görev zararı’ ismi altında bütçeden yapılan harcamalarda büyük artış yaşandı. 2018 yılının birinci 4 ayında kamu bankaları, BOTAŞ, TKİ, TMO, TCDD, Türk Şeker üzere kurumlara 20 milyar lira aktarılırken bu yıl bu fiyat 3.8 kat artışla 74.6 milyarı aştı.
Faizden kısılan para yatırımlara akacaktı
Cumhurbaşkanlığı Sistemi ile birlikte faizler düşeceği için faizden kısılan paranın kamu yatırımlarına akacağı, bu sayede refahın artacağı söz ediliyordu. Lakin enflasyonun yüzde 153 arttığı son 4 yıllık periyotta bütçeden yapılan sermaye sarfiyatları (kamu yatırımları) harcaması yalnızca yüzde 64.9 artarak 36 milyar liraya çıktı. 2018’in birinci 4 ayında karayollarının bakım tamirine 682 milyon harcanabilirken bu yılın birinci 4 ayında para yokluğundan 288 milyon liralık yol bakımı lakin yapılabildi.