Nuray Pehlivan
Cihan Başakçıoğlu
İZMİR – Rüzgar Güç Santrali (RES) projesi için Muğla’nın Milas ilçesine bağlı Sakarkaya bölgesinden başlayarak, Anadolu Geçidi, Kayabükü, Narhisar, Konak, Ketendere köy topraklarında ve Aydın Karpuzlu’ya bağlı Kızılcabölük ve Yahşiler’den Tekeler’e kadar uzanan yaklaşık 33 kilometrekarelik geniş bir alanda ÇED süreci başladı. Projenin ÇED belgesine bakıldığında her birisinin 4,2 MWm/4,1667 MWe konseyi gücünde olmak üzere 30 adet tribünden oluşacak santral alanının, Latmos Dağları’nda ağır ormanlık alanların ve endemik yüzlerce bitki çeşidinin bulunduğu alanda olduğu görülüyor.
Latmos Dağları’nın en bakir bölgesinde yapılması planlanan proje hayata geçirildiği takdirde, ormanlık alanda tır ve kamyonların geçmesi için yollar açılacak. Alan içerisindeki Suratkaya’da Hitit yazıtları ve kaya fotoğrafları, savunma yapıları üzere pek çok kültür varlığı ziyan görecek. Bölge halkının geçim kaynağı olan arıcılık, zeytincilik ve hayvancılık da projeden olumsuz etkilenecek.
Kelam konusu projenin halkın iştiraki toplantısı, bölge halkının yansıları sonucu yapılamadı. Toplantı tutanağına bölge halkının projeyi istemediği istikametinde not düşüldü. Geçtiğimiz günlerde Orman İşletme Müdürlüğü tarafından proje alanında “orman yolu” açılması ve genişletilmesi için çalışmalar başlatıldı. Orman yolunun açılma vaktinin, şirketin projesiyle eş vakitli olması dikkat çekerken, bölgede ağaç kesitleri yapıldığı da öğrenildi.
. ‘PREHİSTORİK İNSAN FOTOĞRAFLARININ OLDUĞU BÖLGE’
Latmos Dağları’nda yapılması planlanan projeye reaksiyon gösteren Pedesa Hafriyat Lideri Prof. Dr. Adnan Diler, RES projelerine Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu güç nedeniyle itiraz olamayacağını belirterek, “Ancak bir kamu yatırımı olan bu projelerin yer seçimlerinin tabiat ve beşerle barışık olması gerekir. Kösreklibaşi Yaylacıkırbeleni Çakmak ve Palamut mevkiilerinde yapılması planlanan 30 adet rüzgar güç santrali, 32 km. uzunluğunda bölgenin milyonlarca yıllık jeolojik doğal ve tarihi siluetini taçlandıran dağ doruklarına yayılmaktadır. Hitit uygarlığının batıya geçiş rotasındaki bölge, Ege’nin en özel tarih öncesi prehistorik insan fotoğrafları ve farklı devirlerin kültürel mirasına sahiptir ve eşsiz bir ekosistemi temsil etmektedir” dedi.
“Bölge jeo/doğa ve yüksek kaliteli kültür turizmi için büyük bir kıymettir.” ‘ETKİLERİNİN NE OLACAĞI ÇOK İSTİKAMETLİ SORGULANMALI’
Bugün ya da gelecekte yapılacak her türlü güç yatırımının demokrasiye, insan haklarına, ekolojik, doğal ve kültürel etrafa saygılı olması gerektiğinin altını çizen Diler, bu pahaları gözetmeden yapılan yatırımların kamu faydasına sayılamayacağını tabir etti. Diler ayrıyeten altına Türkiye olarak imza attığımız milletlerarası mukavele ve mutabakatların yerine getirilmesinin kamu faydası için olduğu kadar Türkiye’nin saygınlığı için de büyük kıymet taşıdığını hatırlattı.
Latmos’un kamu faydası gözetilerek sahip olduğu tarihi ve doğal kıymetlerle Ulusal Park sonları içinde kalması gerektiğini belirten Diler, “Bölge ayrıyeten ülkemizin muhtaçlık duyduğu jeo/doğa ve yüksek kaliteli kültür turizmi için de büyük bir bedeldir. Devasa tribünlerin taşınması için açılacak/genişletilecek dağ yolları ve tribün platformları tarih ve tabiat için geriye dönüşü olmayan olumsuz tesirlere neden olacaktır. Ön görülen projenin gerçekleştirilmesinde alana yapılacak müdahaleler sırasında ve projenin tamamlanması sonucunda kültür varlıkları, topografya, arkeolojik ve kültürel peyzaj üzerine tesirlerinin ne olacağı çok istikametli sorgulanmalıdır” ihtarında bulundu.
“Latmos’a girdiğinizde güya diğer gezegende olduğunuz hissiyatına kapılırsınız…” ‘SAVAŞ DEĞİL BAHARIN KUTLANIŞI İŞLENMİŞ’
Ekolojik hayatı, jeolojik yapısı ve kültürel mirası ile Latmos’un çok özel bir coğrafya olduğunu belirten arkeolog ve çevreci Selahattin Aydın ise, “İçine girdiğinizde güya öbür gezegende olduğunuz hissiyatına kapılır, doğal yolla şekillenmiş gnays kayaların içinde kaybolursunuz. Milyonlarca yılda oluşan gnays kayaların yanında, binlerce yıl evvel yaşamış insanların kültürlerini, kodlarını da o gnays kayaların üzerinde bulursunuz” dedi. Bölgede yüzlerce kaya resmi olduğunu ve tahminen yüzlercesinin de keşfedilmeyi beklediğini söz eden Aydın, şu bilgileri paylaştı:
“Ortalama 7 bin 500 yıl önce yapılan kaya fotoğraflarında savaş, arbede, gayret hususları işlenmemiş, daha çok bir düğün, baharın kutlanışı üzere bahisler betimlenmiştir. Bunun yanında Hitit-Luvi Çağı’na tarihlenen Suratakaya Luvi Yazıtları, manastırlar, freskler, antik kentler, antik yollar üzere birçok iz bulunmaktadır. Yaban hayatı ve bitki çeşitliliği açısından da kıymetli bir noktadır. Bölgenin geçimi çam fıstıkları, bal ve zeytincilik üzerinden sağlanmaktadır. RES alanı için devasa yollar açılacak, çam fıstıkları kesilecek ve arıların hayat alanları gasp edilecek.”
. ‘BU KATLİAMLARIN SEBEBİ İKTİDARDIR’
RES yapıldığı takdirde Binkoyunağılları sırtlarında milyonlarca yıllık akışın ve el değmemiş bölgenin yara alacağını söz eden Aydın, kelamlarına şöyle devam etti:
“RES, fosil yakıtlara göre daha pak bir güç çeşididir ancak ömür alanlarına verdiği ziyan göz gerisi edilemez. Kanatların yarattığı hava sirkülasyonundan kuşlar çok etkilenmekte, arılar ise oluşan basınç ve türbülansa bağlı olarak ölmektedir. Ayrıyeten arıların besin kaynağı, bal için salgısını emdikleri çam pamuklu böceği, çam ağaçlarında yaşar. Yollar açılırken birçok çam ağacı kesilecek, bu da yeniden arıların asıl besin kaynağını ellerinden almak demek. Bu, RES’ler hiç yapılmasın demek değildir, etraf tesiri kıymetlendirilir ve daha olabilecek noktalara konulur. Çünkü Latmos’a değil RES, kazma bile vurulmaz. Esasen madenler Latmos’u yutarken, bir de bu proje alana, yaşama, tüm canlılara çok ziyan verecek.”
“Kapitalist nizamda tabiat objedir, alınır, satılır ve gerekirse katledilir zira tek hedef piyasa, için kârdır” diyen Aydın, son olarak, “20 yılda en ağır formda uygulayıcısı olan iktidar ülkenin her alanını tabanına kadar piyasaya meze etti ve geri dönülemez formda yok etti. Bu katliamların sebebi budur, evvel bu düzenle çaba etmek zorundayız. Latmos için, ülkemizin her noktası için uğraş edeceğiz” diye konuştu.
. ‘BÖLGEDE YAYGIN BİR HALDE ARICILIK YAPILIYOR’
Hususla ilgili açıklamada bulunan Ekosistemi Müdafaa ve Tabiat Sevenler Derneği (EKODOSD) Lideri Bahattin Şoför, yaşanan gelişmelerin akabinde Muğla Orman Bölge Müdürlüğü’nden bilgi talebinde bulunmak için dilekçe gönderdiklerini söyledi. RES’lerin yapılmasının planlandığı alanın geçen yıl meydana gelen orman yangınları sonucunda önemli ziyan gördüğünü söz eden Şoför, “Rüzgâr tribünlerinin dikileceği alanlar geçtiğimiz yıl yangınlardan kendini koruyabilmiş fıstık çamı ve kızılçam ormanlarıyla çevrilidir. Bölgede yaygın bir formda arıcılık yapılarak bal üretilmektedir. Şu anda Sakarkaya Mahallesi’nin kuzeyinde bulunan Anadolu Geçidi’nden doğuya gerçek, Aydın Orman İşletme Müdürlüğü’nün müsaadeleriyle taşeron bir şirket tarafından yolların açıldığı görülmüştür. Bahse bahis olan alanda yöre insanlarının en değerli geçim kaynakları olan çam fıstığı üretimi ve arıcılık yapıldığı üzere, birebir vakitte doğal ve kültürel varlıklar istikametinden Ege Bölgesi’nin en güçlü alanlarından biridir” dedi.
. ‘AĞAÇ KESİTLERİ DURDURULMALI’
Şoför, yaklaşık 30 yıl bölgede araştırmalar yaparak çok değerli arkeolojik keşiflerde bulunan Dr. Anneliese Peschlow’un Turizm Bakanlığı’na verdiği haritada da görüldüğü üzere bölgenin kültür varlıkları açısından çok güçlü kaynaklara sahip olduğunu belirtti. Şoför, “Bahsedilen alanda orman yolu açılsa bile, doğal ve kültürel açıdan ilgili kurumlardan kesinlikle görüş alınması gerekmektedir. Bilhassa Kültür Varlıkları Muhafaza Heyeti ve Tabiat Müdafaa ve Ulusal Parkların kendi çalışma alanlarıyla ilgili araştırma yaparak görüş bildirmeleri daha yanlışsız olacaktır. Hassas bir bölge olması nedeniyle kurumlar ortası iş birliği ve eşgüdümün olması, bölgedeki yöre insanlarının iktisadının, birebir vakitte doğal ve kültürel varlıkların korunmasını sağlayacaktır” diye belirtti.
Şoför, projenin geri çekilmesi ve Orman Genel Müdürlüğü’nün yol genişletme nedeniyle başlattığı ağaç kısımlarını durdurması için de davette bulundu.