Avrupa, Kuzey Amerika, Avustralya ve Asya’da görülen maymun çiçeği virüsünde olumlu sonuç veren testlerin yapıldığı ülke sayısı, 18’e çıktı. Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, yeni, duyulmayan ya da çok az görülen hastalıkların apansızın görülebileceğini belirtti. Ceyhan, “Bunun birincil nedeni, pandemi sırasında kendimizi düzgün müdafaamız, hastalıklardan uzak durmamız, o nedenle de bu tip hastalıklara karşı bağışıklığımızın tam gelişmemesi, sonra da aniden bütün önlemleri kaldırmamız. Bu türlü olunca da bağışıklığı yetersiz olan, apansızın temasa son derece açık toplum haline geldik. Maymun çiçeği hastalığı da aslında beşerde çiçek yapan, sonra ortadan kaldırılan; lakin milyonları öldüren, kör bırakan virüsün akraba virüslerinden bir tanesi. İzole edildiği hayvanın ismi ile anılan, ‘sığır çiçeği’, ‘maymun çiçeği’, ‘domuz çiçeği’ diye isimlendirdiğimiz değişik akrabaları var. Bu maymun çiçeği virüsü de maymunlarda ağır olarak hastalık yapmış; lakin sonra kemirgenler dahil birçok diğer hayvandan da bulaştığı gösterilmiş. Genelde endemik salgın biçiminde değil tek tek olaylar formunda görülen hastalık oluşturdu. Pandeminin akabinde ABD ve Avrupa’ya sıçradı. Onlar hadiselerini sıkı takip ettikleri için rapor ettiler. Muhtemelen dünyanın diğer yerlerinde de hastalık var” dedi.
‘HER ÜLKE AŞISINI SAKLAMIŞ’
Prof. Dr. Ceyhan, maymun çiçeği için özel aşı olmadığını; fakat başka akrabaları olan virüsler için geliştirilmiş aşıların yaklaşık yüzde 85 kollayıcı olduğunu vurgulayarak, “Bunların içinde tabi en yaygın kullanılanı insan çiçek virüsü aşısı, sığır çiçek virüsü aşısı. Olağanda insanların elinde çiçek aşısı olmaması gerekir; zira çiçek hastalığı ortadan kaldırıldıktan sonra 1972’deki son görülen hadiseden sonra bütün dünya, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) liderliğinde ülke önderleri bir ortaya geldi, kararlar imzalandı. Bunların yok edileceğine dair bütün ülkeler kelam verdi. DSÖ, laboratuvarları denetledi; çiçek aşısı, çiçek virüsü olmadığına dair kontroller yapıldı. Birinci kez bunun yanlışsız olmadığını 1990’da Körfez krizinde gördük. Bütün dünyada bir laf çıktı ‘Saddam’ın elinde biyolojik silah olarak hazırlanmış çiçek virüsü’ olduğuna dair. Bu müthiş bir şey; bir hastalığı ortadan kaldırmış, sonra tedbirleri ortadan kaldırmışsınız. O yırtıcı virüsü ortama salarsanız çok sayıda insan ölür. Bunun üzerine bakıldı ki ABD aşı hazırladı, Batı Avrupa ülkeleri çabucak çiçek aşısı üretmeye başladı. Öğrendik ki kelamlar tutulmamış. Her ülke aşısını saklamış” diye konuştu.
‘TÜRKİYE’DE DE 1 AŞI SAKLANMIŞ; ANCAK ÖLMÜŞ’
Prof. Dr. Ceyhan, o yıllarda Türkiye’de kendisinin de içinde olduğu bir komite kurulduğunu kaydederek, “Biz gerekli önlemleri aldık. O ortada da o vaktin ismiyle Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi’nde bir çiçek aşısının çok az ölçüde saklandığını söylediler sonra onu çoğaltmaya kalktık, çoğalmadı; zira canlı değildi virüs. Bizim elimizde yoktu yani. Dünyanın kimi ülkelerinde bu virüsün yasak olmasına karşın saklandığını o periyot öğrendik. Şu anda ABD ve Batı ülkelerinin birkaç tanesi bu aşıyı geliştirip çoğaltabilme imkanına sahip fakat şimdilik daha çok sığır çiçeği virüsü kullanılıyor. Daha fazla yayılım gösterilirse insan çiçek virüsü de geliştirip aşı halinde uygulanabilecek durumda. Herkes ne olur ne olmaz, diye saklamış virüsü. Şu anda bizim elimizde canlı çiçek virüsü yok, hasebiyle aşı geliştirecek bir virüs yok elimizde ve öbür bir ülke de size vermiyor aşıyı. Bu türlü bir tehlike durumunda evvel kendisini aşılıyor. Gerekirse muhakkak kümelere herkese değil pandemide olduğu üzere herkesin aşılanması durumu kelam konusu olmaz. Bilhassa hayvan temaslılarına, risk atında bulunan hayvanat bahçesi çalışanları, yurt dışında bu işin yaygın olduğu bölgelere gidip gelenlere uygulanması lazım lakin çabucak bir protokol oluşturulup, turizm dönemi başladığı için şayet o yolla girerse bizde de yayılabilir, buna yönelik tedbirler de alınması lazım” dedi.
‘TÜRKİYE’YE GELMEYECEK MANASINA GELMEZ’
Prof. Dr. Ceyhan, şu anda Türkiye’de olay olma mümkünlüğünün çok yüksek olmadığını da belirterek, “Ama bu Türkiye’ye gelemeyecek manasına gelmez bilhassa insan teması olaylar gelebilir. Bunun için kesinlikle ülkeye giriş çıkışlarda yeterli önlemler almalıyız. Yırtıcı hayvanlardan uzak durmak birincil önlem. Maymun beslemek, kemirgenler beslemek, bunlar riskli. Bir de bu hayvanların doğal ömür alanlarına yerleşim merkezi kurmak sıhhat açısından çok akla yatkın değil. Onlardan beşere bulaşacak yüzlerce virüs var” diye konuştu.