Prof. Dr. Erhan Erkut, “Eğitim sistemi bize yaptığı üzere baskılayamıyor Z neslini, tahakküm altında tutamıyor. Çok daha hür bir nesil onlar. Ezik, sessiz bir nesil değil ve eğitim sisteminin reddi had safhada” diyor, MEF Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve YetGen kurucusu Prof. Dr. Erhan Erkut ile Z jenerasyonunun farklılıkları, eğitim sistemi ve gelecek üzerine konuştuk.
– Z jenerasyonunun evvelki jenerasyonlardan ayırt edilen özellikleri neler?
Tek tip Z nesli yok. Gençliğin tümünü kapsamıyor. Benim gözlemleyebildiğim farklılık, bilgiye ulaşım çok kolaylaştığı için bu çocuklar hapsedildikleri eğitim ortamların dışına çok rahat çıkıyorlar. Kkendi fikirlerini geliştirme kapasiteleri daha yüksek. Onların natürel toplulukları dijital, sanal. Böylece çok daha geniş kitleye ulaşıyor, farklı ilgi alanları geliştiriyor, daha fazla dünya insanı oluyor, dünyanın kederleriyle ilgileniyorlar. Dinlenilmek istiyor, kendi fikirlerine paha veriyorlar. Kendi pahaları ile örtüşen kurumları tercih ediyor, örtüşmeyen kurumları da reddediyorlar. Ben bunları çok sağlıklı buluyorum. Z jenerasyonundan şikâyet edenleri anlamakta zorlanıyorum. Gençliğin bu biçimde evrilmiş olması bana çok makul geliyor. Beklentim çok yüksek bu jenerasyondan.
– Eğitim sistemi bu neslin özelliklerine uygun mu?
Muhakkak değil. Z jenerasyonunun bir özelliği de bu kısıtları kırabilecek kapasitede olmaları. Kendileri bilgiye ulaşıyor. Önlerine konulan yavan yemeği reddedip kendi yemeklerini kendileri oluşturabiliyor. Eğitim sisteminin geçmiş jenerasyonlara verdiğinden daha az ziyan vereceğini düşünüyorum bu nesle. Eğitim sisteminin reddi Z jenerasyonunda had safhada. Okula gelmiyorlar, öğretmeni bir gülümsemeyle dinliyorlar, pek de takmıyorlar. Eğitim sistemi onların gelişimine bir katkıda bulunmuyor. Uzun yıllardır bu türlü fakat biz bunu kabullendik. Ezik, sessiz bir jenerasyon da değil. Geçmiş nesillerden tahminen en kıymetli farkı bu.
Büyükler “aramızda uçurum var” diyor. Neden biz uçurumun hakikat yanındayız” diye sorulması lazım. Tahminen onlar gerçek yanında biz yanlış tarafta kalmışız! Çocuklar buna itiraz ediyorsa berbat bir şey olmayabilir. Dünyayı daha âlâ bir yere getirebilir bu çocuklar.
EĞİTİM KİMDE?
– Son kitabınızın ismi ‘Sistem Çaresiz Eğitim Sizde’ Kim bu siz?
Eğitim sizde derken eğitim topluluğu dahil sistemin dışında kalan herkesi kastediyorum. Öğretmenler sistemin içinde lakin kendi çocuklarının eğitimi kelam konusu olduğunda sistemin dışına çıkmaları gerektiğini farkediyorlar. Eğitimin sorumluluğunu herkesin alması gerekiyor. Biz eğitimi misyon olarak devlete vermişiz. Lakin devletin yaptığı işten mutlu değilsek şikayet etmek yerine “Biz ne yapabiliriz” sorusunu sormaları gerekir. Tahminen en tezli tahlillerden biri anne babaların birleşip kooperatif kurmaları ve okul açmaları. İlla okul açmak gerekmiyor. Okuldan beklediğimiz sekiz şey varsa bunun birini düzgün çözebilen alternatif eğitim kurumlara gereksinimimiz var.
ASIL GAYE MEMNUNLUK
– Anne-babalara neler önerirsiniz?
Anne babalar başarılı olacaklarını bildiklerini sanmaktan vazgeçseler çok âlâ olur. Temel amacın çocuğun memnun olması lazım. Sevdiğin işi yapmazsan başarılı da memnun da olamazsın. Çocuğun sevdiği işi keşfetmesi lazım. Bunun için de kendi içine seyahat yapmasına müsaade vermemiz gerkiyor. Dünyanı neye muhtaçlığı olduğunu anaokulundan itibaren anlatmamız lazım. “Ne olmak istiyorsun” yanlış soru. “Dünyada neyi değiştirmek istiyorsun” diye sormamız gerekiyor.
KONUTTA EĞİTİM
– Meskende eğitim konusunda ne düşünüyorsunuz?
Meskende eğitimin kısmi bir tahlil olduğunu düşünüyorum. Zira öğrencinin okulda geçirilen vaktin karşılığını alamadığını düşünüyorum. Hatta bazen okulun ziyan verdiğini düşünüyorum bilhassa akran şiddeti mobbing üzere bahislerde. Çok itibarlı gelmiyor kulağa lakin açık liseyi öğreniyorum lise öğrencilere. Oradaki müfredata takip edin, diplomayı alın fakat müfredat daha hafif olduğu için diğer şeyler yapma fırsatınız da olacak. Ülkü bir eğitim sistemimiz olsa meskende okul, açık lise önermem fakat okul istediğiniz gayelere hizmet etmiyorsa o faaliyetleri sizin yapmanız gerekiyor.
TAHLİL SİSTEMİN DIŞINDA
– Çocuğun açık liseye gitmesine anne baba müsaade vermezse ne olacak?
Anne babanın da liselerin pek fazla bir hedefe hizmet etmediğini görmeleri gerekiyor. Anne babaların en büyük sorunu her şeyi kendi periyotlarındaki üzere algılamak. Benim dönemimde lise pek âlâ bir yerdi lakin artık o denli değil.
Anne babanın karar verici rollerini biraz çocuğa devretmeleri gerekiyor. Bu çocuklar bizim malımız mülkümüz değiller, kendi hayatları var. Eğitim sistemimiz bilhassa yetkinlikleri törpülemek üzere kurgulanmış, tek tipleştirici, biat odaklı bir sistem. 21. yüzyılın yetkinliklerini geliştirmesini beklemek anlamsız. İş başa düşüyor. Tahlillerin neredeyse tamamı eğitim sisteminin dışında.
DÜNYANIN MESELELERİ
– Gençler geleceğin mesleklerine yönelik hazırlanmalı mı?
Geleceğin mesleği kelamını hiç sevmiyorum. Mesleğin geleceği varsa göreceği de var. Şu anda öngöremiyorsak çocukları neden geriyoruz? Geleceğim meslekleri konusunu rafa kaldıralım, geleceğin problemlerine baş yoralım. Dünyayı 20-30 yıl içinde ne cins problemler bekliyor? Dünyanın meselelerini çözebiliyorsan boşluklar dolduracak meslekler oluşacaktır Mesleklerin ismini bugünden bilmek gerekmiyor.
21. yüzyıl yetkinliklerini geliştirin geleceğin mesleklerinden korkmayın, meslekler sizden korksun.