Nopri Ismi Orang Rimba Endonezya’daki son göçmen kabilelerden biri Süpermarketten aldığınız hazır besinler büyük olasılıkla palmiye yağı içeriyor. Tedarik zincirini takip ettiğinizde muhtemelen Endonezya’daki bir yağ palmiyesi ağacına ulaşıyorsunuz. BBC araştırması, eseri satın aldığınız Johnson & Johnson, Kellogg’s ve Mondelez üzere büyük şirketler ve bu ağaçlar ortasındaki aracı şirketlerin yerli kabileleri milyonlarca dolarlık gellirden yoksun bıraktığını ortaya koyuyor.
Mat Yadi, mızrağıyla hücuma hazır bir biçimde ırmağın yolunu izliyor. Lakin bugün de hiçbir şey yakalayamıyor.
“Eskiden çok sayıda domuz, geyik, antilop ve kirpi vardı. Artık neredeyse hiçbir canlı kalmadı” diyor.
O bir Orang Rimba yani Endonezya’daki son göçebe kabilelerden birinin mensubu. Bu kabile jenerasyonlar boyunca Sumatra adasındaki ormanda kauçuk hasat ederek, avcılık ve meyve toplayıcılığı yaparak yaşadı.
1990’larda, Salim Kümesi isminde bir palmiye yağı şirketi, zenginlik ve kalkınma vaatleriyle buraya geldi.
Şirket, cetlerinin topraklarına palmiye ekecekti ve Orang Rimba’ya bu toprakların yarısını geri verecekti. Kabile, hasat ettği palmiye meyvelerini şirkete satacağı için bu, bir kazan-kazan muahedesi üzere görünüyordu.
25 yıldan uzun bir mühlet boyunca palmiyelerin parlak turuncu meyveleri Salim Group’a milyonlarca dolar kazandıran yemeklik yağa dönüştü. Bu yağ, çikolata, kremalı bisküvi ve kahvaltılık gevrek üzere tanınan eserleri üreten şirketler tarafından satın alındı.
Nopri Ismi Siti Maninah yere düşen palmiye meyvelerini toplayarak geçimini sağlıyor Lakin Mat Yadi, kabilesine vadedildiğini anlattığı varlıkların hiçbirini alamadı.
Bugün ailesi bir ekim alanının içindeki derme çatma bir kulübede yaşıyor.
“Bize hiçbir şey iade edilmedi. Her şeyi aldılar” diyor.
Öteki birçok Orang Rimba üzere, yaşlı Siti Maniah da, palmiye ağaçları hasat edilirken yere dökülen meyveleri toplayarak geçiniyor.
Şanslıysa, ailesini gün uzunluğu beslemek için 50-100 gram pirinç ve biraz zerzevat alacak kadar toplayabilir.
Kabileyi temsil eden Endonezyalı milletvekili Daniel Johan, bunun çok yaygın olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Şirketler açgözlü.”
Dünyanın biyolojik çeşitlilik açısından en varlıklı ormanları palmiye yağı ekilmek için yok edildi. Bir vakitler ormanlarla kaplı Endonezya’nın Borneo ve Sumatra adalarında, kilometrelerce orman alanı yerinde artık tarlalar var.
Bu kayıp ekonomik kalkınmanın bedeli olarak görüldü. Mahallî dayanaklar ve kamu finansmanına erişim sağlamak için, şirketler tarlalarını köylülerle paylaşma kelamı verdi. “Plazma” ismi verilen bu düzenleme 2007’de hayata geçti ve şirketlerin rastgele bir yeni ekim alanının beşte birini yerli halklara vermeleri yasal bir mecburilik haline geldi.
Düzenlemenin uygulamaya konduğu yerlerde, kırsal toplulukların global olarak her yıl 50 milyar dolardan fazla gelir elde eden sanayiden hisse almaları sağlandı. Lakin şirketlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmediğine dair sık sık savlar ortaya atıldı.
Nopri Ismi Endonezya’da kilometrelerce uzanan palm yağı tarlaları Bu sorunun boyutunu anlamak için BBC, araştırmacı gazetecilik kuruluşu The Gecko Project ve etraf haber sitesi Mongabay’dan oluşan bir takım iki yıl boyunca çalıştı.
Hükümet bilgilerini tahlil eden araştırma, şirketlerin sırf Endonezya’nın Borneo adasındaki Orta Kalimantan eyaletinde 100 bin hektardan fazla – Los Angeles büyüklüğünde – yasal olarak zarurî plazmayı sağlayamadığını tespit etti.
Palmiye yağından elde edilen kârları baz alarak temkinli bir varsayımla buradaki sanayinin kabileleri her yıl 90 milyon dolardan yoksun bıraktığını hesapladık. Eyalet, Endonezya’nın şirket tarafından işletilen palmiye ekim alanlarının yalnızca beşte birine konut sahipliği yapıyor.
Tarım Bakanlığı dataları tablonun öbür ana palmiye yağı üreticisi kentlerde de misal olduğunu gösteriyor. Buna nazaran Endonezya’da plazma alacağı olan toplulukların uğradığı kayıplar her yıl yüz milyonlarca dolara kadar çıkıyor.
Nopri Ismi Köylüler günde 10 kilo meyve toplayabilirse bir günlük besin alacak kadar para kazanbiliyor Sorunun boyutu yalnızca resmi bilgilerde görünür değil.
Takımımız, ekim alanlarını kabilelerle paylaşma kelamını tutmama yahut yasal yükümlülüklerini yerine getirmemekle suçlanan şirketlerden oluşan bir bilgi tabanı oluşturdu.
Bu, son altı yıldır ortalama her ay, plazma şikayetlerinden kaynaklanan protestoların olduğunu ortaya koydu. Lakin devlet, şiddetle bastırdığı bu protestolar konusunda süratli ve kararlı davranıyor.
2015 yılında, Salim Kümesi, Orang Rimba’ya verdiği kelamını tutmak için mahallî siyasetçilerin aracılığıyla yeni bir mutabakat imzaladı.
Fakat Ocak 2017’ye kadar 20 yıllık bu kelamı tutmamıştı. Kabile üyelerinin şirketin ekim alanını işgal etmesi üzerine şirket tarafında kulübeleri yıkıldı ve polis duruma müdahale etti. 40’tan fazla kişi tutuklandı ve şiddete uğradı.
Endonezya emniyeti görüşme talebimize karşılık vermedi.
Protestodan sonra, bir meclis komitesi Salim Kümesi’nden Orang Rimba cetlerinin topraklarını iade etmesini istedi, kabile beş yıldır hala bekliyor.
Salim Kümesi ve ekim alanını denetim eden yan kuruluş, röportaj talebimizi reddetti.
Nopri Ismi Mat Yadi of the Orangi tribe said the Salim Group reneged on its promises Büyük süratli tüketim şirketeri, tedarik zincirlerini “insan sömürüsünden” arındırma kelamı verdi.
Lakin Colgate-Palmolive ve Reckitt de dahil olmak üzere 13 büyük firmanın son altı yılda plazma yahut plazmadan elde edilen kârları kabilelerden alıkoyan şirketlerle ilişkisini bulduk.
Johnson & Johnson ve Kellogg’s palmiye yağını Orang Rimba toprağındaki Salim Group’tan satın alıyor.
İki şirket sorularımıza karşılık olarak tedarikçilerinden maddelere uymalarını istediklerini söyledi. Lakin birçoğunun tedarik zincirlerinde plazma yönetmeliklerine uymadığı için ifşa edilen şirketlerle ilişkileri olduğunu bulduk.
Nanang Sujana Doğu Kalimantan’daki bir palmiye ekim alanı Johnson & Johnson, Kellogg’s ve Mondelez, on yıldan fazla bir müddettir yasal yükümlülüklerini yerine getirmediği için Şubat ayında süreksiz olarak kapatılan Borneo’daki bir plantasyondan palmiye yağı tedarik etti.
Reckitt, bulguların “kamu ve özel dal paydaşlarının mevzuyu ele alması için daha fazla araştırma ve koordineli hareket gerektiren potansiyel sistematik meselelere işaret ettiğini” yazdı.
Colgate-Palmolive, tedarikçilerinin plazma kurallarına uyup uymadığını denetim etmek için bir süreç geliştireceğini belirtti.
Nopri Ismi Palmiye yağı karşılığında köylülere altyapı ve kalkınma projeleri vaat edildi Borneo’daki ekim alanları Endonezya’nın en büyük palmiye yağı üreticisi Golden Agri-Resources’a ilişkin. Şirket yarım milyon hektarlık palmiye tarlalarına sahip.
Şirket, plazma konusundaki yasal yükümlülüklerini yerine getirmediğini kabul ediyor lakin buna uyacağını taahhüt ettiğini söylüyor. Lakin bu mevzuda çalışmaların sürdüğünü söylemekle yetiniyor.
Golden Agri-Resources ve öteki şirketler, plazma düzenlemesi açısından kâfi araziyi bulmakta zorlandıklarını öne sürüyor.
Fakat Borneo’dan bir siyasetçi plazmanın ana plantasyonla birlikte inşa edilmesi gerektiğini söylüyor.
Nopri Ismi Orang Rimba hisselerine düşeni almayı bekliyor Endonezya’dan bir müddettir devam eden global palmiye yağı ihracat yasağı bugün kalkıyor.
Eserin ihracatı, lokal fiyatları denetim etmek ve arzı garanti altına almak hedefiyle geçen ayın sonlarında yasakladı.
Ülkenin palmiye yağı üretiminde büyük hisse sahibi olan şirketlerin karları, palmiye yağı fiyatlarının rekor düzeylere ulaşmasıyla karlarını artırdı.
Endonezya’nın üstün zenginler listesi şimdiden palmiye yağı milyarderleriyle dolu.
Golden Agri-Resources’u denetim eden Widjaja ailesi, Forbes’un Endonezya için hazırladığı zenginler listesinde ikinci sırada yer alıyor; Salim Group’un CEO’su olan Anthoni Salim üçüncü sırada.
Lakin Orang Rimba’nın, bu servetten alacağı hisse için bekleyişi sürüyor.
“Torunlarımızın nitekim tekrar yaşayabilmeleri için atalarımızın topraklarının bize geri verilmesini istiyoruz. Tek istediğimiz bu” diyorlar.