Adet kanamalarının başlamasıyla sağlıklı bir bayanın yumurtalıklarında yaklaşık 400 bin civarında yumurta üretilmeye başlanır, her ay yumurtalardan birkaçı olgunluğa erişir. Yıllar geçtikçe bu sayı azalır. Menopoz periyodunda yumurtlama durur ve östrojen-progesteron hormonlarının üretimi kesilir. Böylelikle bayan artık hamile kalamaz.
“Östrojen üzere hormonların gözetici tesirleri olmadan bayanlar kalp hastalığı, kilo alma ve öteki sıhhat problemleri için yüksek risk altındadır” diye konuşan Bayan Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek uzmanı Dr. Öğr. Ü. Melis Gökçe Koçer Yazıcı, adet döngüsünü nizamlı tutan hormon düzeylerinin bedende ek vazifeleri olduğunu ve bu hormon düzeylerinin menopozla birlikte düşmesi ile bayanların kalp hastalığı, felç, osteoporoz üzere sıhhat sıkıntıları ile karşı karşıya kalacağına işaret etti.
Yazıcı, menopozdan evvel rastgele bir sıhhat sorunu olmasa da, hormonal değişimler sonrasında karşılaşılabilecek 5 sıhhat problemini sıraladı.
“ERKEN DEVİRDE ATEŞLENMEYE BAŞLAYANLARDA KALP HASTALIĞI RİSKİ DAHA YÜKSEK”
Bayanlar menopozdan sonra karşılaşabilecekleri en kıymetli tehlikenin kalp hastalıkları olduğunun altını çizen Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Bayan Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Yazıcı şunları da aktardı:
“Amerikan Kalp Derneği (AHA) bilgilerine nazaran bayanların yaklaşık üçte birinde kardiyovasküler hastalık gelişiyor ve kalp krizi oranını bilhassa menopozdan yaklaşık on yıl sonra artmaya başlıyor. Kan damarlarında östrojen, esnekliğin sağlanmasına ve bu sayede kan akışının, basıncına ahenk sağlayarak damarların büzülmeleri ve genişlemelerine yardımcı olur. Östrojen azalmasıyla bu yarar kaybolur. Kan basıncındaki artış üzere arter duvarlarını kalınlaştırabilen öteki değişikliklerle birleştiğinde, bayanların kalpleri ansızın savunmasız hale gelir. AHA’nın çalışmalarına ek olarak Amerikan Ulusal Bayan Sıhhati Çalışması’nın (SWAN) da bayanların orta yaşlarında yaşadıkları fizikî, biyolojik, ruhsal ve toplumsal değişiklikleri incelediği bir araştırma mevcut. Yapılan bu araştırma ile menopoz sırasında daha erken devirlerde ateş basması yaşayan bayanların kalp hastalığı riskinin daha yüksek olduğu tespit edilmiş.”
AİLESİNDE KALP HASTALIĞI HİKAYESİ OLANLAR DİKKAT
“Amerikan Kalp Derneği Mecmuası’nda Şubat 2021’de yayımlanan bir çalışmada da sık ve kalıcı ateş basmalarının gelecekteki kardiyovasküler hastalıklarla alakalı olduğu konusunda bilgiler bulunması ile SWAN çalışmasındaki sonuçlar desteklenmiş oldu” diyen Dr. Öğr. Üyesi Yazıcı, ailesinde kalp hastalığı hikayesi olan yahut kıymetli derecede sıcak basması yaşayan bayanların kardiyovasküler hastalıklar için ek taramalara gereksinim duyup duymadıkları konusunda tabibe başvurmaları gerektiği ikazında da bulundu.
SİGARA OSTEOPOROZ RİSKİNİ ARTIRIYOR
Bayanlarda kemiklerin inceldiği ve zayıfladığı, daha kolay kırıldığı bir hastalık olan osteoporozun gelişme mümkünlüğünün erkeklere nazaran 4 kat daha fazla olduğu bilinmekte. Menopozdan evvel bayanların kemikleri östrojen tarafından korunurken, son adet devrinden evvelki yıl ve yaklaşık devam eden üç yılda kemik kaybı süratlidir.
Kemikleri güçlü tutmak için, tempolu yürüyüş yahut koşu üzere antrenmanların kıymetli olduğuna da değinen Dr. Öğr. Üyesi Yazıcı, ayrıyeten yapılan araştırmaların sonucunda sigara kullanımının da kemik kırığı ve osteoporoz riski ile irtibatlı olduğunu vurguladı.
D vitamini bakımından varlıklı yiyecekleri (D vitamini destekli portakal suyu, mısır gevreği ve süt) tüketmenin de osteoporoz riskini azaltmada yardımcı olacağına işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Yazıcı, “Haftada birkaç gün 15 dakika güneşe maruz kalma ve kalsiyum (koyu yapraklı yeşillikler, süt eserleri, somon ve sardalye üzere balıklar) içeren sağlıklı bir diyet yapmak faydalı olacaktır” diye konuştu.
YAVAŞLAYAN METABOLİZMA KİLO ARTIRIŞI GETİRİYOR
Menopoz, bayanların metabolizması üzerinde kesin bir tesire sahip olduğunu ve menopoz devrinde bayan metabolizmasındaki yavaşlama ile yağ dokusunun yağsız beden kitlesine nazaran arttığını söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Melis Gökçe Koçer Yazıcı, şunları da ekledi:
“Son adet devrinden yaklaşık iki yıl öncesinde başlayan bu periyot, menopozdan sonraki iki yıla kadar devam ederek yağsız doku kütlesinin kaybına neden olur. Bilhassa karın etrafındaki fazla kilo ve yağ oranının tehlikeli olduğunu, zira tip 2 diyabet riskinin ve kalp hastalıkları riskinin artabileceği araştırmalarda gösterilmiştir. Menopozun kendisi bile metabolik sendrom riskinin artmasıyla temaslıdır. Yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri, çok karın yağı ve olağandışı kolesterol düzeyleri; kalp hastalığı, felç ve tip 2 diyabet riskleri ile bağlantılıdır.”
MENOPOZDAN SONRA İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARI ARTIYOR
Menopozdan sonra östrojen düzeylerindeki azalma, vajina dokusunda incelmeye ve dokularda kuruluğa neden olabildiğini, bu durumun da bakterilerin gelişmesini kolaylaştırarak, daha kolay ve sık idrar yolu enfeksiyonu (İYE) gelişmesine yol açabileceği bilgisini veren Dr. Öğr. Üyesi Yazıcı, “Yapılan bilimsel araştırmaların 65 yaş üstü bayanlarda İYE geçirme oranının, her yaştan bayanla kıyaslandığında ortalama iki kat arttığı görülüyor” dedi.
İYE riskini azaltmak için tekliflerde de bulundu:
“İdrarınız mesanenizde ne kadar uzun mühlet kalırsa, o kadar çok bakteri üreyebilir. Dolayısı ile idrara gitme isteğiniz olduğu anda daha fazla tutmadan tuvalete gidin. İdrar gereksiniminiz olmasa bile 3-4 saatten daha uzun idrar tutmayın ve tuvalete gidin. Tuvalet sonrası önden geriye gerçek silerek paklık yapın. Tercihen günde en az 6-8 bardak su biçiminde bol sıvı için. Cinsel birliktelikten evvel ve sonra idrarınızı yapın. Vajinal duşlardan ve bayan hijyeni emelli deodorant spreyleri kullanmaktan kaçının. Nefes alabilen pamuklu iç çamaşırları tercih edin ve dar pantolonlardan kaçının. Sık İYE yaşıyorsanız (yılda 3-4 kez) bunlara neyin neden olabileceğini araştırmak ve tedavi almak gerekebilir, hekiminize başvurun.”
İDRAR KAÇIRMA SORUNLARI DE SIKLAŞABİLİR
Menopoz devirlerinden sonra idrar kaçırma rahatsızlıkların daha da arttığını belirten Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Bayan Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek uzmanı Dr. Öğr. Ü. Melis Gökçe Koçer Yazıcı, öksürme, hapşırma yahut fizikî aktiviteyle sızıntı formundaki “stres üriner inkontinans” olarak isimlendirilen idrar kaçırma tipinin bayanlar ortasında sık görüldüğünü de kelamlarına ekledi.
“Acil inkontinans” olarak isimlendirilen denetim edilemeyen bir tuvalete gitme dürtüsünün eşlik ettiği sızıntı biçimindeki idrar kaçırma tipinin de sık görülebildiğini aktaran Dr. Öğr. Üyesi Yazıcı, idrar kaçırmayı önlemek için şu tekliflerde de bulundu:
“Mesanenizi mümkün olduğunca sık boşaltın. Pelvik taban kaslarını güçlendirmek için ise ‘Kegel egzersizleri’ önerilmektedir. Bu antrenmanın en değerli noktası popo kaslarını değil idrar akışını denetim eden ince kasların çalıştırılmasıdır. Bunu da idrar yaparken çişinizi tutarak, oradaki kasların kasılmasını sağlayarak yapabilirsiniz. Her idrar tutma yani kasılma ortalama 3-4 saniye kadar sürmeli ve bu idmanı her gün 5-10 sefer tekrar etmelisiniz. Bunlara karşın şikâyetleriniz devam ederse hekiminiz başvurun.”