Kazakistan’da halk, 27 yıllık ortanın akabinde anayasa değişikliği için 5 Haziran’da yapılacak referandumda oy kullanacak.
En son 30 Ağustos 1995’te yapılan referandumdan sonra ülkenin bağımsızlık tarihinde gerçekleştirilecek ikinci halk oylamasında seçmene, “Kazakistan Cumhuriyeti anayasasına yapılacak değişiklikleri ve eklemeleri kabul ediyor musunuz” sorusu yöneltilecek.
PARLAMENTO GÜÇLENDİRİLECEK
Devlet gazetesinde 6 Mayıs’ta yayınlanan anayasa değişikliğiyle ilgili yasa tasarısı, harika başkanlık modelinden başkanlık modeline geçişi ve parlamento rolünün güçlendirilmesini içeriyor.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, 5 Mayıs’ta halk oylamasının 5 Haziran’da yapılmasını kararlaştırmıştı.
ANAYASADA NELER DEĞİŞECEK?
Anayasa tasarısına nazaran, 30 Ağustos 1995 referandumuyla kabul edilen anayasada değişiklikler yapılacak.
Anayasa Mahkemesi, Yüksek Mahkeme lideri ve yargıçlar, Merkez Seçim Komitesi lideri ve üyeleri, Yüksek Kontrol Odası lideri ve üyeleri, askeri işçi, ulusal güvenlik kurumları ve kolluk kuvvetleri çalışanları siyasi partilere ve sendikalara üye olamayacak, ayrıyeten siyasi partileri destekleyemeyecek.
CUMHURBAŞKANI SİYASİ PARTİYE ÜYE OLAMAYACAK
Şayet referandumdan gerekli oy çıkarsa, cumhurbaşkanı vazife müddeti boyunca siyasi partiye üye olamayacak.
Cumhurbaşkanının yakın akrabaları da siyasi devlet misyonu ve yarı kamu dalında yöneticilik yapamayacak.
Tasarıya nazaran, Anayasa Mahkemesi lideri, Ulusal Banka lideri, Yüksek Yargı Kurulu lideri, Başsavcı ve Ulusal Güvenlik Komitesi lideri senatonun onayı ile atanacak ve misyonundan alınacak.
Ayrıyeten, parlamentonun üst kanadı senatoda vekil sayısı 15’ten 10’a, meclisteki milletvekili sayısı da 107’den 98’e indirilecek. Meclisteki milletvekilleri karma seçim sistemiyle seçilecek.
HALKIN İŞTİRAKİ GENİŞLEYECEK
Kazakistan Devlet Sekreteri Erlan Karin, devlet gazetesi Kazpravda için kaleme aldığı makalede ülkesindeki anayasal ıslahatları kıymetlendirdi.
Karin, anayasada yapılacak tüm değişikliklerin emelinin üstün başkanlık modelinden başkanlık modeline geçiş, yetkilerin yine dağıtımı, parlamento rolünün güçlendirilmesi ve statüsünün yükseltilmesi, halkın devlet idaresine iştirakinin genişletilmesi ve insan haklarının korunması sistemlerinin güçlendirilmesi için hukuksal taban oluşturmak olduğunu belirtti.
Karin ayrıyeten, cumhurbaşkanı, yargıçlar ve Merkez Seçim Kurul lideri ve üyelerinin vazife süreci boyunca siyasi partilere üyeliğinin yasaklanmasının siyasi rekabeti artıracağını ve tüm siyasi partilerin gelişmesi için eşit şartlar oluşturacağını söz etti.
VATANDAŞLARIN HAKLARI DİKKATE ALINACAK
Anayasada yapılan değişikliklerle ilgili kanun tasarısında cumhurbaşkanının bölge, kent ve başşehir valilerini misyondan alma yetkisinin kaldırılmasının öngörüldüğünü kaydeden Karin, “Anayasanın 87. unsurunun 4. fıkrasının yeni haline uygun olarak valiler mahallî milletvekillerin onayı ile cumhurbaşkanı tarafından atanacak” dedi.
Karin ayrıyeten, meclis milletvekillerinin karma seçim sistemiyle seçileceğine dikkat çekerek, kelam konusu seçim sisteminin uygulanmasının tüm vatandaşların haklarının dikkate alınmasını sağlayacağı görüşünü de paylaştı.
NAZARBAYEV’İN YETKİLERİ DE ALINIYOR
Devlet bütçesinin uygulanmasında parlamento kontrolünün güçlendirileceğini belirten Karin, anayasadan bağımsız olarak Kazakistan’ın kurucusu, birinci Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in statüsüyle ilgili normun da çıkarıldığına işaret etti.
Nazarbayev ülkenin “elbaşısı” vazifesini yürütüyordu.