Türkiye’de ve dünyada sebebi bilinen ölümlerde birinci sırada kalp ve damar hastalıkları yer alıyor. Günümüzde her 7 şahıstan 1’i kalp kriziyle karşı karşıya. Üstelik artık bu sıkıntıdan gençler de nasibini alıyor. Sıhhat Bakanlığı datalarına nazaran kalp krizi geçirenlerin yüzde 20’si bir sıhhat kurumuna başvurmadan kaybedilirken, başvurarak tedavi altına alınanlarda vefat riski yüzde 8’e kadar düşüyor.
KALP KRİZİ NEDİR?
Çağımızın yaygın hastalıklarından olan kalp krizi, kalbi besleyen atardamarlarda gelişen rastgele bir ani tıkanma kalp kasının gereğince oksijen alamamasına neden olarak kalp dokusunda hasara yol açabilir. Kalbe kan akışından sorumlu olan atardamar duvarlarında yağ ve kolesterol üzere hususlar birikir ve plak olarak isimlendirilen yapıları oluşturur. Plaklar vakit içinde çoğalarak damarı daraltır ve çatlaklara neden olur. Bu çatlaklarda meydana gelen pıhtılar damarları tıkayarak kalp krizine neden olur.
KALP KRİZİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kalp krizinde görülen en temel semptom göğüs ağrısıdır. Baskı yapan tıpta olan bu ağrı sol kol boyna omuzlara ve karna da yayılabilir. Bazen bu ağrı şiddetli olmayabilir. Yalnızca mideye vuran bir ağrı ile kendini gösteren kalp krizi bu durumlarda hasta tarafından önemsenmeyebilir.
Kalp krizinin yaygın belirtileri:
-Göğüste baskılayıcı bir ağrı
-Sol kolda ağrı
-Mideye vuran ağrı
-Bulantı ve kusma
-Soğuk terleme
-Çarpıntı
-Belirtilerin şiddetlenerek devam etmesi
Kalp krizi belirtileri bireyden bireye farklılık gösterebilir. Sanılanın tersine kalp krizi her vakit şiddetli göğüs ağrısına neden olmaz. Bilhassa şeker hastalarında şiddetli belirti olmadan da kalp krizi geçirilebilir.
Kalp krizinde erken müdahale hayati kıymet taşır. Şayet kalp krizi geçirdiğinizi düşünüyorsanız vakit kaybetmeden bir sıhhat kuruluşuna başvurmalısınız.
KALP KRİZİNİN NEDENLERİ NELERDİR?
–Sigara: Araştırmalar gösteriyor ki sigara kalp krizini erkeklerde de bayanlarda da yaklaşık 3 kat arttırıyor. Üstelik sigara yalnızca kalp krizi riskini arttırmayıp, akciğer hastalıkları ve gırtlak ile mesane kanserlerinin yanı sıra birçok kanser çeşidinin de riskini dramatik olarak arttırıyor.
–Diyabet: Diyabet hastaları en sık kalp krizi nedeniyle hayatını kaybediyor. O denli ki kalp krizinden mevt oranı tip 1 diyabetlilerde 3-10 kat, tip 2 diyabetlilerde erkekse 2, bayan ise 4 kat artıyor. Bunun nedeni ise diyabetin damar duvarının esnekliğini bozması, kanda pıhtılaşmayı artırması ve damar iç yüzeyindeki hücre hasarını kolaylaştırması.
–Obezite: Obezite tüm damarlarda erken yaşlanma ve fonksiyon bozukluğunun yanı sıra arteroskleroz denilen sertleşmeye, bunun sonucunda da kalp krizine yol açıyor. Obezite kalp krizine ekseriyetle karbonhidrat ve lipid metabolizmalarını bozarak neden oluyor.
–Genetik yatkınlık: Bilhassa 1. derece yakınlarda genç yaşlarda (örneğin babada yahut erkek kardeşte 55 yaşından evvel, annede yahut kız kardeşte 65 yaşından önce) kalp hastalığı hikayesi olması, kişinin riskini arttırıyor. Lakin bu risk artışının bilhassa kolesterol düzeyleri üzerinden olduğu. münasebetiyle bireyin kolesterol düzeyleri ülkü düzeyde ise aile hikayesi olmasına karşın riskin aslında kıymetli derecede artmadığı biliniyor.
–Yüksek tansiyon: Hipertansiyon, yani yüksek kan basıncı da kalp krizinin risk faktörlerinden. O denli ki kalp krizi riskini göreli olarak yaklaşık yüzde 50 oranında arttırıyor. Üstelik yalnızca kalp krizi riskini değil, inme ve kalp yetersizliği riskini de çok besbelli olarak yükseltiyor. Yüksek tansiyon hastası olmamanın en tesirli yolu ise tuz tüketimini azaltıp nizamlı idman yapmak.
–Kan yağlarının yüksek olması: kanda birtakım hususların yüksekliğinin kalp krizi riski ile bağlantılı olabileceği tez ediliyor. Bunlar ortasında karaciğerden üretilen ve iltihap göstergesi olan C-reaktif protein, bir kan yağı-proteini olan lipoprotein(a), bir amino asit olan homosistein, bir pıhtılaşma faktörü olan fibrinojen bulunuyor.
– Erkek olmak: Erkek olmak Kalp krizi konusunda erkekler bayanlara nazaran daha şanssız. Kalp krizi riski açısından bayanların yaklaşık 10 yıllık bir avantajı kelam konusu. Yani 50 yaşında bir erkeğin riski yaklaşık 60 yaşında bir kadınınki kadar. Buna neden olarak da bayanlardaki östrojen hormonunun esirgeyici tesiri gösteriliyor. Hasebiyle erkeklerin değiştirebilecekleri risk faktörlerine, yani sigara, kolesterol, şeker ve tansiyona daha da erken dikkat etmeye başlamaları gerekiyor.
KALP KRİZİ SIRASINDA ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER NELERDİR?
– Kalp krizi belirtileri başladığı anda, bulunduğunuz yere oturup dinlenin ve ayakta durmayın.
– Üzerinizde gömlek ve kravat varsa, gömleğin yaka bölgesini ve kravatı gevşetin, ferahlamaya çalışın.
– Yanınızda aspirin tableti varsa onu çiğneyin.
– Kriz yalnızken sizi yakalamışsa, telefonunuz varsa en yakınınızı arayın ya da ambulans yardımı isteyin.
– Burun deliklerinizi kapatıp kuvvetli bir halde öksürmeye çalışın. Bu, kan akışını hızlanacaktır.
– Pencere ve kapıları açıp oksijen almayı sağlayın.
-Krize araç içerisinde yakalandıysanız, çabucak aracı kenara çekip yardım isteyin.
KALP KRİZİ NASIL ÖNLENİR
Alacağınız tedbirler ile kalp krizi riskini azaltmanız mümkün.
-Sigara ve tütün eserlerinden uzak durmak
-Kalp hastalarına uygun antrenmanlar yapmak
-Tansiyon, kolestrol denetim altına alınmalı
-Kilo denetimi sağlanmalı
-Diyabet takibi yapılmalı
-Alkol ve gerilimden uzak durulmalı
-Sağlıklı besinler tüketilmeli
Doktor tavsiyesi ile kalp krizi riskini azaltan ilaçlar kullanılmalı.