Truss, yaptığı yazılı açıklamada, Çin hükümeti dokümanlarından Pekin’in Sincan’daki insan hakları ihlallerine ait daha fazla şok edici detayların ortaya çıktığını belirtti.
Yeni ispatların Çin’in zorla çalıştırma, din özgürlüğüne yönelik önemli kısıtlamalar, ebeveynlerin çocuklarından ayrılması, zorla doğum denetimi ve toplu hapsetme üzere uygulamaları içerdiğini kaydeden İngiliz Dışişleri Bakanı, bunların Uygur Türkleri ve öbür etnik azınlıklara yönelik muamelenin harika derecedeki büyüklüğünü gösterdiğini vurguladı.
İngiltere’nin memleketler arası ortaklarıyla Çin’den hesap sormaya kararlı olduğunu belirten Truss, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet’e alandaki gerçekleri kapsamlı biçimde değerlendirebilmesi için bölgeye tam ve sınırsız erişim müsaadesi verilmesini gerektiğini tabir etti.
Truss, Bachelet’nin ziyaretini yakından takip ettiklerini vurgulayarak, erişim müsaadesi sağlanmaması durumunda bunun Çin’in Sincan’daki aksiyonlarını saklama teşebbüslerinin altını çizeceği ikazında bulundu.
Hackerlar tarafından Çin’deki 2 lokal polis teşkilatının bilgisayar sistemlerinden elde edilen belge ve fotoğraflar basınla paylaşılmıştı. Evraklar, “www.xinjiangpolicefiles.org” sitesi üzerinden de erişime açılmıştı.
Çin’in sistematik hak ihlalleri
Çin, son yıllarda Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türkleri ve başka azınlık mensuplarını amaç alan sistematik hak ihlallerine ait tezler nedeniyle memleketler arası kamuoyunda tenkitlere amaç oluyor.
Türkiye’nin de yer aldığı BM üyesi 43 ülke, 21 Ekim 2021’de New York’ta düzenlenen BM İnsan Hakları Komitesi Toplantısı’nda yaptıkları ortak açıklamada, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde 1 milyondan fazla kişinin “yeniden eğitim merkezi” ismi verilen siyasi kamplarda alıkonulduğundan, azap, berbat muamele, insanlık dışı ve aşağılayıcı cezalandırma, zorla kısırlaştırma, cinsel şiddet ve çocukları ailelerinden ayırma üzere yaygın ve sistematik insan hakları ihlallerine maruz kalmasından duydukları kaygıyı lisana getirmişti.
Açıklamada, bölgede din ve inanç özgürlüğü ile seyahat, toplantı ve söz özgürlükleri üzerinde kısıtlamalar bulunduğu ve yaygın kullanılan elektronik izleme teknolojilerinin orantısız halde Uygurları ve öbür azınlık mensuplarını gaye aldığı belirtilmişti.
Pekin idaresinin hukukun üstünlüğü unsuruna ve insan haklarını muhafaza konusundaki ulusal ve memleketler arası yükümlülüklerine uyması gerektiği vurgulanan açıklamada, “Çin’e BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri ve ofisinin de dahil bağımsız gözlemcilere Sincan’a süratli, manalı ve özgür erişim sağlama daveti yapıyoruz.” sözleri yer almıştı.
Çin, Sincan’da kaç kamp bulunduğuna, buralarda kaç kişinin olduğuna ve kelam konusu bireylerden ne kadarının toplumsal hayata döndüğüne ait bilgi vermezken kendi belirlediği birkaç kampın az sayıda yabancı diplomat ve basın mensubu tarafından kısmen görülmesine müsaade vermişti.
Zorla çalıştırma
Öte yandan çok sayıda Uygur Türkü’nün bölgedeki fabrikalarda zorla çalıştırıldığı sav edilmiş, Sincan’daki kimi işletmeler, “zorla çalıştırma” yoluyla üretim yapıldığına dair argümanların maksadı olmuştu.
ABD Kongresi, Aralık 2021’de Çin’in Uygur Özerk Bölgesi’nde Uygur Türkleri ile öteki etnik ve dini azınlıkların zorla çalıştırılması yoluyla ürettiği malların ABD’ye ithalatının yasaklanmasını öngören maddeyi kabul etmişti.
Washington idaresi, tezlere husus olan işletmelere ve onlarla çalışan şirketlere yaptırım kararları almıştı.
Pekin idaresinin sözcüleri ise zorla çalıştırma tezlerini “Çin-karşıtı güçler tarafından uydurulmuş yalanlar” olarak nitelemiş; ülkedeki insan hakları durumunun gerçeğe muhalif olarak karalanmaya çalışıldığını savunmuştu.