Türk Lirası son günlerde tekrar bedel kaybetmeye başlamışken Bloomberg’den Uğur Yılmaz; durumun sebeplerini, hükümetin bu bahiste ne yapabileceğini, dövize endeksli mevduat hesaplarının ülke iktisadına önemli bir yük olduğunu uzman görüşleriyle destekleyerek anlattığı bir tahlil kaleme aldı.
Yılmaz’ın aktardığına nazaran; Türk Lirası, Merkez Bankası rezervlerindeki keskin düşüş ve alışılmışın dışında para siyaseti nedeniyle, ülkenin NATO müttefikleriyle yaşanan bir açmazın ortasında para ünitesini giderek daha fazla açıkta bırakırken, geçen yılın sonundaki düşüşten bu yana en sert düşüşü yaşadı.
Halihazırda bu yıl gelişen piyasalarda en makus performansı sergileyen lira, salı günü dolar karşısında dünyanın en büyük düşüşünü gerçekleştirme yolunda ilerliyor ve yüzde 1,5’e varan düşüşle beş ayın en zayıf düzeyine iniyor. Bilhassa Türkiye için güç maliyetleri daha da yükselirken, pek bir rahatlama görünmüyor.
‘FECİ BİÇİMDE YANLIŞ BİR PARA POLİTİKASI’
Stockholm’deki SEB’de gelişen piyasalar baş stratejisti Per Hammarlund, “Lira üzerindeki baskı artıyor. Daima yüksek enflasyon, Türkiye ve ana ticaret ortaklarında yavaşlayan büyüme işaretleri ve feci biçimde yanlış yönlendirilmiş bir para politikası” dedi.
Bu, art kapı müdahalelerinin ve tasarruf sahiplerini liradaki zayıflıktan koruyan devlet dayanaklı hesapların tanıtılmasının da yardımıyla, para ünitesi için görece istikrarlı bir devri sona erdiren haftalarca süren piyasa türbülansının doruk noktasıdır. Tehlike, enflasyonun yirmi yılın en süratli yükselişine karşın Merkez Bankası’nın oybirliğiyle bu hafta faiz oranlarını tekrar sabit tutması beklendiği için, para ünitesinin daha da kırılgan hale gelmesi olabilir.
ERDOĞAN’IN SON DEVİRDEKİ KRİTİK ÇIKIŞLARI
Jeopolitik sorunlar de bu gidişatı etkiliyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline karşılık olarak İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üye olmak için başvurmasının akabinde bu tekliflere karşı çıktı. Erdoğan, daha sonra geçen hafta ABD Kongresi’nde Ankara’ya F-16 savaş uçaklarının satışını engellemeye çağıran Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis’e sert çıkıştı.
Monex Europe Ltd.’deki FX tahlili lideri Simon Harvey, dış finansman durumunun berbatlaşması, artan enflasyon, enflasyon beklentilerinin daha da kırılması, NATO’da Batı ile siyasi ayrışma ve Türk merkez bankasının makro gelişmeleri etkilemek için siyaset değiştirememesi, Türk lirasının bedel kaybetmesi gerektiği manasına geldiğini söylüyor.
MERKEZ REZERVLERİ SÜRATLE DÜŞÜYOR
Tansiyonlar, fiyatlara nazaran ayarlandığında Türk faiz oranlarının dünyanın en düşük – yaklaşık eksi yüzde 56 ile – olduğu bir vakitte ortaya çıkıyor. Tüketici fiyatları Nisan ayında yıllık yüzde 70 oranında artmasına karşın, Merkez Bankası geçen yıl 500 baz puanlık indirimin akabinde duraklamayı genişleterek Perşembe günkü toplantıda muhtemelen oranı yüzde 14’te tutacak.
Türk varlıklarını elden çıkarmaya karşı koruyacak bir oran tamponu olmayan Merkez Bankası’nın piyasayı istikrara kavuşturmak için de kullanacağı daha az kaynağı var. Brüt döviz rezervleri, 13 Mayıs’ta sona eren yedi gün içinde bu yıl en fazla düşüş göstererek, stoku 61.2 milyar dolar ile 10 ayın en düşük düzeyine getirdi.
Goldman Sachs Group Inc.’e nazaran, ticari borç verenler ve başka merkez bankalarıyla yapılan takaslar hariç tutulduğunda, Türkiye’nin net dış varlıkları eksi 63,3 milyar dolara ulaştı.
‘LİRAYA TAKVİYE ENİNDE SONUNDA DEVLET BÜTÇESİNDEN GELECEK’
Para siyaseti çok gevşek kaldığı sürece, lirayı istikrara kavuşturmak, hükümetin tasarruf sahipleri ve yatırımcılar ortasında inancı tekrar tesis etmenin diğer yollarını bulma yeteneğine bağlıdır. Geçen yıl, 13 Mayıs prestijiyle 849 milyar lira (53 milyar dolar) fon çeken “sözde döviz korumalı” hesaplarla Türkiye’nin para krizini denetim altına almak için yeni bir finansal araç gerektirdi.
Hükümet, tasarruf sahiplerine, bankaları tarafından ödenen mevduat oranını aşan rastgele bir döviz kaybını telafi edeceğini söylediği için, yetkililer yeni hesapları faiz oranı artışlarına alternatif olarak lanse ettiler.
Hammarlund, “Yetkililerin lirayı istikrara kavuşturmak için şapkadan bir tavşan daha çıkarması gerekecek” dedi. Lakin rezervlerin azalması ve faiz oranlarını artırma seçeneğinin kelam konusu olmaması nedeniyle, liraya takviyenin eninde sonunda hükümet bütçesinden gelmesi gerekecek.
‘TÜRKİYE ARTIK DÖVİZ MUHAFAZALI HESAP YÜKÜYLE UĞRAŞMAK ZORUNDA’
Hesaplara girişler son haftalarda yavaşlarken, hükümet yanlısı medya hafta sonu siyaset yapıcıların mahallî yatırımcıları enflasyondan korumak için pazartesi günü yeni bir araç sunmayı planladıklarını bildirdi.
Hükümetin lira tasarruflarını desteklemek için yeni bir program sunacağına dair beklentiler, pazartesi günü liranın yükselmesine yardımcı oldu. Lakin bu türlü bir duyurunun olmaması nedeniyle lira, salı günü düştü.
Mevcut döviz muhafazalı hesaplar da bütçeye bir maliyet ekliyor.
East Capital Dubai’nin kıdemli danışmanı Emre Akçakmak, “Türkiye artık yalnızca zayıf para ünitesinin ek enflasyonist tesirleriyle değil, birebir vakitte mali dengelerinde artan döviz muhafazalı hesap yüküyle de uğraşmak zorunda kalacak” dedi.