Barnevernet’in “kötü muameleyi” münasebet göstererek çocukları devlet muhafazasına alması, 2015’te hem Norveç’te hem de dünyada gündeme oturdu ve yansılara neden oldu.
Kurum, bilhassa çocukları ailelerinden çok az münasebet göstererek ayırmakla ve kültürel farklılıkları dikkate almadığı sebebiyle eleştiriliyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de 10 Eylül 2019’da Norveç’in Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 8. Unsuru tarafından müdafaa altına alınan aile hayatına hürmet hakkını ihlal ettiğine hükmetti.
Abdi İbrahim davası
Somalili Mariya Abdi İbrahim, Barnevernet tarafından çocuğu hami aileye verilen onlarca ebeveynden biri.
2009’da Kenya’da doğan bebeğiyle Norveç’e iltica eden İbrahim’in çocuğu “tehlikede” olduğu savıyla itirazlarına karşın annesinden alınarak 2010’da Hristiyan gözetici aileye verildi.
Mariya Abdi İbrahim, çocuğuna kavuşabilmek için Norveç’te verdiği hukuk çabasından sonuç alamayınca davayı AİHM’e taşıdı. AİHM, davada İbrahim’i haklı bulan karara imza attı.
“Çocuk hakları, çocukların aleyhine mi işliyor?”
Barnevernet, memleketler arası toplumun tenkitleri ve AİHM kararları nedeniyle çocuğun aileden ayrılmasıyla sonuçlanan süreçte yaklaşım değişikliğine gitmeye karar verirken, bugüne kadar birçok ihmal ve yanlış uygulamaya imza atıldığı belirtiliyor.
Uzmanlar, fizikî şiddete maruz kaldığı sav edilen çocuklara, devlet muhafazasına alındıktan sonra yapılması gereken sıhhat muayenesinde eksikliklerin varlığına işaret ediyor. Yeniden çocuğun biyolojik ebeveynleriyle daha sık temasa geçme talebinin yahut devam eden davalarda çocuğun görüşünün, göz gerisi edildiği söz ediliyor.
Barnevernet’in çocukların velayetini ebeveynlerden almak için dilekçe verirken, ebeveynlerin davalarını makul müddette inceleme hakkını tartışmalı biçimde ihlal eden müddetler belirlediği tabir ediliyor.
Norveç’te bir çocuğun esirgeyici aileye verilmesini haklı kılan dört şart bulunuyor. Bunlar, çocuğun günlük bakımıyla ilgili önemli ihmalin ortaya çıkması yahut çocukla yetersiz ferdî temas olması ve güvenlik hissinin sağlanamaması; ebeveynlerin engelli bir çocuğun gereksinimlerini yahut çocuğunun öbür özel muhtaçlıklarını karşılamaması; çocuğun ebeveynleri tarafından cinsel istismara uğraması yahut berbat muamele görmesi; ebeveynlerin çocuk için kâfi sorumluluk alamamaları nedeniyle çocuğun sıhhati yahut gelişimi için önemli risk mümkünlüğünün yüksek olması olarak sıralanıyor.
Öte yandan davalarda sıklıkla öne çıkan neden “yetersiz ebeveynlik” oluyor.
Norveç’te resmi evrakların Barnevernet çalışanlarının, sahip oldukları bilgiyi ve yardım araçlarını, aile hayatında tespit ettikleri yanlışları onarmak için kullanmadıklarını gösterdiği de bir makaleye bahis oldu.
Makalede kurum keyfi olarak ebeveynleri çocuklarının velayetinden yoksun bırakmaya karar vermekle ve aile hayatına orantısız müdahale etmekle eleştirildi.
Barnevernet
Norveç’te Barnevernet (Çocuk Refah Hizmetleri) olarak isimlendirilen, sadece çocukların korunmasına yönelik sistemi düzenlemeye ayrılmış birinci yasa “Lov om barnevern”, 1953’te yürürlüğe girdi.
1981’den bu yana Barnevernet bünyesinde faaliyet gösteren bir çocuk ombudsmanına (Barneombodet) sahip dünyadaki birinci ülke olan Norveç, 1987’de çocuğa fizikî cezayı yasakladı.
Norveç’te 17 Temmuz 1992’de kabul edilen “Lov om barneverntjenester” (barnevernloven) kanunuyla, hayatları, sıhhatleri yahut ruhsal ve toplumsal durumları için tehdit oluşturan şartlarda yaşayan çocuklara ait yasal durum ve davranışlar kapsamlı formda düzenleniyor.
Yasa birebir vakitte esirgeyici aile ile ilgili temel mevzuları, ailelere müdahale yordamlarını ve ailelerin yapısını kapsıyor.
Bu yasaya uyulup uyulmadığını, eyalet, ilçe ve belediye seviyesinde çalışan Barnevernet denetliyor.