Maymun çiçeği virüsü: Endişelenmeli miyiz yoksa görmezden mi gelmeliyiz?

Science Photo Library

Covid’i şimdi geride bırakıyorken tekrar virüs sözünü duymaya hazır olmayabilirsiniz lakin durum ne yazık ki bu.

Bu defa virüsün ismi maymun çiçeği ve şu ana kadar İngiltere dahil 11 ülkede 80 olay tespit edildi.

Pekala nitekim ne oluyor? Kaygı etmemizi gerektiren bir durum var mı yoksa Covid’i şimdi geride bırakıyorken fazla mı endişeleniyoruz?

Açık konuşalım, bu yeni bir Covid değil ve ufukta karantina tedbirleri de görünmedi.

Lakin bu sıra dışı ve eşi görülmemiş bir maymun çiçeği salgını. Bu hastalık konusunda uzmanlaşmış olan şahıslara de yaşananlar sürpriz oldu. Bir virüsün davranış formunu değiştirmesi her vakit telaş yaratır.

Yakın bir vakte kadar maymun çiçeği öngörülebilir bir virüstü.

Virüs yabani hayvanların bedenlerinde bulunuyor. İsmi maymun çiçeği olmasına rağmen da aslında kemirgenlerde görülüyor.

Batı ya da Orta Afrika’daki yağmur ormanlarında dolaşan birisi enfekte olmuş bir hayvanla temas kurdu ve bu virüsü kaptı. Enfekte olan kişinin derisinde içi sıvı dolu kabarcıklar oluşuyor ve bunlar sonra kabuklaşıyor.

Beşere bulaşarak doğal hayat alanının dışına çıkan virüs yayılmakta zorlanıyor. Bunun olabilmesi için uzun ve yakın temas gerekiyor. Bu nedenle de salgınlar dar çerçeveli oluyor ve kendi kendine yok oluyor.

Lakin durum artık bu türlü değil.

Birinci defa virüs, Batı ya da Orta Afrika ile irtibatlı olmayan bireylerde tespit edildi.

Virüsün kimden yayıldığı aşikâr değil.

Maymun çiçeği cinsel birliktelik sırasında bulaşıyor ve çoğunlukla olaylarda, genital bölgede lezyon görülüyor.

Tespit edilen hadiselerin birden fazla biseksüel veyan eşcinsel erkekler.

Oxford Üniversitesi’nden Profesör Peter Horby yaşananları “Yeni bir durum bu, hem sürpriz hem de telaş yarattı” diyor.

Salgınlar konusunda uzman olan Profesör Horby, bunun “ikinci bir Covid” olmadığını lakin virüsün ivme kazanmasını önlemek için “harekete geçmek” gerektiğini söylüyor.

Maymun çiçeği hadiselerini tedavi etmiş bir isim olan Tabip Hugh Adler da “Bu daha evvel gördüğümüz bir süreç değil, sürpriz oldu” diyerek Profesör Horby’e katılıyor.

Pekala tam olarak ne oluyor?

Bunun farklı bir salgın olduğunu biliyoruz fakat nedenini bilmiyoruz.

İki seçenek burada öne çıkıyor; Virüs değişti ya da yanlışsız yerde hakikat vakitte kendisine yayılacak bir ortam buldu.

Maymun çiçeği bir DNA virüs. Bu yüzden Covid ya da grip virüsü kadar süratli mutasyona uğramıyor. Erken araştırmalar, son olaylarda görülen maymun çiçeği virüsünün, 2018 ve 2019’da tespit edilen olaylarla benzerlik gösterdiği tarafında.

Emin olmak için hala çok erken lakin şu an için yeni bir varyant ile karşı karşıya olduğumuza dair bir delil bulunmuyor.

Lakin Ebola ve Zika virüsü örneklerinde olduğu üzere bir virüsün, yayılma fırsatı yakalaması için illa mutasyona uğraması gerekmiyor.

Tropikal hastalıklar uzmanı Profesör Adam Kucharski, “Ebolayı her vakit kolay denetim altına alınır bir virüs sanıyorduk, fakat o denli olmadığını anladık” diyor.

Eşcinsel ve biseksüel erkeklerde virüsün neden daha fazla bulunduğu tam olarak netleşmedi. Cinsel yönelimler yayılmayı kolaylaştırıyor mu? Bu yalnızca tesadüf mü? Yoksa cinsel sıhhat konusunda daha çok farkındalığı olan ve sık denetim yaptıran bir topluluk oldukları için mi?

Science Photo Library Monkeypox virus particle

Geçmişte çiçek aşısı olmuş şahıslar, emsal özellikleri olan maymun çiçeğine karşı bir düzey müdafaa elde ediyor olabilir.

Bu salgının kendi kendine yok olacağına inanan Tabip Adler, “Çiçek hastalığından daha süratli yayıldığı söylenebilir lakin elimizde denetimden çıkabileceğine dair gösterge yok” diyor.

Bu salgının nasıl başladığını anlamak sonrakileri varsayım edebilme konusunda da yol gösterici olacak.

Şimdi buz dağının görünen yüzüne bakıyoruz. Bu beşerden şu beşere bulaştı diyebileceğimiz bir durum kelam konusu değil. Bilakis birçok olayın birbirleri bağı tespit edilemedi. Yani Avrupa ve ötesine yayılan bu salgında zincirin birtakım halkaları eksik.

Şenlik üzere bir üstün bulaştırıcı etkinliğinde başlaması ve oradan ülkelere yayılmış olma mümkünlüğü bu yaşananları açıklıyor olabilir.

Virüsün birbirleriyle ilgisi olmayan bu kadar beşerde görülmesi ise, çok fazla insanın aslında bir müddettir farkında olmadan virüsü taşıdığı mümkünlüğünü akla getiriyor.

Açıklama ne olursa olsun önümüzdeki periyotta daha fazla olay görmeyi bekleyebiliriz.

Tropikal hastalıklar uzmanı Profesör Jimmy Whitworth “Toplumun genelinin, bu etapta telaş edecek bir şeyi olduğunu düşünmüyorum. Fakat son durum hakkında her şeyi bildiğimizi ve denetim altına aldığımızı da söyleyemeyiz.” diyor.

Covid’de olduğumuz durumda değiliz.

Maymun çiçeği bilinen bir virüs ve elimizde bununla ilgili aşı ve tedavi var.

Ekseriyetle semptomlar hafif lakin genç yaştaki çocuklarda, gebelerde ve zayıf bağışıklığı olan bireylerde tehlikeli olabiliyor.

Birebir vakitte Covid’den daha yavaş yayılıyor ve derideki lezyonlar da farkedilmesini ve hadiselerin tespitini kolaylaştırıyor.

Bunlara rağmen Dünya Sıhhat Örgütü, yaz aylarındaki şenlikler ve toplu birlikteliklerin, yayılmayı hızlandırabileceği ihtarını yapıyor.