Dünya çapında 6 milyondan fazla beşere bulaşan corona virüsüne karşı kısıtlama ve aşılama kampanyaları devam ederken, maymun çiçeği salgını patlak verdi… Art geriye birçok ülkede şimdiki olay sayıları ve birinci hadiseler açıklanırken bu gizemli hastalık ile ilgili bilinmeyenleri derledik.
Genelde Afrika kıtasının belli bölgelerinde görülen maymun çiçeği (monkeypox) salgını batı ülkelerinde süratle yayılmaya başladı… Başta ABD, Kanada ve AB ülkeleri olmak üzere çok sayıda ülkede yüzlerce hadise açıklanırken uzmanlar bu hastalık ile ilgili bilinmeyenleri sıraladı.
1- MAYMUN ÇİÇEĞİ HASTALIĞI NASIL BULAŞIYOR?
Global bir hastalık halini almadan evvel maymun çiçeği hastalığı genelde hasta hayvanlardan bulaşıyordu. Tropik bir virüs olan bu hastalığın fare ve sincap üzere kemirgenlerden bulaştığı varsayım ediliyor. Beşerler bu hayvanlar tarafından ısırılırsa, kanlarına ya da beden salgılarına dokunursa ya da yaralarına dokunursa da bulaşabiliyor.
Hasta hayvanların tüketilmesi durumunda da bu hastalık bulaşabiliyor. Öte yandan bu hastalığın beşerler ortasında bulaştığı da biliniyordu. Lakin uzmanlar bu hastalığın beşerden beşere nadiren bulaştığını düşünüyordu.
Bu sebeple hastalık, öksürük, hapşırma üzere hava partikülleri aracılığıyla bulaşmasının yanı sıra temas ile de bulaşabiliyor. Münasebetiyle virüsün olduğu çarşaf ve elbiselere dokunan hastalanabiliyor.
2- NE KADAR ÖLÜMCÜL?
Maymun çiçeği hastalığı genelde hafif geçse hadiselerde yüzde 10’luk bir vefat riski de bulunuyor. Hafif hadiselerde her 100 bireyden 1’inde mevt meydana gelebiliyor. Bu oran Covid-19’un birinci devirlerine yakın.
3- NASIL TEST EDİLİYOR?
Maymun çiçeği hastalığı, su çiçeği hastalığına benzediği için testlerden net bir sonuç çıkmadığı durumlar olabiliyor. Testler genelde deriden kesim, döküntü ve tükürük alınarak yapılabiliyor.
4- SEMPTOMLAR NEDİR?
Semptomlar 3 hafta sürebiliyor. Genelde yüksek ateş, baş ağrısı, kas ağrısı, sırt ağrısı, lenf nodüllerinin şişmesi, yorgunluk ve üşüme üzere semptomlar olabiliyor. Bu semptomlar öbür hastalıklarla benzerlik gösterse de en bariz hastalık belirtisi yüzde, avuç içinde ve ayak tabanında kaşıntı, kızarıklık, şişme oluyor.
5- HASTALIK NE KADAR BULAŞICI?
Bir kişi kaşıntı başladığından bedenindeki yaralar kabuk tutup, bu yaralar iyileşene kadar devam ediyor. Kabuk bağladığı süreçte de hastalık bulaşıcı malzemeler yayabiliyor. Bulaşıcılık periyodu üç hafta sürebilirken bu durum hastadan hastaya değişiklik gösterebiliyor.
6- SEMPTOM GÖSTERENLER NE YAPMALI?
Olağandışı bir semptom görüldüğü vakit sıhhat yetkililerine başvurulması gerekiyor.
7- BİRİNCİ DEFA GÖRÜLEN ÜLKELER VAR MI?
1958’de keşfedilen bu hastalık 1970’te birinci olarak bir beşerde Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde tespit edilmişti. Afrika dışında çok az ülkede tespit edilen bu hastalığı 22 Mayıs’tan evvel yaşamış ülkeler Birleşik Krallık, ABD, İsrail ve Singapur olarak kayıtlara geçti.
8- SU ÇİÇEĞİ İLE BİREBİR MI?
Misal semptomlar gösterse de maymun çiçeği hastalığı ile maymun çiçeği hastalığı tıpkı değil. Her iki hastalık da farklı virüs tarafından tetikleniyor.
9- EN BÜYÜK RİSK KÜMESİNDE OLANLAR KİMLER?
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran 50 yaşın üzerindekiler en büyük risk kümesi olarak öne çıkıyor. DSÖ ayrıyeten çocuklarda mevt oranının yüksek olabileceği tarafında açıklama yaptı.
10- COVID-19 ÜZERE BULAŞABİLİYOR MU?
Şu ana kadar uzmanlar Covid-19 gibisi bir bulaşma suratı olmayacağını öngörüyor.
11- BUNUN İÇİN BİR AŞI VAR MI?
Birtakım ülkelerde çiçek hastalığı için aşı kullanılıyor. Bu aşılar genel olarak makul bir oranda müdafaa sağlıyor. Bilgilere nazaran bu aşılar hastalığı yüzde 85 oranında engelliyor.
12- MAYMUN ÇİÇEĞİ İÇİN İLAÇ VAR MI?
Çiçek hastalığı için birtakım ilaçlar var ve bunlar da maymun çiçeği hastalığına karşı tesirli olarak kayıtlara geçti.