Dört yıl evvel cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildiğinde 970 milyar TL olan merkezi idare borç stoku, Nisan 2022’de 3 trilyon 125 milyar TL’ye yükseldi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, merkezi idare borç stoku datalarını dün akşam yayımladı. Buna nazaran, 2022 yılı Nisan ayı sonu prestijiyle merkezi idare borç stoku, bir evvelki aya nazaran yaklaşık 14 milyar TL’lik artışla 3 trilyon 125 milyar TL’ye yükseldi.
Borç stokunda yılın birinci dört ayındaki artış 378 milyar TL oldu.
Toplam borç stokunun yüzde 51,9’unu dış borçlar, yüzde 48,1’ini iç borçlar oluşturdu.
DÖRT YILDA FIRLADI
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş yapılan Temmuz 2018’de 970 milyar TL olan merkezi idare borç stoku, geride kalan yaklaşık 4 yıllık müddette yüzde 222’lik artış kaydetmiş oldu.
Borcun süratli artışında, kamu harcamalarındaki ve bütçe açıklarındaki artışın yanı sıra döviz kurlarındaki ve döviz ile altın cinsi borçlanmadaki artışlar tesirli oldu.
Türkiye Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi sırasında 2018, 2020 ve 2021 yıllarında kur şokları yaşadı. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildiğinde 4,5 TL düzeyinde olan dolar/TL kuru, bugün 15,90 düzeyinde bulunuyor.
BORCUN YÜZDE 65,6’SI DÖVİZ
Nisan sonu prestijiyle merkezi idare borç stokunun yüzde 65,6’sı döviz cinsi borçlardan oluştu. Bu oran, dört yıl evvel cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildiği sırada yüzde 42,2 düzeyindeydi.
2 trilyon 51 milyar TL düzeyindeki döviz cinsi borçların 1 trilyon 666 milyar TL’sini sabit, 385 milyar TL’sini değişken faizli borçlar oluşturdu. Değişken faizli döviz cinsi borçlar, büyük oranda altın cinsi borçlardan oluşuyor.
Değişken faizli döviz cinsi borçlar, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildiğinde yalnızca 49 milyar TL düzeyindeydi. Ortadan geçen dört senede sayı, neredeyse sekize katlanmış oldu.
ARTIŞ HIZLANABİLİR
Nisan sonunda 14,80 TL civarında olan dolar/TL, geçen hafta 16’ya yaklaştı. Merkez Bankası’nın (TCMB) örtülü ve yüklü rezerv satışlarıyla tutmaya çalıştığı döviz kurlarındaki artış, merkezi idare borç stokunun önümüzdeki aylarda daha süratli artmasına neden olabilir.
Borcun büyük kısmının döviz cinsi olması, Hazine’nin de kur riskini artırıyor.
Öte yandan, Hazine’nin kur muhafazalı mevduatın yanı sıra enflasyona endeksli tahville döviz kurlarını bir müddet için frenleme planının da bütçe istikrarlarını daha da bozabilir.