Stand-up röportajları serimizde bu hafta Seda Yüz’le konuştuk. Uzun vakittir sahnelerde olan Yüz ile komedyenliğe nasıl başladığını, stand-up kültürünü ve sansürü konuştuk.
Sahneye birinci çıktığınız günü bizimle paylaşır mısınız? Heyecan da memnunlukla beraberdir diye soruyorum, “Artık bunu yapacağım” demeye nasıl başladınız?
Sahneye çıkmadan yaklaşık bir yıl evvel ben bu işi yapacağım demiştim aslında. Birinci gösterim baht yapıtı ya da o denli bir deneyeyim diye olmadı. Bir saatlik yazılmış, prova edilmiş bir şovdu. Artık baktığımda o denli yapmazdım, birinci evvel daha küçük modüllerle denerdim tahminen. Alışılmış ki çok heyecanlıydım. Genel olarak düzgün geçmişti. Ben sahneden indiğimde mükemmelim falan diye düşünüyordum. Sonra kayıtları izledim, dedim ki şahane değilim. Nelere dikkat etmeliyim, nasıl daha âlâ yapabilirim üzerine düşündüm. Sonrası da o denli devam etti. Lakin şu anki performansımla birincisi ortasında bayağı bir fark var bence.
Ofansif bir mizah anlayışınız var. Güldürünün rahatsız edici, yer yer saldırgan olması hakkında ne düşünüyorsunuz? Ya da şöyle sorayım; suya sabuna dokunmayan güldürünün bir bacağı daima aksak mıdır?
Kendi mizah anlayışımı ofansif ya da diğer bir formda tanımlamıyorum. Ben ferdî olarak bana komik gelen şeyleri sahnede anlatıyorum. Bunu yaparken de beni rahatsız eden, kaygı ettiğim ya da basitçe gözlemlediğim şeylerden yola çıkıyorum doğal olarak. Bu da kimileri için rahatsız edici olabilir. Bu her vakit olabilecek bir şey. Bunu ortaokulda fark etmiştim, bana çok tuhaf gelmişti. Demek ki birtakım beşerler latifeden anlamıyor diye düşündüğümü hatırlıyorum. Suya sabuna dokunmayan mizah derken tam olarak ne denmek isteniyor bilmiyorum. En nihayetinde komedyenin hedefi insanları güldürmektir. Neyi ne halde anlattığınızsa komedyen olarak kişiliğinizle ve kim olduğunuzla ilgili. Farklı farklı üsluplar var ve bu farklı usullerin yeterli ya da berbat örnekleri olabiliyor.
‘DİLİ YASAKLAYAMAZSINIZ’
Bir de güldürüdeki cinsiyetçi lisan sıkıntısı var. Bir kısım beşerler yasakçılığı sansürcülükle muadil görürken, bir kısım da temel yasakçılığın lisanda başladığını, cinsiyetçiliğin kendisinin sansürü doğurduğunu argüman ediyor. Bu mevzuda neler söylemek istersiniz?
Lisanı yasaklayamazsınız. Bu türlü bir şey mümkün değil, insan tabiatına aksi. Eleştirilebilir, üzerine fikir söylenebilir, latife yapılabilir lakin yasaklanamaz. Cinsiyetçilik hayatın her alanında var. Bunu işaret etmek, oradan materyal çıkarmak da benim komedyen olarak işim zati.
Seda Yüz Güldürünün dönüştürücü bir istikameti de mevcut. Bazen kimsenin konuşmak istemediği, çeşitli sebeplerle eleştirmeye çekindiği hususları, güldürü farklı taraflardan tutarak gündeme taşır ve tartışmaya ön ayak olur. Biraz da bundan bahsedelim mi?
Komedyenler için konuşulmaması gereken bahis diye bir şey yok bence. Üzeri kapatılan şeylerden rahatsız olma refleksi aslında sizi komik olana götüren şey. Bir yerde gizlenmeye, konuşulmamaya çalışılan bir şey varsa orada çelişki vardır. Bu da komik olacak manasına geliyor. Münasebetiyle onun altını çizmiş oluyorsun, bakın burada bir saçmalık var diye. Bir karşılık sunmak değil aslında bu, yalnızca göstermek üzere.
‘HERKES TWEET ATARAK EN HAKLI İNSAN OLMA YARIŞINA GİRMİŞ GİBİ’
Alışılmış bir de eli meşaleli beşerler var: Üstelik yalnızca muhafazakârlar değil, kendilerini muhalif olarak tanımlayan bölümler de bu linç kültürüne ortak oluyorlar ve ortaya eski, eski olduğu kadar da yeniliğini yitirmeyen, “Her şeyin mizahı yapılmaz” diye bir laf çıkıyor. Bu mevzuda neler söylemek istersiniz?
Her şeyin mizahı yapılır, beşerler da üzerine bir şeyler söyler. Buna yapacak bir şey yok. Linç kültürü ise daha katmanlı, sosyolojik, hatta siyasi bir konu bence. Bazen sıkıntı o latifenin yapılıp yapılmaması değil, insanların konuşacak, fikir belirtecek, kendilerini değerli hissedecek mevzulara muhtaçlık duymaları üzere geliyor bana. Tweet atarak en haklı insan olma yarışına girmiş üzere herkes. Lakin gerçek hayatta işler o denli yürümüyor. Birçok vakit linç edilen kişi kim, ne söylemiş, ne yapmaya çalışıyor bunların bile hiçbir kıymeti olmuyor ve çok absürt sonuçlar doğabiliyor.
Stand-up güldürü ülkeye, kültüre nazaran çeşitli farklılıklar gösteriyor. Buradan hareketle Türkiye’deki stand up kültürünü nasıl yorumlarsınız? Yoksa fark ülkelerde değil de komedyenlerde mi?
Türkiye’de stand-up kültürü gelişiyor, yaygınlaşıyor. Bunun olması çok hoş. Güldürü en nihayetinde yaşadığın toplum ve kültür ile ilgili direkt. Komedyen de işini orada yapıyor, oradan besleniyor. Bunların hepsi irtibatlı alışılmış ki.
Komedyenliğinizin yanında bir de tiyatro geçmişiniz var. Birbirini besleyen bu iki disiplinden hareketle sizi dijital platformlarda ya da sinemada görebilecek miyiz? Buna dair geliştirdiğiniz projeleriniz var mı?
Üç yıldır yalnızca komedyenlik yapıyorum. Şu an için o denli bir proje yok, ancak yakında olabilir.
Yakınlardaki şov takviminizi bizimle paylaşır mısınız?
18, 26 Mayıs’ta GRİ Sahne’de olacağım.