İçten içe acı çekerken, diğerlerine memnun görünmeye çalışmanın ‘maskeli’ yani ‘gizli depresyon’ olarak isimlendirildiğini belirten Prof. Dr. Uludüz, ruh sıhhatini bozan bu hastalıkla ilgili değerli bilgiler verdi…
Günümüz kaidelerinde gerilimsiz bir hayat mümkün değil, Fakat kıymetli olan gerilimin bize ne kadar ziyan verdiği ve depresyona yol açıp açmadığıdır. Zira bazen depresyonda olmamıza karşın sorunu fark edemeyebiliriz. Bu durumun maskeli (gizli) depresyon olarak isimlendirildiğini belirten Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, hastalığın belirtilerini ve tedavi yollarını şöyle anlattı…
Prof. Dr. Derya Uludüz
Nasıl anlaşılır?
■ Maskeli depresyonda olan şahıslar çoklukla mutsuzdur.
■ Kronik ağrı ve yorgunluk üzere sıhhat problemleri yaşarlar.
■ Bu şahıslarda ilaçlara yahut ziyanlı yiyeceklere karşı bağımlılık sıktır.
■ ‘Kendimi düzgün hissediyorum, yalnızca biraz stresliyim’ diyerek kendilerini kandırırlar.
■ ‘Çok meşgulüm’ ve ‘sosyal aktiviteler için vaktim yok’ üzere mazeretleri yaygındır.
■ Çabuk ve yersiz sonlanma nöbetleri sıktır.
■ Uyku meseleleri yaşamaya başlarlar, ya uykuya dalmakta zorlanırlar ya da gecenin bir yarısı sebepsiz uyanabilirler.
Hangi problemlere yol açar?
Maskeli depresyon ruh sıhhatimizi tehdit eder. Zira mutsuzken etrafımıza karşı çoklukla bunu baskılamak zorunda kalırız. Güçlü görünme eforu sergileriz. Ağlamayız ve sıkıntımızı paylaşmayız. Zira diğerlerine karşı zayıf ve güçsüz görünmek istemeyiz. Bu aslında beynimizin bir savunma sistemidir. Lakin yıllarca güçlü görünme uğraşı gücünüzü tüketir. Bastırılan his ve tabir edilmeyen kanılar bir müddet sonra taşıyamayacağınız bir yük oluşturur. İşte bu durum da uzun vadede sizi ağır bir depresyona ve tükenmişliğe kadar götürür. Maskeli depresyona yol açan negatif gerilimle birlikte bedeninizdeki kortizol hormonu yükselir ve şu ziyanlara neden olur:
■ Makûs yemek seçimleri yaptırır ve size kilo aldırır. n Uyku sisteminizi bozabilir. n Bağışıklık sisteminizi zayıflatabilir.
■ Sindirim sorunlarına neden olabilir.
■ Kalp krizi yahut felç riskinizi artırabilir. n Kronik gerilimi; depresyonu, anksiyeteyi (kaygı), demansı ve Alzheimer’ı tetikler.
Gerilimi nasıl yönetebiliriz?
4 BAKIŞ AÇINIZI DEĞİŞTİRİN: Biz buna olumlu olumlama diyoruz. Olaylar karşısında bakış açınız daima berbat istikamette ise beyninizi ona koşullandırmış oluyorsunuz. Unutmayın beynimiz çok zeki lakin beyin bizi yönetmiyor tersine biz beynimizi yönetiyoruz. Bu nedenle beyninizi nasıl yönlendirirseniz o istikamete hakikat düşünme ve yol alma eğilimi gösterir. Olumlu bakış açısı ile baktığınızda ve olumlama yaptığınızda olayların daha düzgün tarafta gelişeceğini göreceksiniz. Bunun yanında olumlama yaparak beyni sakinleştirebilir gerilim hormonu salınımını önleyebilirsiniz.
YALNIZCA KENDİNİZE İLİŞKİN BİR VAKİT DİLİMİ AYIRIN: Ne kadar ağır olursanız olun, kendiniz için günlük 20-30 dakikalık bir vakit dilimi ayırmalısınız. Bu beyninizin dinlenmesini, elektrik akışının sakinleşmesini, kortizol gerilim hormonunun düşmesini ve beynin kendini resetlemesini sağlar. Bu vakit dilimini ister tek başınıza yürüyerek, müzik dinleyerek ya da sevdiğiniz bir arkadaşınızla kahve içip sohbet ederek geçirebilirsiniz.
‘HAYIR’ DEMEYİ ÖĞRENİN: Gerilim idaresinin tahminen de en kıymetli ipucu budur. Hayır demeyi öğrendiğinizde üzerinize alacağınız ekstra yükleri hafifletmiş, bedeninizi ve beyninizi muhafazaya almış olacaksınız.
GÜZEL BİR UYKU HER ŞEYİ ÇÖZER: Kendinizi çok gerilimli hissettiğinizde beyninizi daha fazla zorlamayın, uyumaya çalışın. Uyku kortizol gerilim hormonunu düşürecek, beynin dopamin ve serotonin (mutluluk ve motivasyon) hormonlarını artıracaktır.
VAKTİ GÜZEL YÖNETİN: Organize olmalısınız. Ağır iş temposu içinde önceliklerinizi planlayıp sıralama yapmalı iş planlamanıza nazaran hareket etmelisiniz. Aksi halde dağılır, gerilime girersiniz.
DERTLEŞECEK BİRİNİ BULUN: Tüm koşuşturmaca içinde tek bir dostla bile telefonda da dahi olsa dertleşmek kaygınızı paylaşmak sizi rahatlatacak, probleminizin tahliline daha kolay ulaşmanızı sağlayacaktır.
Sağlıklı besinler tüketin
Kimi besinler geriliminizi azaltmanıza yardımcı olur. İşte onlar:
Siyah fasulye: Yüksek ölçüde magnezyum içerdiği için merkezi hudut sisteminde büyük rol oynar ve beden ile beynin rahatlamasını sağlar. Yaptığınız salataların içerisine ekleyebileceğiniz üzere et yahut tavukla sote olarak tüketebilirsiniz.
Kinoa: Yüksek B vitamini içermesi nedeniyle beyin işlevi, his durum ve gerilim idaresi açısından kritik kıymete sahiptir. Bilhassa tiamin dediğimiz B1 vitamini içermesi anksiyete düzeylerini güzelleştirmede, pridoksin dediğimiz B6 içermesi ise serotonin üzere anksiyeteye tesiri olan hormonlar üzerinde tesirlidir. Kinoayı tuzsuz bir biçimde haşlayarak salatalarda, sütle ve meyvelerle kahvaltıda rahatlıkla tüketebilirsiniz.
Yulaf: Yulaf üzere kompleks karbonhidrat tüketimi serotonin seviyelerinin artırılmasına yardımcı olur. Ayrıyeten içerdiği yüksek lif de kan şekerinizin süratle yükselmesini önler. Kahvaltıda sütle yahut yoğurtla tüketebilirsiniz.
Kefir: Probiyotikler bağırsak bakterilerini güzelleştirerek beyin-bağırsak ekseni yoluyla gerilimin düzenlenmesine yarar sağlar. Haftada en az 3 gün tüketmeyi ihmal etmeyin.
Yaban mersini: Yaban mersini ve öbür böğürtlengillerin içerdiği antioksidanlar ve başka besin bileşenleri gerilim kaynaklı radikallerle savaşarak bedenin gerilime verdiği yanıtı düzgünleştirir. Yaban mersini, ahududu yahut böğürtleni haftada en az 3-4 gün tüketin.