21 Mayıs 1864 Büyük Çerkez Sürgünü ve Soykırımı’nın üzerinden 158 yıl geçti. Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED), bugün İstanbul Yenikapı’da bir miting düzenleyecek. Çerkesler mitingde, Rusya’dan Çerkes Soykırımı ve Sürgünü’nü tanıma, mağdurlara mülkiyet ve tazminat hakkı, anavatana dönüş, Çerkes lisanı ve kimliğine yönelik tehditlerin ortadan kaldırılması talebiyle davette bulunacak.
Lakin misal davet Türkiye için de geçerli. Türkiye’de 4 milyondan fazla Çerkes yaşıyor. Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana asimilasyona maruz kalan Çerkesler, ‘Çerkes Soykırımı ve Sürgünü’nü tanıması’, ‘hak ve özgürlük temelli yeni bir Anayasa’, ‘anadil, kimlik ve kültürel hakların kurumsal ve yasal garanti altına alınması’, ‘Çerkesce TV ve radyo yayınları yapılması’, ‘Çerkes kültürüne yönelik çalışan sivil toplum kuruluşların desteklenmesi’ davetlerini yineleyecek.
Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED), 54 üye dernek ile Türkiye ve Kuzey Kafkasya’da yaşayan Çerkeslerin en örgütlü federasyonu olarak biliniyor. Türkiye’deki Çerkeslerin ağır yaşadıkları bölgelerde örgütlenmeleri bulunuyor. Federasyon, bağlı dernekler vasıtasıyla bir yandan kültürel ve ana lisanı ile ilgili çalışmalar yaparken öbür yandan da gerek Türkiye gerekse Rusya ve dünya ölçeğinde bir hak arama gayreti veriyor.
‘ÇERKESLER ÜLKELERİNE DÖNEBİLME UMUTLARINI KORUYOR’
KAFFED Genel Lideri Prof. Dr. Ümit Dinçer, 1864 yılında Kafkas Rus Savaşı’nın kaybedilmesiyle bir buçuk milyona yakın insanın başta Osmanlı İmparatorluğu olmak üzere birçok ülkeye sürgün edildiğini söyledi.
Türkiye’de 4 ila 7 milyon ortasında Çerkesin yaşadığını belirten Dinçer, “Bu beşerler; anavatanlarıyla irtibat halinde olmak, geri dönmek, anavatanlarıyla ilgili haklarını almak konusunda istekliler. Lakin bunun kitlesel bir geri dönüş dalgasına dönüşeceğine olan inancımız artık çok zayıfladı. Buna karşın kimlik şuuruna sahip milyonlarca Çerkes anavatanları ile ilişkilenmek, oranın vatandaşı olmak, orada mülk edinmenin imkanlarına sahip olmak ve en kıymetlisi anavatanlarıyla organik münasebette olmak istiyorlar. Lakin bu şartlarda bile hâlâ bu çok mümkün ya da en azından kolay görünmüyor. Çünkü soykırım ve sürgünün birinci dereceden müsebbibi olan Rusya Federasyonu bunu kolaylaştırma konusunda rastgele bir adım atmış ya da olayı kabullenmiş değil. Fakat her şeye karşın tekrar dönebilme umut ve iradelerini koruyorlar. 21 Mayıs’ı bu manada artık bir yas ve matem günü olmaktan çıkarıp bir gayret ve hak arayışı gününe dönüştürmek istiyorlar” dedi.
‘ASİMİLASYONDAN KURTARABİLDİKLERİMİZLE BİR GELECEK HAZIRLAMAYA ÇABA EDİYORUZ’
“Çerkeslerin asimilasyondan çok fazla korunabildiklerini söyleyebilmek maalesef mümkün değil” diyen Dinçer, kelamlarına şöyle devam etti: “Görece olarak kırsal bölgelerde kümelenen Çerkesler dışa kapalı olmanın sağladığı avantajlarla 1960-70’e kadar kendilerini düzgün koruyabilmiş, lisanlarını, kültürlerini toplumsal dokularını koruma edebilmişlerdir. Fakat gerek küreselleşen dünyanın gerekse ulus devlet siyasetlerinin getirdiği aksilikleri biz de her istikametiyle yaşadık, yaşamaya da devam ediyoruz. Bugün bu asimilasyondan kurtarabildiklerimizle tekrar bir gelecek hazırlamaya uğraş ediyoruz.”
‘SEÇMELİ DERSLER OLUMLU LAKİN HAYATA GEÇİRİLEMİYOR’
Ulusal Eğitim Bakanlığı (MEB), 2012 yılında ‘Yaşayan Lisanlar ve Lehçeler’ projesi kapsamında okullarda Çerkezcenin seçmeli ders olarak okutulabilmesine karar verdi. Kararı ‘olumlu’ bulan Prof. Dinçer, “Ancak yalnızca tüzel düzenlemeler yapılarak hayata geçirilemiyor maalesef. Bunun için gerekli yönlendirmeleri ve öteki düzenlemeleri de yapmak gerekiyor. Bugün bakıldığında Çerkeslerin ağır olarak yaşadıkları yerlerde bile ders seçiminin de sınıf açma oranlarının da son derece düşük olduğunu görüyoruz. Bu gerek okul yöneticilerinin çıkardıkları zorluklar gerekse aile üzerindeki ruhsal kaygı ikliminden kaynaklanıyor. Bunun daha yapan bir yere oturtulmasının ve anadilini seçme konusunda ailelerin yüreklendirilmesinin, sistemin kolaylaştırılmasının gerektiğine inanıyoruz” diye konuştu.
‘ÇERKESCE BİLME ORANI GİDEREK DÜŞÜYOR’
Çerkesce bilenlerin sayısının her geçen gün düştüğünü belirten Dinçer, kelamlarını şöyle noktaladı: “Çerkesce okuma yazma oranı, Çerkesce bilme oranının da çok altındadır. Şu anda 40 yaşın altındaki nüfusta Çerkesce bilme oranının giderek düştüğünü söylemek zorundayız. Okuma-yazma ise büsbütün farklı bir husus. Şu anda lisan bilenlerin birçok anadillerini ailede öğrenmişler, yaygın bir eğitim ile değil. O sebeple çoğunluk ‘okuma ve yazma’ bilmez idi. Son 15-20 yılda derneklerimizin yaptığı çalışmalarla okuma-yazma bilenler giderek arttı ancak hâlâ lisanı bilenlerin oranı yüzde beşi aşmıyor.”