Birtakım vakıf üniversitesi idareleri emekli öğretim görevlilerini düşük fiyatla çalıştırıyor. Vakıf üniversitesinde çalışan rastgele bir emekli öğretim vazifelisi, uzun çalışma saatlerine karşın 6 bin lira bandında maaş alıyor. Birçok akademisyen bu nedenle geçinmekte zorlanıyor. Akademisyenler, üniversite içerisinde uygulanan ayrımcı tavrın sonlanmasını ve mevzuyla ilgili düzenleme yapılmasını talep ediyor.
Uzun müddettir devam eden düşük maaş sorunu her geçen gün büyüyor. Üniversite bünyesinde çalışan çok sayıda emekli akademisyen, emeklerinin karşılığını alamadıklarını tabir ediyor. Birtakım vakıf üniversitelerinde çalışan akademisyenler, bu durumu üniversite idaresine bildirmelerine karşın rastgele bir düzenlemeye gidilmediğini söylüyor.
‘EŞİT İŞE EŞİT ÜCRET’
Eğitim-Sen Genel Lideri Prof. Dr. Nejla Heyet, öğretim üyelerinin emeklilik sonrası çalışma isteğinin, akademisyen olarak bilgi üretme, öğrenci yetiştirme üzere nedenlerle açıklanabileceğini söyledi.
Vakıf üniversitelerinin emekli öğretim elemanlarını çalıştırma nedenlerinden birinin ‘düşük ücret’ olduğunu belirten Şura, kelamlarına şöyle devam etti: “Vakıf üniversiteleri, tanınmış öğretim üyelerini istihdam ederek, öğrencileri çekme ve rekabette üstünlük kazanmayı, üniversitenin tanınırlığını artırmayı, bu öğretim üyelerinin üniversitenin milletlerarası yayın performansını yükseltmesine hizmet etmesini amaçlıyor. Öğretim üyelerinin emekli maaşları, evvelki emeklerinin karşılığıdır. Vakıf üniversitelerinde çalışmaya devam etmeleri durumunda kamu üniversitelerindeki birebir takımdaki öğretim elemanlarına eşit bir fiyat almaları beklenir. Vakıf üniversitelerindeki öğretim elemanlarının; kamudaki meslektaşlarına nazaran fiyatlarının düşüklüğü, keyfi işten atılmalarda olduğu üzere güvencesizliği ağır biçimde yaşamaları, akademisyenler ortası rekabetin çok büyük bir baskı yaratması, eğitim işkolunda sendikalaşma imkanlarının olmaması üzere çok önemli sıkıntıları bulunmakta. 15 Nisan 2020 tarihinde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nda değişikliğe gidilerek, ‘Vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışan öğretim elemanlarına, unvanlarına nazaran devlet yükseköğretim kurumlarında ödenen fiyat meblağından az fiyat verilemez’ hususuna rağmen pek çok vakıf üniversitesi bunu uygulamıyor. Burada keyfi bir yaklaşım var, YÖK de vakıf üniversitelerini denetlemeyerek işverenlerin yanında duruyor. Bu nedenle akademisyenler ‘eşit işe eşit ücret’ talebinde bulunuyorlar.”
‘PROFESÖR VE DOÇENTLERİN FİYATLARI ORTASINDA DEVASA FARK VAR’
Şura, “YÖK, ‘şirket üniversite’ anlayışından vazgeçmedikçe, vakıf üniversitelerindeki öğretim elemanlarının fiyatlarına basitçe müdahale edemez. Vakıf üniversitelerindeki bilim insanları, özel bölümde minimum fiyata razı, hatta minimum fiyatın altında bir fiyatla çalışmaya hazır, teminatsız, sendikalara üyelikten kaçınan emekçilerden farklı bir statüye sahip değildir. Bu nedenle bilim çalışanları kavramını daha sık kullanır olduk. Eğitimin özelleştirilmesi ve ticarileştirilmesi kamu üniversitelerindeki öğretim elemanlarını da tehdit eder haldeyken vakıf üniversiteleri bilim insanlarını şirketlerinin teminatsız personelleri olarak görmekteler. Bu nedenle ‘dünyanın bütün personelleri birleşin’ davetinin bugün de karşılığı vardır. Vakıf üniversitelerindeki bilim insanlarının, işçilerin organik aydını olması emek çabasını güçlendirir” dedi.
‘AKADEMİSYEN SÖMÜRÜ NİZAMINA TABİ TUTULMAK İSTENİYOR’
Heyet, istihdamla diploma ortasında hiçbir bağ kalmasa bile milyonlarca gencin işsiz olduğu şartlarda, tek açık kapının üniversite olarak görüldüğünü belirterek, “Akademisyenler ise hem mutlak hem de göreli bir sömürü tertibine tabi tutulmak isteniyor. Böylelikle devlet üniversitelerindeki meslektaşlarından daha düşük fiyatlarla çalıştırılmalarının önü açılacak. Bunu esasen fiilen yapıyorlar, fakat yasa değişikliği ile akademisyenlerin bu yasa unsuruna dayanarak lisana getirdikleri taleplerinin önünü kesmek amaçlanıyor. Akademisyenin tecrübesini, yeterliklerini ve farklarını yüksek kâr hırsı ile yüksek gelir dileğini kışkırtarak uygulamaya geçirirler. Bu nedenle işçi harcamaları birebir ölçü da olsa bilim işçileri ortasındaki fiyatlar birbirinden çok farklılaşabilir. Buna karşı çıkmak için üniversitelerin kamulaştırılması, toplumsallaştırılması ve beşerden, toplumdan ve tabiattan yana bir üniversite düşünün canlandırılması gerekir” sözlerini kullandı.
‘EMEKLİLER YOKSULLAŞIYOR’
“Geçinemiyorum” diyen emekli öğretim elemanlarının nitelikli bir eğitim vermesinin, özgün araştırmalar yapmasının ve toplumsal hizmet üretmesinin kolay olmayacağı ihtarını yapan Şura, emekli öğretim vazifelilerinin nefes alamaz hale geldiğine de dikkat çekti: “Vakıf üniversitelerinin sermaye kümelerine karşı, öğretim elemanlarının eşit işe eşit fiyat uğraşını yükseltmek lakin bilim işçilerinin sendikal örgütlenmeleri ile mümkün olabilir. Eğitim-Sen, vakıf üniversiteleri öğretim elemanlarını fahri üye yapmaya başlamıştır. Bu öğretim elemanları ekonomik, demokratik ve özlük hakları konusunda sendikamızda fahri üyeler olarak kurul çalışmalarını yürütebilmekte, sendikal faaliyetleri amaç alınarak işsiz kalmaları durumunda kendi dayanışma fonlarını oluşturabilmektedir. Vakıf üniversiteleri kâr için bir yandan başka vakıf üniversiteleri ile rekabet ederken bir yandan da üniversite içinde öğretim elemanları ortasında rekabeti özendirir. Unvanlara, tanınırlığa, itibara, akademik alanlara, cinsiyete, emekli olup olmamaya ve yaşa nazaran ayrımlar yaratarak böl-yönet stratejisini uygular. Türkiye’de hayat giderek pahalılaşıyor. Yüksek enflasyon devirlerinde fiyat ve maaşların satın alma gücünü korumak aktif bir toplumsal uğraş yürütmedikçe neredeyse imkânsız. Emekli olanların yüksek kiralar, çok yükselen elektrik, doğal gaz faturaları, besin fiyatlarındaki yüksek artışlar, irtibat faturaları, artan vergi yükleri emeklilerin hayatlarını derinden etkiliyor. Emekliler fakirleşiyor. Emekli öğretim elemanları nefes alamaz durumda. Bu nedenlerle emekli sendikaları kurulmaya başladı, önemli üye sayılarına ulaştılar.”