Metropolis ve bitmeyen tesirleri

Bu fütüristik çok uçlu hümanist ya da faşist masalda bayan robot çalışanları ayaklandırıp isyana sürükler. Direktör Fritz Lang’la senarist karısı Thea von Harbou şahsî efsanelerini bu kozmik hikayeyle muharrirler lakin yaratımları onları aşıp boğdu. Hikaye geleceğin başşehri Metropolis’te geçer. Varsıllar yüksek binaların üst katlarında konfor, lüks içerisindeyken fakirler emekçi karıncalar üzere yerin altında kenti işleten dev makinelerin ortasında daima çalışırlar. Metropolis’in işvereni Fredersen’in (Alfred Abel) oğlu Freder (Gustav Fröhlich) arkadaşlarıyla cennet bahçesinde gezinirken Maria (Brigitte Helm) ile karşılaşır.

Maria’ya aşık olan Freder yeraltı kentinde genç bayanın personellere yaptığı konuşmayı gizlice dinler. Maria söylevinde ellerle yürek ortasında bir aracı olduğunu, bunun da insan yüreği olduğunu vurgular. Maria’yı büyük bir tehlike olarak gören Fredersen bilimadamı Rotwang’a (Rudolf Klein-Rogge) Maria görünümünde bir robot yapmasını emreder. Robot Maria cinselliği, erotik danslarıyla personelleri baştan çıkarır, ayaklanmalarla kaos başlatır. Gerçek Maria ve Freder’in sayesinde çalışanların isyanı sona erer. Herkes Maria’nın etrafında toplanıp ona itaat eder. Sinemanın insanın şuurunu ve belleğini etkilediğini bilen Fritz Lang görkemli imajlar yaratmıştır.

Çekimi iki yıl süren, 37 bin figüranın rol aldığı Metropolis 5 milyon marklık bütçesiyle vaktinin en değerli imali oldu. Lang’ın büyük hayranı olan, sinemanın gücünü çok uygun bilen Hitler, Metropolis’i Nazi partisinin tanıtımında kullandı, sinemada kitleleri birleştiren, eşitlik ve umut dağıtan Maria ile kendini özdeşleştirdi, kendini Maria üzere ezilen, makûs davranılan halkın umut ışığı üzere gördü.

Metropolis’in iletisi cinsiyet, ırk, sınıf ayrımı gözetmeden toplumda herkesin eşit olmasıydı. 1. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkan Almanya şimdi yaralarını sararken 3. Reich’ın acımasız gelişini beklemekteydi. Hitler ve Goebbels, Metropolis ve Triumph des Willens’i (Leni Riefenstahl/1934) propaganda maksatlı kullandılar. İki sinemada faşist devlet idaresinde eşitliğe ulaşmayı, sınıf ayrımlarını kaldırmayı yansıttı.

1933’te Hitler, Lang’ı Alman sinema stüdyolarının lideri yapmak, Nazi propaganda kampanyasının başına getirmek istedi. Annesi Yahudi olan Lang endişesinden Fransa’ya gitti.

Günümüz sinemacıları Metropolis’ten bir epey etkilendiler. Star Wars’daki (Yıldız Savaşları, George Lucas/1978) robot C3PO robot Maria’nın uzantısıydı. Ridley Scott (Blade Runner/1982), Terry Gilliam (Brazil/1985) Tim Burton (Batman/1989) Metropolis’in Kafkavari dekorlarını yinelediler. David Fincher, Madonna’nın Express Yourself klibinde (1989) New Age bir Metropolis yarattı. 1984’te renklendirilen Metropolis disko hükümdarı Giorgio Moroder’in müzikleriyle elektronik çağını da gördü. Neil Blomkamp’ın yönettiği Elysium (Yeni Cennet/2013) Metropolis’in izleriyle doludur.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir